Việc xin hồ sơ cũ để tìm hiểu và tiếp tục theo dõi vấn đề không phải lúc nào cũng dễ (vị bác sĩ ấy đã dọn đi chỗ khác rồi, đã về hưu, ...). Lỡ ung thư thì sao! Hình như tinh thần “thuốc Bắc” làm hại người bệnh nhân Việt Nam ta khá nhiều. Trước thày thuốc Bắc bảo, đem bọc thuốc này về sắc mà uống, thận yếu đấy, người bệnh cứ thế đem thuốc về sắc uống, không buồn hỏi tên thuốc là gì, trong thuốc có những chất gì, tác dụng ra sao, thì nay, bác sĩ Tây y bảo mổ bướu trong bụng, cũng vui vẻ đi mổ, không thắc mắc đây là bướu cơ quan nào, lành hay độc, sau mổ theo dõi ra sao, ...

Mỗi lần có dịp nói chuyện với các bác sĩ đàn em, ra trường ở đây, họ lại kêu trời: “Khám, chữa bệnh cho các bác bệnh nhân Việt Nam mình khó quá anh ạ. Tên bệnh các bác không biết, tên thuốc các bác không nhớ, kể bệnh không phân thành từng vấn đề rõ rệt, việc nọ cứ xọ việc kia. Rồi bệnh cường giáp trạng hyperthyroidism hay bệnh suy giáp trạng hypothyroidism đều gọi là bệnh ‘bướu cổ’, mà khám thấy cổ có bướu đâu; phim vú mammogram thì gọi ‘phim ngực’, phim ngực ‘chest X-ray’ lại gọi ‘phim phổi’. Nhiều lúc nghe các bác ấy kể bệnh, đầu óc em nó cứ quay mòng mòng, không biết đâu mà lần”.

Họ học ở đây, thực tập với những bệnh nhân người Mỹ kể bệnh rành rẽ, thuốc men thuộc tên, nay đột nhiên tiếp xúc với những người bệnh Việt Nam, họ cảm thấy khổ sở là phải. Nhưng, tre già măng mọc, đây là những người bác sĩ trong tương lai sẽ lần lượt thay thế các thế hệ bác sĩ đàn anh, chăm sóc người bệnh của cộng đồng Việt Nam. Các bác sĩ đàn anh cũng nên sửa soạn dần người bệnh nhân Việt Nam giúp họ.

Thế nên, gần đây, khi giảng giải vấn đề bệnh tật cho các vị bệnh nhân, tôi thường mở đầu với câu nói nhật tụng: “Chị Nancy M. này, bệnh tật nó cũng như mình ấy mà, mỗi đứa nó có một cái tên, vừa tên Việt vừa tên Mỹ, mà đúng ra tên Mỹ của nó còn quan trọng hơn cả tên Việt, chị cần nhớ cả tên Mỹ của nó nữa nhé, lỡ có lúc phải vào phòng cấp cứu, còn biết cách kể bệnh. Không phải phòng cấp cứu nào cũng có sẵn bác sĩ Việt Nam mình”. Rồi tùy trường hợp bệnh, tôi tiếp:

- Chị bị cảm thường, “cold” thôi, 1 tuần 10 ngày nó sẽ hết.

- Anh bị cúm rồi, mùa này “flu” đầy, có nhà bị “flu” sắp lượt.

- Tôi nghĩ cháu nó bị sưng phổi, “pneumonia”, để mình làm cái phim ngực “chest X-ray” xem có đúng không.

- Năm ngoái, bác chụp phim vú mammogram tháng nào nhỉ? Ung thư vú, “breast cancer”, nhiều ở người trên 50, bác nhớ đi chụp phim vú mammogram hàng năm.

- Siêu âm ultrasound cho thấy chị bị sạn túi mật, nếu đau dữ nữa, chị vào phòng cấp cứu, nói bị “gallstone”, bác sĩ phòng cấp cứu sẽ hiểu ngay.

- Chị có bướu lành tử cung “fibroid” khá lớn, lại hay ra máu, chắc bác sĩ phụ khoa thế nào cũng khuyên chị mổ. Bướu này không phải ung thư, “cancer”, mổ xong thường thì thôi, không cần theo dõi hay làm gì thêm.

- Phim chụp “Cat scan” đầu của anh bình thường, không có bướu óc, “brain tumor” đâu mà sợ. Tôi nghĩ anh bị chứng nhức đầu căng thẳng, “tension headache” thôi.

- Cháu bé trước có bị suyễn, “asthma”, không?

- Thử máu cho thấy chị có bệnh cường tuyến giáp trạng, “hyperthyroidis m”, tuyến giáp trạng chị làm việc mạnh bất thường, nên chị xuống cân, hay mệt mỏi, hồi hộp. Đừng gọi bệnh “bướu cổ”, ở đây bác sĩ Mỹ họ không hiểu.

- À, cám ơn bác đã đem thuốc lại tôi xem. Bác đang uống thuốc Synthroid, để chữa bệnh suy tuyến giáp trạng, “hypothyroidism ”. Lần trước, bác không đem thuốc theo, nói bị bệnh “bướu cổ”, tôi không đoán được bác có bệnh gì. Đây, xin chỉ bác xem cái hình tuyến giáp trạng, Mỹ họ gọi là “thyroid gland”. Bác nhớ lấy tên bệnh nhé: suy tuyến giáp trạng, “hypothyroidism ”. Tôi biên tên bệnh xuống cho bác giữ bỏ vào ví, cả tên Việt lẫn tên Mỹ. Mà thưa bác, tên Mỹ của căn bệnh có phần còn quan trọng hơn cả tên Việt, nếu chỉ cần nhớ một tên, bác nhớ lấy tên Mỹ của nó, đi đâu nói, bác sĩ nào cũng hiểu.

Mùa Xuân là mùa các cây non nảy vươn mầm sống, trong ngôn ngữ, chúng ta hãy sửa soạn cho các thế hệ con em tương lai. Đồng thời, chúng ta không ngừng trau dồi tiếng Anh, học nhớ lấy những gì liên quan đến đời sống, sức khỏe chúng ta, đặc biệt các tên bệnh. Xin nhớ, chúng ta ở Mỹ, mọi tiêu chuẩn liên lạc, giao dịch, chữa trị, cấp cứu đều bằng tiếng Anh, không phải tiếng Việt.