MỘT VACCIN CHỐNG LẠI BỆNH CAO HUYẾT ÁP ĐANG ĐƯỢC NGHIÊN CỨU

Một thử nghiệm lâm sàng của một vaccin nhằm chống lại bệnh cao huyết áp cho những kết quả hứa hẹn. Các nhà nghiên cứu châu Âu đang trên hướng tìm ra một thuốc chủng, dựa trên một phần tử giống virus, chống lại angiotensine II. Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên chứng tỏ rằng sự tiêm chủng chống lại một tác nhân có tác dụng vận mạch nội tại, cho phép làm giảm huyết áp trên người.

Việc nghiên cứu các vaccin chống lại các bệnh lý không nhiễm khuẩn từ nay thuận buồm xuôi gió. Đặc biệt, đó là trường hợp của cao huyết áp. Một thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên người, của một vaccin nhằm chống lại một trong các protéine chịu trách nhiệm rối loạn sinh lý này, angiotensine II, vừa được công bố trong The Lancet bởi nhóm nghiên cứu của Martin Bachmann (Cytos Biotechnology,Thụy Sĩ).

Thật vậy, mặc dầu có các thuốc thuộc thế hệ mới rất hiệu quả chống lại enzyme de conversion de l’angiotensine hoặc có khả năng phong bế các thụ thể của phân tử chủ yếu này trong việc kiểm soát huyết áp, nhưng tất cả mọi điều không phải là đơn giản như thế trong thực tế. Bởi vì để chống lại căn bệnh giết người thầm lặng, không gây một triệu chứng nào này, bệnh nhân phải uống các viên thuốc mỗi ngày mà không cảm thấy được mối lợi tức thời.

Và chính đó là điều chủ yếu, các nhà nghiên cứu Thụy Sĩ đã lý luận như vậy. « Chỉ 1/3 các bệnh nhân cao huyết áp ở Hoa Ky là có một huyết áp được kiểm soát tốt mà thôi ». Hiểu ngầm : bởi vì sự tuân thủ điều trị nơi các bệnh nhân là thấp. Hơn nữa các bệnh nhân phàn nàn về các tác dụng phụ do thuốc, trong khi đó họ không cảm thấy một triệu chứng nào do bản thân cao huyết áp gây nên cả. Việc nghiên cứu một vaccin chống cao huyết áp chắc chắn không phải mới có từ hôm qua. Chính Irvine Page, nhà sinh lý học Hoa Kỳ của Cleveland Clinic, vào năm 1958, đã là người đầu tiên nêu lên khả năng tác động lên các phân tử nhỏ có nhiệm vụ kiểm tra huyết áp, bằng một vaccin. Giáo sư Joel Ménard (cựu tổng giám đốc y tế) nhắc lại : « Sự tiêm chuẩn đã bắt đầu với việc tiêm một dạng biến đổi nhẹ của rénine (can dự trong việc kiếm soát huyết áp) nhằm làm phát sinh những kháng thể với mục đích làm giảm huyết áp ».

MỤC TIÊU : ANGIOTENSINE II

Mặt khác, những tài liệu xuất bản đầu tiên đã có từ những năm 1950. Gần chúng ta hơn, một thử nghiệm tiền lâm sàng của vaccin, được thực hiện năm 2007 trên chuột (Journal of Hypertension) đã chứng tỏ rằng vaccin này đúng là gây miễn dịch ( nghĩa là động vật phát triển các kháng thể ), chắc chắn và hiệu quả. Mục tiêu tiêm chủng được lựa chọn là angiotensine II : thật vậy, hormone này gây nên co mạch mạnh, và do đó làm cao huyết áp, cũng như kích thích các tuyến thượng thận và làm gia tăng tiết aldostérone, chất này cũng làm gia tăng áp lực của các động mạch.

Trong công trình nghiên cứu được công bố tuần vừa qua bởi The Lancet, 72 bệnh nhân có cao huyết áp mức độ thấp (nhưng thật sự) và vừa phải đã được phân chia một cách ngẫu nhiên thành 3 nhóm. Các bệnh nhân này đã nhận 3 mũi tiêm 100 hay 300 microgramme của vaccin, hay một liều lượng tương đương của một placebo. Huyết áp đã được đo trong 24 giờ trước khi tiêm rồi 14 tuần sau đó. Các nhà nghiên cứu đã chứng nhận một sự giảm đáng kể huyết áp ban ngày, gần 9 mmHg ( huyết áp thu tâm bình thường của một người trưởng thành là 130 mmHg) trong nhóm đã nhận vaccin với liều lượng mạnh nhất.

Không có một tác dụng phụ nghiêm trọng nào xảy ra trong suốt 16 tuần nghiên cứu và thuốc chủng được dung nạp tốt. Hai bệnh nhân đã dừng điều trị trong nhóm 100 microgramme, 3 trong nhóm 300 microgramme, và không có bệnh nhân nào trong nhóm placebo. 5 bệnh nhân đã có những tác dụng phụ nghiêm trọng. Hầu hết các tác dụng phụ là vừa phải, như một phản ứng thoảng qua nơi được tiêm chủng. 3 bệnh nhân có những triệu chứng thuộc loại cảm cúm. Các tác giả kết luận rằng một liều lượng 300 microgramme vaccin, được lập lại 3 lần, cho phép làm giảm huyết áp nơi những bệnh nhân bị cao huyết áp nhẹ và trung bình, đặc biệt là vào sáng sớm.

Có nên tiếp tục tiến tới trong lãnh vực nghiên cứu này ? « Tôi có cảm tưởng rằng những hiểu biết của chúng ta là quá thấp », Giáo sư Ménard, năm 2007, đã đánh giá như vậy, để đo lường đúng tương quan giữa lợi và hại của một vaccin chồng cao huyết áp, « trong khi đã có một điều trị cao huyết áp mỗi ngày bằng đường miệng, và điều trị này là chắc chắn và được dung nạp tốt. Lý lẽ cho rằng bệnh nhân tuân thủ điều trị kém là nghèo nàn và nông cạn ». Giáo sư Ménard biết rõ điều mà ông ta muốn nói : năm 1985, ông đã trắc nghiệm loại tiêm chủng này nơi động vật ouistiti, và động vật này đã phát triển một bệnh tự miễn dịch (maladie auto-immune) của thận, khiến ông phải dừng lại việc theo đuổi mọi cuộc thí nghiệm sau đó. Sự kích thích liên tiếp hệ miễn dịch cũng có thể gây nên những bệnh lý tự miễn dịch, như chúng ta đã thấy trong một thử nghiệm vaccin chống bệnh Alzheimer. Việc tiêm chủng có lẽ cho phép cải thiện sự tuân thủ của các bệnh nhân nhưng phải chăng họ sẽ vui thích khi phải bị chủng ngừa nhiều lần trong năm với nguy cơ bị một hợp chứng cảm cúm mỗi lần được tiêm chủng ? Một vaccin chống cao huyết áp phải chăng cũng cần khẩn cấp như một vaccin chống lại bệnh sida hay ung thư ? « Ngay cả khi chúng ta có thể rút ra những bài học về cách điều khiển hệ miễn dịch, mặc dầu vậy, các quy tắc an toàn vẫn là ưu tiên. », Joel Ménard đã kết luận như vậy.
(LE FIGARO 14/3/2008 - LE JOURNAL DU MEDECIN 18/3/2008)