Triệu chứng rối loạn căng thẳng cấp tính và mối liên hệ với PTSD
Tác giả: Thu Anh Nguyen
Tham vấn y khoa: BS. Nguyễn Thường Hanh
Nhấn vào chia sẻ trên Facebook (Opens in new window)
Chia sẻ trên Skype (Opens in new window)
Bấm để chia sẻ lên LinkedIn (Opens in new window)
Triệu chứng rối loạn căng thẳng cấp tính và mối liên hệ với PTSD
Chúng ta thường nhầm lẫn giữa triệu chứng rối loạn căng thẳng cấp tính (ASD) và chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD), hay c̣n gọi là sang chấn tâm lư.
Phiên bản thứ 4 của “Cẩm nang chẩn đoán và thống kê rối loạn tâm thần” cũng lư giải v́ sao hai căn bệnh này thường đi chung với nhau. Cẩm nang mô tả một số triệu chứng của người bị rối loạn căng thẳng cấp tính khá tương đồng với t́nh trạng sang chấn tâm lư.
Mặc dù các chuyên gia cần ít nhất 30 ngày để chẩn đoán PTSD, nhưng một số bệnh nhân vẫn xuất hiện các dấu hiệu bất thường chỉ vài ngày sau chấn thương.
Nhận diện các triệu chứng rối loạn căng thẳng cấp tính
Rối loạn căng thẳng cấp tính là một trong những dạng rối loạn khá phổ biến về mặt tinh thần. Nó có thể xảy ra ở cả người lớn và trẻ em, không phân biệt giới tính.
Triệu chứng rối loạn căng thẳng cấp tính
Nh́n chung, các triệu chứng rối loạn căng thẳng cấp tính khá tương đồng với chứng PTSD. Điểm khác biệt của hai căn bệnh này là căng thẳng cấp tính diễn ra ngắt quăng ngay sau khi người bệnh trải qua sự kiện chấn thương.
Các triệu chứng thường gặp bao gồm: hoảng lọan, tránh né, gặp ác mộng, rối loạn giấc ngủ… Người bị rối loạn căng thẳng cấp tính sẽ bất chợt gặp phải những suy nghĩ tiêu cực, hồi ức về chấn thương được tái hiện một cách sống động. Họ trở nên nhạy cảm hơn, tránh né thái quá các tác nhân có khả năng gợi nhắc kư ức đau buồn.
Triệu chứng rối loạn căng thẳng cấp tính cũng bao gồm rối loạn phân ly. Đây là một trải nghiệm tồi tệ, người bệnh có thể cảm thấy bị ngắt kết nối với chính ḿnh hoặc với môi trường xung quanh. Sự phân ly bắt đầu từ việc mất liên lạc (tạm thời) với những ǵ đang diễn ra. Nó khiến người bệnh cảm thấy có một khoảng không kéo dài trong kư ức. Thậm chí, phân ly c̣n khiến họ cảm thấy như đang quan sát chính ḿnh qua đôi mắt của người khác.
Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng phụ thuộc vào mức độ chấn thương về tinh thần và thể chất của người bệnh. Trong từng trường hợp cụ thể, bệnh sẽ diễn biến không giống nhau và có các triệu chứng chủ quan khác.
Triệu chứng rối loạn căng thẳng cấp tính
Tiêu chí chẩn đoán rối loạn căng thẳng cấp tính
T́nh trạng căng thẳng sau chấn thương có thể xảy ra ở bất cứ ai. Đó là phản ứng b́nh thường của con người. V́ vậy, một người phải đáp ứng những tiêu chí nhất định để có thể được chẩn đoán là bị rối loạn căng thẳng cấp tính. Các tiêu chí cụ thể bao gồm:
♦ Tiêu chí A
Sự kiện đau thương xảy ra với các đặc điểm tăng mạnh:
– Trực tiếp chứng kiến người thân đột ngột bị thương nặng hoặc qua đời.
– Đối mặt với mối đe dọa khủng khiếp, các thương tích nghiêm trọng.
– Cảm giác cận kề cái chết.
Người bệnh phản ứng lại các sự việc này với cảm giác sợ hăi vô cớ, bất lực và kinh hoàng. Nỗi ám ảnh khiến họ thường xuyên phải gặp ác mộng.
♦ Tiêu chí B
Sau sự kiện gây chấn thương, người bệnh phải trải qua ít nhất 3 trong số các triệu chứng dưới đây:
– Cảm giác tê liệt toàn thân (diễn ra ngắt quăng).
– Choáng váng, không nhận thức được mọi thứ xung quanh.
– Cảm giác con người, địa điểm, sự việc đều không có thật.
– Cá nhân hóa hoặc cảm thấy tách rời khỏi bản thân.
– Mất trí nhớ phân ly hoặc không thể nhớ lại các phần quan trọng của sự kiện gây chấn thương.
♦ Tiêu chí C
Người bệnh thường xuyên có những suy nghĩ, kư ức hoặc giấc mơ về các sự kiện. Chúng có thể xuất hiện ở dạng hồi tưởng, những cơn ác mộng. Như vậy, sự kiện gây chấn thương nhiều lần sống lại dưới một h́nh thức khác trong tâm trí bệnh nhân.
♦ Tiêu chí D
Một trong những triệu chứng rối loạn căng thẳng cấp tính đặc trưng nhất là sự tránh né. Bệnh nhân có xu hướng lẩn tránh người, địa điểm, tin tức, vật dụng nhắc nhớ họ về sự kiện gây chấn thương. Phản ứng tránh né của người bệnh thường biểu hiện một cách thái quá, dữ dội.
♦ Tiêu chí E
Người bệnh có các triệu chứng kích thích như rối loạn giấc ngủ, khó tập trung, bất an, khó chịu…
♦ Tiêu chí F
Tất cả các triệu chứng căng thẳng cấp tính diễn ra
|