HƯỚNG DẪN SƠ CỨU (FIRST AID)
CƠ THỂ BỊ MẤT NƯỚC (DEHYDRATION)
Lynn Ly phỏng dịch theo "The Everything First Aid"
NGUYÊN NHÂN
Khi cơ thể bạn bị mất nước là khi lượng nước hay chất lỏng không có đầy đủ như nhu cầu của cơ thể . T́nh trạng mất nước có thể là do không uống đủ các loại chất lỏng, hoặc bị thất thoát lượng chất lỏng rất nhiều, hoặc cả hai nguyên do vừa kể . Tùy thuộc vào liều lượng chất lỏng trong cơ thể không được bổ sung hoặc bị mất đi, t́nh trạng mất nước có thể là nhẹ, vừa phải, hoặc nghiêm trọng . T́nh trạng mất nước nghiêm trọng là lúc tính mạng bị đe dọa ở mức độ khẩn cấp . Nôn mửa, tiêu chảy, đi tiểu ra lượng nước tiểu quá nhiều, toát mồ hôi quá nhiều, và sốt đều làm mất nước / mất chất lỏng trong cơ thể . Buồn nôn, mất cảm giác ngon miệng trong lúc bị bệnh, và lở loét cổ họng hoặc lở loét miệng cũng có thể khiến cho bạn không uống đủ nước .
TRIỆU CHỨNG :
•Miệng khô hoặc nước miếng bị kẹo dinh dính lại (dry or sticky mouth)
•Suy giảm hay không có nước tiểu (decreased or no urine output)
•Nước tiểu sậm mầu (urine appears dark yellow)
•Không thể chảy nước mắt / mắt khô (lack of tearing)
•Mắt trũng sâu (sunken eyes)
•Lơ mơ mê mệt và hôn mê sâu (lethargy and coma) - lúc này là lúc t́nh trạng bị mất nước rất nghiêm trọng
•Ở trẻ sơ sinh th́ vùng mềm mềm ở đỉnh đầu (thóp) có biểu hiện bị trũng xuống .
Trẻ con và người già thường có nhiều hung hiểm hơn khi họ ở t́nh trạng cơ thể bị mất nước cứ tiếp diễn .
SƠ CỨU :
Điều quan trọng là kiểm soát lượng nước / chất lỏng bị mất đi và bổ xung lại lượng nước / chất lỏng bị mất.
Bạn có thể khắc phục t́nh trạng cơ thể bị mất nước nhẹ bằng các phương pháp sau đây:
• Ngừng vận động, nghỉ ngơi ở chỗ mát mẻ , nếu ở ngoài đường th́ là chỗ có bóng cây, hay vào trong pḥng có máy lạnh
• Gát chân cao lên (Prop up your feet)
• Cởi bớt quần áo / thay quần áo mỏng hơn thoáng hơn
• Thường xuyên cho người bị thiếu nước uống nước với lượng nho nhỏ thay v́ uống liền 1 lúc 1 lượng nước thật lớn mà có thế gây ra ói mửa . Cần cho uống liên tục lượng nước nho nhỏ trong khoảng tối thiểu là 2 - 4 giờ đồng hồ để bù lại lượng nước mà cơ thể bị mất đi . Giải pháp dùng loại nước có chất điện giải như loại nước equalyte, pedialyte đặc biệt có hiệu quả, nhưng tránh dùng loại nước sử dụng cho vận động viên thể dục thể thao v́ trong đó có nhiều chất đường mà có thể làm cho t́nh trạng tiêu chảy trở nên nghiệm trọng hơn . Cũng nên tránh dùng nước thường (plain water) cho trẻ sơ sinh hay trẻ con dưới 2 tuổi khi mà cơ thể đang bị mất nước , thay vào đó, hăy dùng loại nước có chất điện giải là pedialyte để có hiệu quả hơn.
Nhập viện và tiêm truyền tĩnh mạch đôi khi cần thiết đối với t́nh trạng cơ thể bị mất nước ở mức trung b́nh đến mức nghiêm trọng, cũng như cần phải được điều trị các nguyên nhân khiến cơ thể bị mất nước. Cần phải gọi phone cấp cứu ngay lật tức đối với các triệu chứng sau đây:
•Chóng mặt (dizziness)
• Đầu có cảm giác lâng lâng, hoa mắt hay kém minh mẫn(lightheadedn ess)
• Lơ mơ mê mệt (lethargy)
• Lú lẫn (confusion)
• Không thể chảy nước mắt / khô mắt (lack of tear)
• Ở trẻ sơ sinh dưới 2 tháng tuổi mà bị tiêu chảy và ói mửa , đi tiểu chút chút hoắc không đi tiểu trong ṿng 8 giờ đồng hồ, mắt trũng sâu, da khô mà ở t́nh trạng là khi bẹo vào da ở mu bàn tay trẻ sơ sinh rồi buông ra , phần da vẫn bị nhăn nhúm lại như đang bị bẹo bấu, chứ không giăn ra (skin tenting = da nhăn nhô lên như cái lều ), khô miệng và khô mắt, vùng thóp trên đầu trẻ sơ sinh bị trũng xuống (sunken fontanelle), tim đập nhanh (rapid heartbeat), trong cứt phân có máu hoặc ói mửa, hoặc thờ ơ lơ đăng (listlessness) và thiếu năng động (inactiveness)
Mọi người cần nên uống nhiều nước hay các loại chất lỏng hằng ngày đặc biệt là vào những ngày nắng nóng hay những lúc vận động thể dục thể thao . Trong khi bệnh tật , đừng bao giờ đợi đến lúc cơ thể có biểu hiện bị mất nước, hăy uống nước hoặc uống nước theo phác đồ trị liệu căn bệnh thật cẩn thận .
THỰC TẾ (THE FACTS) :
Đừng bao giờ chờ đợi đến khi có cảm giác khát nước rồi mới uống nước . Bởi v́ phải tốn 2 giờ đồng hồ để nước / chất lỏng có thể ảnh hưởng đến cơ thể mà bạn có thể cảm giác khát nước , th́ bạn đă bị t́nh trạng cơ thể thiếu nước .
Lynn Ly (13-07-2012).
|