Tản Mạn Về Nhân Sinh Quan - Trầm Thiên Thu









Nhân sinh quan là gì? Nhân sinh quan (conception of life) là quan niệm của con người đối với cuộc sống. Như vậy nghĩa là mỗi con người đều có một nhân sinh quan riêng. Dĩ nhiên cần có một nhân sinh quan đúng đắn.

Manurti nói: "Quá phê phán người khác là phủ nhận quyền tự do sống của họ". Vì vậy, chỉ nên phê phán bằng tinh thần xây dựng chứ đừng ngụ ý xoi mói, xúc xiểm nhau. Tuy nhiên cũng cần khẳng định rằng không thể có sự tiến bộ nếu không có sự phê bình - nhưng phải xuất phát từ lòng yêu thương. La Rochefoucauld đã mạnh dạn kết luận: "Tất cả các dòng sông bác ái đều chảy vào biển cả ích kỷ". Đó là một sự thật minh nhiên mà người ta khó có thể dám chấp nhận, dám đối diện. Người ta dễ bị coi thường khi phải nhờ vả người khác, thậm chí có thể xảy ra giữa quan hệ thân thuộc hoặc phu thê. Sự thật luôn phũ phàng, nhưng vẫn là sự thật. Tuy nhiên, luôn cần giữ niềm tin và niềm vui.




Ai cũng muốn được khen, nghĩa là không ai muốn bị chê. Nhưng cứ nhận lời khen mãi, người ta sẽ dễ kiêu ngạo và ảo tưởng. Thật vậy, người khen ta chưa đáng quý trọng, thậm chí có thể là kẻ thù địch mà nịnh bợ để lấy lòng. Nhưng người dám phê bình ta khi nhận ra sai trái, đó mới là bạn tốt, là người đáng quý trọng, là thầy ta, nhất là những người vì lợi ích của ta mà dám phản đối ta cả trăm lần. Kinh Thư đã dạy: "Với một câu nói trái ý, nên xét xem có hợp lý không; với một câu nói chiều lòng, nên xem xét có vô lý không". Đức Phật xác định: "Hãy coi người chỉ lỗi cho ta như người chỉ cho ta kho tàng". Đức Giêsu khuyên: "Đừng xét đoán để khỏi bị xét đoán, đừng thấy cái rác trong mắt người khác mà lại không thấy cái xà trong mắt mình". Chưa đáng trách khi sai lỗi nhưng đáng trách khi biết sai mà không chịu sửa. Đó là cố chấp. Ai không chịu rút lại ý kiến sai là người không chuộng chân lý, không phục thiện.




Người tự trọng thì luôn tôn trọng người khác, luôn trọng chữ tín, luôn tỏ ra cao thượng và có động thái của một quân tử. Điều đó tạo nên tính cách của một người có nhân cách. Lời hứa thường là lời nói có cánh. Nói dễ nhưng làm khó. Ai càng dễ hứa thì càng dễ lỡ hứa. Tại sao người ta hứa? Vì sợ người khác không tin. Cũng vậy, tại sao người ta ghét bạn? Vì người ta muốn được như bạn mà không được. Có vẻ nghịch lý nhưng lại hoàn toàn thuận lý. Lới hứa có hệ lụy với chữ TÍN. Từ chữ tín mà có sự chung thủy trong tình yêu đôi lứa. Hẳn là không vô lý khi người Anh dùng từ ngữ "sweet nothings" để diễn tả những lời thề non hẹn biển, tán tỉnh, o bế hoặc nịnh hót của những người đang yêu nhau.