Để chuẩn bị cho cuộc viếng thăm kiểm kê tài sản là một trong những phương thức để xác định các hộ nghèo của ông trưởng thôn, vợ chồng Lực, Lụa cùng nhau lên kế hoạch đối phó, ngoài những đồ đạc đắt tiền đã được đem giấu kỹ thì vợ chồng hắn còn chọn mặc những bộ quần áo cũ, vá chằng chịt để thêm phần nghèo khổ đáng thương. Năm ngoái đã cố gắng xin vào danh sách những hộ nghèo của thôn nhưng không được, rút kinh nghiệm nên năm nay vợ chồng Lực đã chuẩn bị khá kỹ...

Hai vợ chồng đang bàn bạc thì cái Mận đi vào, tay cầm điện thoại, miệng vẫn lẩm bẩm chửi gì đó, vừa nhìn thấy con gái, Lực quát lên:

- Con Mận! Mày đi đâu giờ mới về, hôm qua tao dặn thế nào còn mò đi chơi, học không lo học suốt ngày điện thoại...

Thấy bố mắng, con bé Mận phụng phịu:

- Cái Ngát nhà ông Thân nó dám vào "Phây búc" của con chửi đểu, con đang chửi lại nó...

Lực chép miệng chửi mấy câu rồi nói:

- Con nhà mất dậy, bố nào con đấy! Đợt này kiểu gì nhà mình cũng phải loại nhà nó ra để lọt vào danh sách hộ nghèo mới được, cay lắm rồi! Thế nó chửi gì mày?

Mận giơ điện thoại cho bố xem rồi trình bày:

- Đây bố xem này, con mới đổi "Ních" là Heo Mập Dễ Thương, thế mà nó nhảy vào chửi con là cái...cái ĐM con Lợn béo! Bố bẩu có tức không? Con chửi lại luôn cho bõ ghét!

Lụa ngọng cũng giằng điện thoại của con gái xem và chửi:

- Đúng nà cái noại con nhà vô học! người ta nà Heo mà nại chửi nà Nợn, ăn gì mà dốt thế không biết!

Nhà Lực với nhà Thân cạnh tranh nhau để được nghèo nên gia đình hai bên thường xuyên xảy ra mâu thuẫn, ngay hai đứa con gái của họ là cái Mận với cái Ngát cũng đâm ra ghét nhau. Mận cũng như bao cô gái mới lớn khác rất thích nhận mình là Heo xinh hoặc Heo đáng yêu nhưng nếu ai gọi mình là Lợn thì sẽ tức điên lên và sẵn sàng chửi đáp trả đầy hận thù, mặc dù không hiểu Heo và Lợn thì khác nhau cái gì...

Từ ngày có chính sách ưu tiên dành cho người nghèo để cuộc sống bớt khó khăn đến với Thôn Hạ, trong mắt của những người dân ở đây, ai cũng là đối thủ để cạnh tranh nghèo với mình. Ai cũng tìm cách nói xấu và bới móc ra những đồ đạc hiện có của hàng xóm nhằm loại họ ra khỏi diện nghèo để mình yên tâm bám trụ và hưởng chính sách ưu đãi của nhà nước. Thôn Hạ càng ngày càng phức tạp vì mâu thuẫn, tình làng nghĩa xóm hầu như đã không còn, đến tối nhà nào cũng đóng chặt cửa sợ hàng xóm sang rình mò của cải của mình có để mách với trưởng thôn!

Lực ngó nghiêng nhìn ra ngoài ngõ rồi nói như quát:

- Tạm thời bỏ qua! Con Mận vào thay ngay bộ quần áo khác và cất ngay cái điện thoại đi cho tao! Lấy bộ nào cũ nhất ra mà mặc, nghèo mà diện thế này hả, nhanh lên!

