Bát Chánh Đạo
và bài kinh Kamala


​


Có bài kệ tóm tắt con đường tu hành của người Phật tử, như sau:

Không làm những điều ác
Siêng làm những việc lành
Tự thanh tịnh tâm ý
Lời chư Phật dạy rành.

“Không làm những điều ác” và “Siêng làm những việc lành” là phần đạo đức thế gian, không riêng đạo Phật, mà hầu hết các tôn giáo và các nền giáo dục trên khắp thế giới đều dạy. Duy câu “Tự thanh tịnh tâm ý” thì mới chính là đặc điểm riêng biệt của đạo Phật.

Tại sao vậy?

Tại vì, nội dung của “tự thanh tịnh tâm ý” thâu gồm sự giải thoát khỏi hết tất cả mọi vướng mắc gây ra bởi Tham, Sân và Si.

Hóa giải ba sự độc hại này, chuyển thành Giới, Định, Tuệ, chấm dứt tất cả những nỗi thống khổ, là Đạo Đế, là Bát Chánh Đạo, gồm có:

- Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng thuộc về Giới học

- Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm, Chánh Định thuộc về Định học

- Chánh Kiến, Chánh Tư Duy thuộc về Tuệ học.

Trong đó, Chánh Kiến quan trọng nhất, vì có chánh kiến thì toàn bộ con đường tu học mới được soi sáng, không bị lạc vào tà đạo.

Đức Phật đã nói trong kinh Trung Bộ rằng :

… “ … chánh kiến đi hàng đầu. Thế nào là chánh kiến? Ta nói có hai loại, có loại chánh kiến hữu lậu, thuộc phước báo; có loại chánh kiến thuộc bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, thuộc đạo chi…”….

Từ ngữ chánh kiến được dùng trong Bát Chánh Đạo cũng còn gọi là chánh tri kiến, có nghĩa là thâm hiểu Tứ Diệu Đế. Người thâm hiểu, thấu triệt Tứ Diệu Đế thì sẽ nảy sinh chánh tri kiến.

Nơi kinh Tương Ưng Bộ, đức Phật đã giải thích rõ ràng về Chánh Kiến, như sau:

“Này chư Tỳ-khưu, thế nào là chánh tri kiến? Đó là sự thông hiểu về khổ, sự thông hiểu về nguyên nhân của khổ, sự thông hiểu về sự diệt khổ, và sự thông hiểu về con đường diệt khổ.

Cũng xin lưu ý đôi chút về từ ngữ chánh kiến.

Trong đời sống, chúng ta thường nghe nói đến chánh kiến với nghĩa là ý kiến, quan điểm, lập trường chính trị, thí dụ “bất đồng chánh kiến”, nghĩa là ý kiến về chính trị khác nhau. Tiếng Hán có nhiều từ tuy cùng âm thanh nhưng viết khác và nghĩa cũng khác. Cho nên còn một chữ chánh khác nữa có nghĩa là điều phải, chánh đáng, ngay thẳng. Vì thế, từ ngữ chánh kiến còn có nghĩa là sự hiểu biết đúng đắn.

Nhưng Chánh Kiến trong Bát Chánh Đạo thì lại đặc biệt khác. Chánh Kiến ở đây có nghĩa là thấu triệt Bốn Chân Lý Thâm Diệu. Kinh Ðại Tứ Thập và Kinh Chánh Tri Kiến xác định chánh kiến là chi phần chủ yếu của Bát Chánh Ðạo, tức là Ðạo Đế, con đường giải thoát. Có chánh kiến thì mới có chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định. Không có chánh kiến thì sẽ chỉ có tà tư duy, tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng, tà tinh tấn, tà niệm và tà định.

Để rõ thêm về Chánh Kiến, hoặc Chánh Tri Kiến, xin trích dịch một bài pháp nói về Chánh Kiến, từ cuốn “Being Nobody, Going Nowhere – Meditations on the Buddhist Path”, tác giả là Ni Sư Ayya Khema.

Ni sư Ayya Khema là người Do Thái, sinh tại Đức năm 1923. Thời thơ ấu, khi mới 15 tuổi, bà đã trải qua những ngày gian nan trốn chạy khỏi sự tàn sát của Đức Quốc Xã. Cuối cùng, bà định cư tại Mỹ, lập gia đình và có hai con, một trai và một gái.