- Chắc chắn. Khi áp lực về đời sống vật chất giảm bớt th́ hầu như người ta đến với đời sống tâm linh, nhất là ở những người đă bước sang tuổi trung niên.
* Nghiên cứu khoa học, chuyển sang kinh doanh, rồi làm công tác dịch thuật và viết sách. Nếu xem bốn lĩnh vực này như bốn gương mặt th́ gương mặt nào khiến anh hài ḷng nhất?
- Trước hết, tôi phải khẳng định rằng tất cả chúng ta đều có những gương mặt khác nhau. Tùy theo từng đối tượng và trong những thời khắc, chúng ta xuất hiện với một gương mặt khác. Nếu là một tù nhân, tôi có thể ghét người cai ngục. Nhưng biết đâu chừng ông ấy là một người cha tốt, một người chồng chung thủy, một người hết ḷng v́ bạn bè, một chiến sĩ quả cảm… Trở lại với câu hỏi của bạn, tôi cảm thấy hài ḷng nhất với vai tṛ của một người viết. Công việc này tôi làm tốt hơn mảng khoa học, kinh doanh và dịch thuật bởi qua đó tôi tiếp cận được nhiều người nhất…
* Người ta thường nói không ai hiểu ḿnh bằng chính ḿnh. Theo anh, bốn gương mặt đó có đồng quy không?
- Nói chung, ai cũng thế, những vai tṛ của mỗi người tuy có khác nhau nhưng đều xuất phát từ một ḍng tâm thức duy nhất. Tôi nghĩ chúng không chỏi lẫn nhau.
* Anh cũng là một con người lịch sử và dành nhiều năm nghiên cứu về Phật giáo. Nguyễn Tường Bách trong đạo và đời có ǵ khác nhau?
- Với tôi, đạo và đời không có sự phân biệt. Thế giới ta đang sống chính là pháp giới. Nếu sống thực với ḿnh th́ cuộc đời và tâm thức phải khớp với nhau. Người ta không thể trong đầu suy nghĩ đạo lư mà bên ngoài làm điều giả dối.
* Nhưng có vẻ trong cuộc sống không phải lúc nào người ta cũng nói đúng, nói hết những điều người ta đang nghĩ.
- Đạo Phật chia làm ba b́nh diện: thân, khẩu và ư. Ba b́nh diện này liên hệ với nhau, trong đầu (ư) nghĩ thế nào th́ phát xuất ra lời (khẩu) và hành động (thân). Trong một t́nh huống nào đó, v́ một lư do nào đó, người ta phải nói khác, phải hành động khác với suy nghĩ th́ hẳn là họ phải rất khó chịu. Trong thâm tâm, tôi vẫn tin ai cũng muốn sống thực với ḷng ḿnh.
* Hôm nay là Valentine - ngày T́nh yêu. Nhân tiện xin hỏi anh quan niệm thế nào về t́nh yêu?
- Tôi cho rằng t́nh yêu là một trạng thái của tâm có thực nhưng chỉ những ai thật may mắn mới có cơ hội chứng thực. Trạng thái mà người ta thường gọi là “yêu thương” thực ra lại là yêu chính bản thân ḿnh. Đạo Phật quan niệm t́nh yêu là sự cho đi mà không màng đến chuyện đền đáp. C̣n người phương Tây có một câu nói: “Yêu là không bao giờ phải nói hối tiếc”.
* Câu hỏi này khá riêng tư. Anh có phải là người may mắn trong t́nh yêu?
- Tôi xin giữ sự riêng tư này cho ḿnh.
* Xuân này anh bước sang tuổi 60. Nếu làm một cuộc tổng kết khép lại những năm tháng bôn ba ở nước ngoài, anh sẽ nói ǵ?
- Tôi có may mắn sống trong những nền văn hóa khác nhau. Tôi mong những người trẻ có cơ hội sống trong những nền văn hóa khác trong một khoảng thời gian hoặc dài hoặc ngắn, nói tiếng nói của người ta, t́m hiểu văn hóa của người ta, qua đó cảm nhận được tính cách của người Việt Nam rơ ràng hơn, khách quan hơn. Ra ngoài không phải là xa Việt Nam. Đi để nh́n lại, để tạo cơ hội nh́n rơ con người ḿnh nhiều hơn. Có xa gia đ́nh mới thấy yêu gia đ́nh của ḿnh thế nào, có xa đất nước ḿnh mới thấy yêu đất nước ḿnh như thế nào.
* Một câu hỏi cuối cùng. Sau Mùi hương trầm, Lưới trời ai dệt… những bạn đọc yêu mến anh có thể chờ đợi ǵ trong năm Mậu Tư này?
- Tôi chưa nghĩ ra sẽ viết cái ǵ. Trước giờ, tôi chỉ viết những ǵ ḿnh đă chứng thực và cảm khái. Trong tương lai, có lẽ tôi vẫn tiếp tục trung thành với tinh thần đó.
* Xin cảm ơn anh!
|