Ngược lại, cạnh nhà tôi là một người Mỹ hàng xóm. Anh ta làm cho một công ty điện và thường đi Việt Nam công tác chuyển giao kỹ thuật điện gió. Có lần nói chuyện qua hàng rào, anh tỏ ra ngưỡng mộ văn hóa coi trọng người già ở Việt Nam và cũng lo ngại trước ảnh hưởng của phương Tây thâm nhập vào lối sống và suy nghĩ của giới trẻ. Anh nói: “Đó chỉ là cách nhìn nhận chủ quan của tôi thôi.




Tuy nhiên có một điều thấy rõ, ở nông thôn, giới trẻ trọng người già hơn so với người sống ở thành phố. Cuộc sống chung cùng nhiều thế hệ, tam đại đồng đường, trong nhà còn giữ truyền thống tôn ti. Con cháu hiểu được bổn phận, sự vâng lời, và thái độ biết ơn từ các bậc sinh thành. Riêng giới trẻ thành phố có nhiều khác biệt, có những dấu hiệu đang thay đổi khi các truyền thống gia đình suy yếu còn văn hóa thanh niên thì trở nên mạnh hơn. Tôi cho rằng, một trong các giá trị lớn của văn hóa Việt Nam là gia đình và các mối liên kết chặt chẽ giữa các thế hệ cũng như cộng đồng chòm xóm láng giềng. Có lẽ giới trẻ bị ảnh hưởng từ Internet, phim ảnh về lối sống phương Tây. Nhiều người già phải tự đi bươn chải kiếm sống, có khi cô độc trong nhà chỉ với hai vợ chồng già, con cái ít ngó ngàng đến cha mẹ. Tôi chợt tự hỏi rồi đây người già ở xứ sở này sẽ ra sao? Làm thế nào để các giá trị gia đình đó tiếp tục được truyền lại cho thế hệ sau? Xã hội sẽ chăm sóc như thế nào cho người già không còn giữ nhiều liên hệ với con cháu và sống khác với con cháu?”.


Tôi vẫn thường nghe nhiều người nói rằng, Mỹ là thiên đường tuổi trẻ, là địa ngục giới già. Xứ này có tất cả những sản phẩm dành cho thanh thiếu nhi: đồ chơi, phim ảnh, máy chơi điện tử thính thị, khu giải trí có chủ đề. Còn đối với người già, thì chỉ có sự cô lập và nỗi cô đơn. Căn bản nếp sống của người Việt dựa vào gia đình, cộng đồng, và khi ta mất những cái đó, ta mất đi một phần lớn cái tôi. Và có lẽ nhiều người cũng biết, xã hội Hoa Kỳ ít hướng tới gia đình hơn xã hội Việt Nam. Con cái ở xứ này được khuyến khích sống độc lập, rời khỏi nhà bố mẹ mình sau khi tốt nghiệp trung học, để đi học đại học, kết hôn, hoặc tách ra sống riêng. Nếu thanh niên Mỹ mà không làm vậy thì họ sẽ bị coi là “khác người”. Thực sự thì, trong nền văn hóa coi trọng giới trẻ của Mỹ, thanh niên ít nhiều đều chịu áp lực phải sống tự lập, tách rời cha mẹ và lựa chọn hướng đi riêng. Trái ngược với xã hội của người Việt mình, trong xã hội Mỹ rất hiếm cảnh “nhị đại hoặc tam đại đồng đường”. Hệ quả là, khi cha mẹ trở nên già cả ốm yếu, họ phải tự lo lấy thân mình.


Tuy rằng ở đây có các hệ thống xã hội giúp đỡ người dân khi họ cao tuổi, như là hệ thống hưu trí, an sinh xã hội, Medicare, và các phúc lợi khác. Tuy nhiên những thứ như thế này thường không đáp ứng được nhu cầu của cộng đồng người già. Những người con trưởng thành thường chuyển tới các thành phố khác, cách xa cha mẹ, nên rất khó để họ có thể giữ liên lạc gần gũi với cha mẹ già của mình và giúp đỡ họ lúc khó khăn. Rất phổ biến tình trạng các gia đình chỉ gặp nhau một hoặc hai lần trong năm vào các dịp đặc biệt như Lễ Tạ ơn, Giáng sinh, hay New Year. Thực tế này tạo ra một bất lợi lớn cho các bậc cha mẹ cao niên. Họ không được con cái đỡ đần hay ở bên quan tâm hỏi han. Họ cũng thường xuyên không được thấy các cháu của mình. Như chúng ta đều biết, có cháu chắt trong nhà hay gần nhà là niềm vui lớn, nhưng nhiều người Mỹ cao tuổi không được hưởng niềm vui đó. Kết quả là nhiều bậc cha mẹ già cả bị bỏ lại một mình và phải tự chăm sóc bản thân, nhất là khi chồng hay vợ của họ bị ốm hoặc qua đời.


Đương nhiên, vẫn có nhiều người con trưởng thành cố gắng giúp đỡ và quan tâm đến cha mẹ cao tuổi, nhưng sự chăm sóc đó hiếm khi đủ đầy để có thể đáp ứng hết nhu cầu của cha mẹ họ và làm vơi đi nỗi cô đơn trong mỗi bậc sinh thành. Xứ này có những nhà dưỡng lão được lập ra để chăm sóc những ai không còn khả năng tự chăm sóc bản thân. Bị gửi vào trại dưỡng lão là một cơn ác mộng đối với nhiều người già. Mặc dù vẫn được con cái thăm nom, đa phần thời gian của họ là nằm quạnh hiu trên giường.



Anh bạn tôi cũng chợt nhớ rằng lâu rồi mình không gọi điện hỏi han bà mẹ già còn ở quê nhà. Tuy rằng bên ấy còn số ít bà con họ hàng nhưng hiện giờ ai cũng lo toan cho cuộc sống, thời gian thăm viếng thưa dần. Anh nói xót xa: “Bản thân mình cũng không làm tròn trách nhiệm người con, làm sao dạy bảo con cái nó nghe lời mình. Chúng có cuộc sống riêng, mình có cuộc sống của mình theo thời gian sinh hoạt của hội cao niên. Mỗi ngày đến hội vui chơi, nói chuyện cùng những người già, nhưng sau đó khi trở về căn nhà quạnh quẽ là nỗi buồn lại đến. Chẳng lẽ cuộc sống của cha mẹ không dung hòa với cuộc sống của con cái được hay sao