Sống Và Chết - Huy Phương
Đài Tưởng Niệm các quân nhân VNCH đă chọn cái chết uy dũng ngày 30 Tháng Tư, 1975 (H́nh: Thành phố Westminster, California)
Ngày 30 Tháng Tư, mỗi năm đều đến và rồi qua, nhưng mỗi lần như thế, vết thương lại như bị xát muối làm cho người ta đau đớn, mặc dầu là chỉ đau đớn trong hồi tưởng, nhưng sự thật là hôm nay, chúng ta đang c̣n phải gánh chịu những hậu quả khốc liệt của nó.
Mỗi năm ngày 30 Tháng Tư về, ám ảnh nhiều nhất, tôi thường nghĩ đến những cái chết. Trước hết là cái chết của 5 vị tướng lănh và hàng trăm người không chịu được nỗi nhục, v́ cái phi lư của chuyện thất trận và nhất là việc đầu hàng, từ một sĩ quan đang ở trong văn pḥng khi nghe tin thất trận, hay là người lính bị bỏ lại trên một bờ biển nào đó của đất nước.
Mặt khác nhiều binh sĩ đă ra đầu hàng vẫn bị quân thắng trận man rợ mang ra giết như cảnh xử tử ở pháp trường. Dân chúng và cả quân đội th́ bị chết trên đường chạy loạn v́ bom đạn từ miền Trung vượt đèo Hải Vân vào Nam hay từ cao nguyên đổ xuống miền duyên hải, v́ nghĩ biển mênh mông vẫn là sinh lộ.
Sau đó không lâu, lại là những cái chết bi thảm của những người can đảm vào núi để t́m đường phục quốc, chết trong nhà tù hay chết sông, chết biển khi t́m cách vượt thoát chế độ ra đi.
Người lính tôn thờ ba điều tâm niệm cho binh nghiệp của ḿnh và đă chọn cái chết v́ “trách nhiệm” không tṛn cũng như “danh dự” bị tổn thương. Trong những phút bức bách cuối cùng này, một người chọn cái chết cho ḿnh, là một điều dễ dàng hay khó khăn?
Ai cũng có một mạng sống đáng quư, một gia đ́nh để yêu thương và một đất nước để phụng sự, trong hoàn cảnh này, điều ǵ được cho là đáng quư hơn hết? Chết hay sống?
Khó khăn khi cần phải cân nhắc, và dễ dàng khi ai đó chỉ cần quyết định trong vài mươi giây, chắc không cần phải ngồi xuống b́nh tâm suy nghĩ thiệt hơn, để cuối cùng chọn cho ḿnh một giải pháp. Một giải pháp nghe ra có vẻ cần đến thời gian, nhưng chọn cái chết chỉ cần ba giây đồng hồ.
Chúng ta, những người c̣n sống, không ai có thể nhân danh ai, nhân danh điều ǵ để thẩm định những chuyện chết và sống, để cho rằng, chết như vậy có đúng không, và cũng trong hoàn cảnh đó, chọn cái sống có sai không?
Hai trong bảy quy tắc đạo đức mà các vơ sĩ Samurai Nhật Bản phải tuân theo, phản ánh tinh thần vơ sĩ đạo rất sắc nét, mạnh mẽ, chính trực là can đảm và danh dự. Chỉ có quân đội VNCH mới có truyền thống ấy trong ngày miền Nam thất trận.
Trận Okinawa với quân đội Mỹ kéo dài 82 ngày, kết thúc vào Tháng Sáu, 1945, biết không giữ nổi đất đai của tổ quốc, trong những giờ phút cuối cùng ngày 15 Tháng Sáu, Đại Tá Kanayama, Trung Đoàn Trưởng Tr. Đ. 27 BB. đă mổ bụng. Tại Bộ Chỉ Huy Hành Quân Okinawa, Tướng Ushijima và Tướng Cho quỳ gối và tiến hành lễ tự sát. Tướng Cho đưa cổ cho Đại Úy Sakaguchi chém đầu, và Tướng Ushijima lấy gươm tự mổ bụng tự sát cùng với bảy sĩ quan tham mưu trong binh đoàn.
Sau khi Mỹ đă thả hai quả bom nguyên tử xuống hai thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản, sáu ngày sau, 15 Tháng Tám, 1945, Nhật Hoàng, đồng ư đầu hàng, nhiều tướng lĩnh và sĩ quan đă tự sát v́ danh dự và không chịu nỗi điều ô nhục đầu hàng, trong đó có Bộ Trưởng Lục Quân Anami, Đại Tướng Cựu Tổng Tham Mưu Trưởng Sugiyama, Đại Tướng Tư Lệnh miền Đông Tanaka…
Nhưng chúng ta cũng cần những người phải sống như Đại Tá Yahara để thế giới có cuốn sách mang tựa đề “Trận Đánh V́ Okinawa,” chúng ta có Phan Nhật Nam, Cao Xuân Huy và Y Sĩ TQLC Đặng Vũ Bằng cùng nhiều nhà văn quân đội khác.
