HYPERTENSION ARTERIELLE. Theo một công trình nghiên cứu, được công bố vào tháng hai, cao huyết áp gây nên 7 triệu trường hợp tử vong mỗi năm trên thế giới, và số những người cao huyết áp từ nay đến năm 2025 sẽ đạt đến 1,5 tỷ người ! Ở Pháp, 31% những người từ 18 đến 74 tuổi là cao huyết áp, điều tra ENNS 2007 đã chỉ rõ như vậy. “ Trong số 15 triệu người bị cao huyết áp được biết, 12 triệu được điều trị bằng thuốc, nhưng huyết áp chỉ được kiểm soát nơi một nửa số các bệnh nhân. Và cứ hai người bị cao huyết áp thì có một không hay biết là mình bị bệnh ”, GS Xavier Girerd, thầy thuốc chuyên khoa tim (CHU Pitié-sa Salpetrière, Paris) đã chỉ rõ như vậy.

Đau đầu, ù tai, “ ruồi bay ” trước mắt …cao huyết áp chỉ được biểu hiện khi nó đã nghiêm trọng, khi huyết áp vượt quá nhiều trị số bình thường, hoặc 140/90. Hai con số này biểu hiện áp suất gây nên bởi máu lên các thành động mạch : con số cao nhất khi tim co bóp và phóng máu (huyết áp thu tâm), con số thấp nhất khi tim giãn ra và được làm đầy (huyết áp trương tâm). Huyết áp không được biết đến hay bị lơ là trầm trọng dần. Nó gây nên một sự lão hóa gia tốc và không hồi phục của các mạch máu, cũng làm tổn hại vài cơ quan : não bộ, tim, thận và mắt và gây nên các biến chứng : tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim hay thận, viêm động mạch.

Có cao huyết áp ngay khi huyết áp vượt quá trong nhiều lần 140/90 hay chỉ một trong các con số này. “ Kể từ 40-50 tuổi, huyết áp trương tâm vẫn ổn định và chỉ cần nhớ rằng con số cao nhất không được vượt quá 140 ”, GS Stéphane Laurent, thầy thuốc chuyên khoa tim đã chỉ rõ như vậy. Từ năm 2005, HAS khuyến nghị rằng trước mọi điều trị, sự tự đo ở nhà hay ghi ngoại trú xác nhận cao huyết áp được đo ở phòng mạch nhằm loại bỏ một tác dụng áo choàng trắng (“ effet blouse blanche ”) gây rối loạn.

DI TRUYỀN

Trong 5 đến 10% các trường hợp, nhất là nơi những người trẻ, cao huyết áp có thể là hậu quả của một bệnh khác như hẹp động mạch thận (rétrécissement de l’artère rénale), phéochromocytome, bệnh Cushing hay hyperaldostéronisme, cần được điều trị để trở lại tình trạng bình thường. Nhưng 90% các trường hợp cao huyết áp, mà tỷ lệ gia tăng theo tuổi tác, chỉ phát xuất từ những yếu tố môi trường và di truyền. “ Những công trình khảo sát gia đình đã cho thấy rằng huyết áp tùy thuộc khoảng 30% yếu tố di truyền. Nhưng những khảo sát mới đây về toàn bộ génome của hàng chục ngàn người đã không cho phép nhận diện những gène làm dễ sự xuất hiện cao huyết áp ”, GS Xavier Jeunemaitre, chuyên gia về di truyền tim mạch đã giải thích như vậy.

Cao huyết áp chủ yếu được liên kết mạnh với những yếu tố nguy cơ tim mạch khác. Thường ở đàn ông hơn là đàn bà, cao huyết áp thường xuất hiện khoảng lứa tuổi 50, là lứa tuổi mà ta bắt đầu lên cân. “ Bệnh béo phì có lẽ là một trong những yếu tố làm gia trọng của cao huyết áp, làm cho nó tiến triển nhanh nhất ”, GS Laurent đã nhấn mạnh như vậy.

Và chuyên gia này xác nhận rằng cao huyết áp là một bộ phận của hội chứng chuyển hóa (syndrome métabolique). Hội chứng này bao gồm một sự gia tăng vòng bụng (tour de taille abdominale), những bất thường của đường huyết và của bilan lipidique. Những tiêu chuẩn này tăng cường lẫn nhau. Càng nhiều các tiêu chuẩn thì nguy cơ bị cao huyết áp càng cao. “ Gần 50% những bệnh nhân cao huyết áp bị tăng thể trọng, và 40% được điều trị chống lại cholestérol ”, GS Girerd đã xác nhận như vậy. Sự nhàn rỗi không hoạt động và sự dùng quá nhiều muối cũng làm dễ cao huyết áp.

Vậy thầy thuốc sẽ tính một nguy cơ tim-mạch toàn bộ (risque cardiovasculaire global), xác định điều trị sau khi đã đánh giá thương tổn của các cơ quan đích (organe cible). Trong tất cả các trường hợp, cần thay đổi những thói quen trong đời sống để làm mất cân, tiếp tục một hoạt động vật lý, giảm sự tiêu thụ muối. Khi nguy cơ tim-mạch thấp, những biện pháp vệ sinh-dinh dưỡng này có thể đủ để bình thường hóa huyết áp, nhất là nơi những người trẻ tuổi nhất. Nếu nguy cơ này ở mức trung bình hay cao, thậm chí rất cao như sau nhồi máu cơ tim, việc nhờ đến các thuốc trở nên cần thiết. “ Được sử dụng đơn độc hay phối hợp, chúng tác động lên một trong ba cơ chế chính của cao huyết áp : sự co mạch quá mức được chống lại bởi các antagonniste calcium, các IEC (inhibiteur de l’enzyme de conversion) và các antagoniste của thụ thể angiotensine 2 (ARA2), sự gia tăng thể tích máu được chống lại bởi các thuốc lợi tiểu, và sự quá mức của trương lực của hệ thần kinh giao cảm được chống lại bởi các bêtabloquant ”, GS Laurent đã giải thích như vậy.

Cũng giống hệt như cholestérol có tác dụng làm dễ nhồi máu cơ tim, thì cao huyết áp cũng làm dễ các thương tổn não, dữ dội như các tai biến mạch máu não, hay âm ỉ như sự ảnh hưởng dần dần của các chức năng cao cấp và của trí nhớ, gây nên bởi các thương tổn huyết quản vi thể, mà về lâu về dài sẽ dẫn đến sa sút trí tuệ tuổi già (démence sénile). Điều trị nó ngay khi được chẩn đoán cũng cho phép gìn giữ tốt hơn tuổi già.
(LE FIGARO 4/4/2011)