Hiệu ứng hào quang là ǵ mà khiến bạn quyết định sai lầm?
Tác giả: Như Vũ
Tham vấn y khoa: BS. Nguyễn Thường Hanh
Nhấn vào chia sẻ trên Facebook (Opens in new window)
Chia sẻ trên Skype (Opens in new window)
Bấm để chia sẻ lên LinkedIn (Opens in new window)
Hiệu ứng hào quang là ǵ mà khiến bạn quyết định sai lầm?
Hiệu ứng hào quang có thể khiến bạn mua một món hàng kém chất lượng, yêu nhầm người, chẩn đoán sai bệnh… Cũng giống như chiếc vương miện quyền lực, bạn dễ đánh giá sai lầm khi bị choáng ngợp bởi vẻ đẹp lấp lánh bề ngoài.
Khi mắc phải hiệu ứng hào quang (halo effect), bạn dễ rơi vào t́nh trạng “thương ai thương cả đường đi lối về” và nhắm mắt bỏ qua khuyết điểm của họ. Bạn dễ hết ḷng với một người không thật sự phù hợp hay bỏ nhiều tiền để mua một món hàng không quá tốt. Tuy nhiên, bạn vẫn có cách giảm thiểu hiệu ứng này để đánh giá mọi thứ chuẩn xác hơn nếu hiểu “halo effect” là ǵ.
Halo effect là ǵ?
hiệu ứng hào quang
Halo effect hay c̣n gọi là hiệu ứng hào quang là một thiên kiến nhận thức xảy ra khi ấn tượng ban đầu về một người quá mạnh khiến bạn không có đánh giá đúng về họ. Nếu ấn tượng ban đầu tốt, bạn sẽ nghĩ người này chỉ toàn tính cách tích cực. Ngược lại, bạn sẽ luôn thấy những điểm chưa tốt ở một người ḿnh có ấn tượng xấu.
Hiệu ứng hào quang khiến bạn không nhận ra những nét tính cách trái ngược với ấn tượng ban đầu về một người. Khi có thiện cảm với một ai, bạn có xu hướng bỏ qua hoặc t́m cách giải thích cho những nét tính cách chưa tốt ở họ.
Hiệu ứng hào quang được một nhà tâm lư học tên Edward Thorndlike phát hiện đầu tiên năm 1920. Ông đă làm thí nghiệm và nhận thấy rằng những người lính được chỉ huy đánh giá cao về ngoại h́nh cũng được đánh giá cao về khả năng lănh đạo, trí tuệ, ḷng trung thành… Ngược lại, khi chỉ huy có ấn tượng không tốt về một người lính th́ họ đánh giá người lính đó tiêu cực về mọi mặt.
Cũng như các thiên khiến nhận thức khác, halo effect xảy ra một cách vô thức. Bạn thường không nhận ra ḿnh đang dùng những ấn tượng rất chung chung để đánh giá nhiều mặt khác nhau của một người.
Halo effect trong cuộc sống
hiệu ứng hào quang
Hiệu ứng hào quang không hề hiếm gặp mà xảy ra ở nhiều mặt trong cuộc sống hằng ngày từ t́nh cảm, giáo dục và thậm chí là y tế.
1. Hiệu ứng hào quang trong t́nh cảm
Halo effect chủ yếu dựa trên ấn tượng ban đầu và ngoại h́nh nên có thể ảnh hưởng lớn đến cách bạn chọn người bạn đời tương lai. Bạn thường sẽ bị thu hút bởi những người có ngoại h́nh hấp dẫn và tin tưởng rằng những người này có nhiều nét tính cách tích cực dù chưa thật sự hiểu họ. Ví dụ, bạn dễ có thiện cảm với một anh chàng mặc sơ mi, quần tây v́ nghĩ rằng anh ấy sẽ có thu nhập ổn định và gánh vác gia đ́nh tốt.
|