Sau ngày 30 Tháng Tư, 1975, trong nỗi xót xa v́ mất mát, tù đày và ly tán, nhiều nguồn dư luận lên án mạnh mẽ những cấp chỉ huy bỏ ngũ trước giờ đầu hàng với danh từ “đào ngũ,” nghe ra xót xa và tủi nhục ngần nào. Nhưng liệu là con người, trong hoàn cảnh ấy, chúng ta nếu khổng thể chọn cái chết trung dũng, chỉ là một người b́nh thường, chúng ta làm ǵ hơn như thế?
Người ta kể chuyện một ông Tướng thích đội nón dạ (feutre), khi vào nhà tù Cộng Sản ông cũng mang chiếc nón theo. Chỉ tội là những lúc gặp bọn cai tù Cộng Sản, ông đứng lại, khúm núm giở chiếc nón ra, cúi sâu và cất tiếng chào “cán bộ” rất lễ phép. Có lẽ ông cho đó là chuyện b́nh thường, nhưng đối với đám sĩ quan trẻ, có thể trong đó có nhiều người đă từng ở dưới quyền ông, th́ đó là một điều sỉ nhục và xấu hổ ngay cho họ!
Những vị Tướng Lănh tự sát giờ đầu hàng, là những vị bản chất anh hùng, trọng danh dự, khí khái, không biết quỵ lụy, khó có thể sống qua những ngày tù tội, đói khát và nhất là luôn luôn bị lăng nhục bởi những kẻ thắng trận từ các hang động trở về.
Chắc chắn trong hoàn cảnh ấy, chọn cái chết là một điều tốt. Chúng tôi, những người lính, thật ḷng không muốn trông thấy những vị chỉ huy cao cấp thương mến của chúng tôi phải vật vă giữa bầy tù kiệt sức, nhặt nhạnh từng hạt bắp trong cái lon “gô” hay phấn khởi v́ một miếng da trâu trong cái bát rỉ sét vào những ngày Lễ Tết như chúng tôi. Với cấp nhỏ, chúng tôi đành ḷng, sau cuộc chiến, bị đối xử, bạc đăi dành cho những người thua trận, nhưng xót xa muôn vàn khi thấy những cấp chỉ huy của ḿnh ngày trước phải chịu những thảm cảnh như vậy.
Một mặt khác, dù không muốn nêu đích danh, quả thật chúng ta cũng thấy đau xót và tởm lợm, khi sau này, thấy những vị Tướng Lănh, đă từng hưởng “ơn Vua, lộc Nước,” cam tâm làm tôi mọi cho kẻ thù, bước qua dư luận và sống, được kẻ thù gọi xem là loại con cái “nghịch tử, hồi đầu,” vẫn thường huênh hoang tuyên bố những lời mạt sát, như con dao nhọn, đâm vào vết thương đang rỉ máu của chúng ta. Sống như thế, chỉ thêm ô danh.
Nói về chuyện chọn cái chết, ngay sau ngày 30 Tháng Tư, 1975 biết rằng gia đ́nh chúng ta bị tan vỡ, quê hương đày đọa và bản thân chúng ta bị lưu đày đi các trại tù trong rừng thiêng nước độc xa xôi, làm lụng vất vả đến kiệt quệ, chịu đói lạnh, không đủ ăn, bươi móc miếng ăn như những con ma đói, và luôn luôn bị sỉ nhục, trong một thời gian dài, không bản án, người th́ bảy, người mười ba, mười bảy năm ṛng ră, liệu chúng ta có quyết định chọn cái chết cho ḿnh hay không?
Và làm sao để đành ḷng bỏ lại các chiến hữu, những người bạn chiến đấu đă từng sống chết có nhau, trong phút “dầu sôi lửa cháy” để ra đi t́m cái sống cho ḿnh. V́ vậy Đại Tá Nguyễn Hữu Thông đă xuống tàu di tản rồi mà vẫn trở lên bờ với anh em, cuối cùng nằm chung với nhau một huyệt mộ chôn vội trong Quân Y Viện Quy Nhơn. V́ vậy mà Thiếu Tướng Nguyễn Khoa Nam, trong hoàn cảnh các thương binh, cầm tay ông, sợ ông bỏ đi mà mếu máo “Thiếu tướng đừng bỏ tụi em nghe Thiếu Tướng!”
“Không, qua không bỏ các em đâu. Qua ở lại với các em!”
Đó là trách nhiệm, danh dự và cả ḷng nhân ái. Như chúng ta đă biết, Thiếu Tướng Nguyễn Khoa Nam đă ở lại và đă chọn cái chết sau cùng!
Nhưng chúng ta cũng biết đến bao nhiêu người, đành buông theo số phận, sống qua cảnh tù đày hay lưu lạc chốn quê người, xót xa câm nín v́ không thể làm ǵ khác hơn trong hoàn cảnh “Bại binh chi tướng bất khả ngôn dũng, vong quốc chi đại phu bất khả ngôn trí!” Chúng ta kính trọng những cái chết nhưng cũng cúi đầu trước những cái sống, v́ chúng tôi biết rằng, sống cho ra con người, có lẽ cũng phải chịu muôn vàn khó khăn hơn là chọn cái chết.
Huy Phương