Nhìn theo đứa con gái đang chạy vào trong nhà, Lực quay lại trách vợ:

- Nhẽ ra mà đón được bà cụ về đây mấy hôm thì yên tâm luôn, coi như nhà mình phải nuôi thêm một miệng ăn, càng dễ để được xét hộ nghèo...cô chậm chân quá để lão cả đón về trước...

Lụa ngọng thở dài thườn thượt rồi ngồi bệt xuống đất, tay cầm cái nón phe phẩy quạt rồi nói:

- Ai nghĩ nhà não ý nại nhanh thế! Bình thường có thấy não ngó ngàng gì đến bà cụ đâu, hóa ra bên Nàng đó cũng đang xét hộ nghèo nên...Mình cứ yên tâm! Đồ đạc đã giấu hết rồi, quả này chắc chắn nà được nghèo thôi...

Thấy cái Mận đi ra với bộ quần áo cũ rích, Lực khoái chí ngắm nghía nhưng bất chợt nhìn thấy mái tóc của nó, hắn lại quát:

- Giời ơi là đất! Tóc gì mà cứ vàng vàng, đỏ đỏ như lông bò bị bệnh thế kia, lấy cái khăn mỏ quạ của mẹ mày buộc vào mà che đi...

Lụa ngọng moi trong cạp quần ra tờ giấy nhỏ đã nhầu nát, miệng lẩm bẩm hát vài câu rồi hỏi chồng:

- Hát bài này sợ nạc hậu không mình?

Lực lắc đầu chán nản:

- Dốt lắm! cái bài Liên khúc Nghèo này nổi tiếng, tuy nó cũ nhưng nó đi vào lòng người hiểu chửa, nghe tôi dặn lại đây: Bao giờ thấy lão trưởng thôn vào đến cổng thì cô phải giả vờ ngồi giặt quần áo, miệng cố gắng hát thật thảm thiết nhưng phải thật tự nhiên, đừng để người ta bảo mình làm trò, làm sao để lão ý nghĩ rằng mình dùng lời hát để bày tỏ sự nghèo khổ của mình. Giờ cô hát lại một câu tôi nghe thử xem nào...

Lụa ngọng hắng giọng rồi cất lên tiếng hát nhão nhoét, chua hơn dấm:

"Khi tôi sinh ra mang được ngay tiếng con nhà nghèo, qua bao nhiêu năm không đổi thay nhớn nên còn nghèo...Nuôn đi bên tôi như với người tình thân thiết...

Nghe vợ hát, Lực nhăn mặt rồi quát:

- Thôi! Tập luyện từ hôm quá đến giờ mà giọng vẫn khắm lọ thế hử, nghe cô hát mà tôi có cảm giác bị đứa nào lấy nước mắm nguyên chất rót thẳng vào lỗ tai ý...Thế bài nào là bài tủ của cô, cô hát tôi xem có khá hơn không?!

Lụa ngọng thanh minh, tỏ vẻ hiểu biết:

- Căn bản sở trường của em nà nhạc trẻ, mình bắt em hát dòng nhạc này nó không phù hợp với chất giọng đậm nốt Na trưởng nên quãng 8 của em, mình nghe đây này, bài hát này đang mốt...

Nói rồi Lụa ngọng hắng giọng, ngân thử mấy nốt để bắt đầu cất cao tiếng hát:

"Ta quen nhau đã bao nâu rồi, hỡi đêm sao vẫn mãi đêm dài...Này mùa đông ơi xin hãy nàm tuyết rơi..."

Lực mặt nghệt ra lặng im như vừa nghe thấy điều gì đó thật kinh khủng, Lụa ngọng tiếp tục:

- Em mà đi thi chương trình "Sờ voi" có khi nại nọt vào mắt xanh của Huấn Nuyện Viên Mỹ Ninh ý chứ! Trông thế này thôi chứ em có tố chất nghệ sĩ nắm đấy!

Hai vợ chồng đang xì xào thì ông Tín trưởng thôn đã vào đến cửa ngõ, tay cầm quyển sổ ngó nghiêng rồi hắng giọng: