YouTube hay Twitter đang là những kênh được Triều Tiên tận dụng để xây dựng h́nh ảnh trong mắt người xem nước ngoài.
Trong tiếng đàn ghita trầm bổng, một người phụ nữ đeo kính, tóc ngắn, mặc áo khoác đỏ giới thiệu các địa danh tại B́nh Nhưỡng, thủ đô Triều Tiên. "Mọi ṭa nhà ở B́nh Nhưỡng đều đang được tổng vệ sinh để quét sạch bụi bẩn từ mùa đông", cô nói bằng tiếng Anh trong một video gần đây trên YouTube.
Trong một video khác, vẫn người phụ nữ tên Un A này, mặc quần áo, đi giày thể thao, chạy bộ dọc sông Taedong ở B́nh Nhưỡng vào ngày nghỉ của ḿnh.
Un A trong một video trên YouTube giới thiệu về B́nh Nhưỡng. Ảnh cắt từ video.
"Hôm nay tôi sẽ cho các bạn thấy người Triều Tiên làm ǵ trong thời gian rảnh, được chứ?", cô nói. "Tôi thấy hoạt động phổ biến nhất trong thời gian rảnh rỗi của chúng tôi là chơi thể thao..., những môn như bóng rổ, bóng chuyền, bóng bàn".
Điểm đặc biệt là trên trang phục của cô không có chiếc ghim cài áo mà người Triều Tiên thường đeo khi ra ngoài in h́nh ảnh hai cố lănh đạo Kim Nhật Thành và Kim Jong-il.
Hầu hết người dân Triều Tiên đều không thể tiếp cận mạng Internet. Nhưng những video này được làm ra dường như không hướng tới đối tượng khán giả là người dân trong nước. Thay vào đó, nó là một phần trong nỗ lực của Triều Tiên nhằm xây dựng h́nh ảnh quốc tế, dựa vào các mạng xă hội phương Tây như YouTube hay Twitter.
Không biết chính xác ai là người tạo và đăng tải các video như trên lên các kênh YouTube. Kênh có các video do cô gái Un A dẫn dắt mang tên "Echo of Truth" với 23.000 lượt người theo dơi. Từ năm ngoái đến nay, nó đă đăng hàng chục video với các tiêu đề như "What's Up Pyongyang" (Chuyện ǵ vậy B́nh Nhưỡng) hay "Pyongyang Tour Series" (Tour Du lịch B́nh Nhưỡng). Theo lời giới thiệu, kênh được lập từ năm 2017.
Hầu hết các video đều tập trung vào chủ đề tiêu dùng và cuộc sống ở Triều Tiên, ví dụ một video Un A bàn về lợi ích của bộ đồ ăn bằng đồng hay video ghi lại cảnh cô la hét khi chơi tṛ mạo hiểm trong công viên.
Kênh c̣n liên kết với một tài khoản Twitter tên @
coldnoodlefan (người hâm mộ mỳ lạnh). Phần tiểu sử mô tả tài khoản này, với 8.600 người theo dơi, là một "người ủng hộ ḥa b́nh" mang đến "tin tức không thiên vị" về Triều Tiên.
Twitter dán nhăn "tạm thời bị hạn chế" tài khoản @
coldnoodlefan kèm theo cảnh báo về "hoạt động bất thường". Dù vậy, người dùng vẫn có thể tiếp cận với những nội dung mà nó đăng tải.
Giới quan sát suy đoán các tài khoản YouTube và Twitter này có mối liên hệ với truyền thông nhà nước hoặc trực thuộc nhà nước Triều Tiên. Dù rất khó để kiểm chứng, các nhà phân tích tin rằng người dân b́nh thường ở Triều Tiên ít khả năng làm được những video như vậy.
"Chúng ít nhiều phải có sự hậu thuẫn từ chính quyền", Rachel Minyoung Lee, cựu chuyên gia phân tích về Triều Tiên cho chính phủ Mỹ, nhận định. "Nhưng tất nhiên, không thể nói chúng là do nhà nước điều hành".
Theo Lee, việc sử dụng mạng xă hội phương Tây là bước ngoặt mới trong chiến lược tuyên truyền của B́nh Nhưỡng khi dùng Internet xây dựng nhận thức của người nước ngoài đối với Triều Tiên. Đến nay, họ vẫn chủ yếu vẫn dựa vào truyền thông nhà nước và các cách thức truyền thống.
Chính quyền Triều Tiên muốn xóa tan quan niệm rằng họ là "một đất nước nghèo nàn, thiếu thốn" và người dân "không có quyền tự do làm bất cứ điều ǵ", Lee nhận xét.
Trong một số tập đăng lên YouTube mùa xuân năm nay, Un A phản bác các bản tin nước ngoài nói rằng Covid-19 đă kích động một làn sóng mua sắm hoảng loạn ở B́nh Nhưỡng. Cô quay video một siêu thị hiện đại với người mua b́nh thản và hàng hóa chất đầy trên kệ, từ đồ ăn, chất khử trùng đến giấy vệ sinh.
"Như các bạn thấy, tất cả các cửa hàng đều tràn trề hàng hóa, thực phẩm, đủ đáp ứng nhu cầu của người dân", Un A nói với người xem bằng tiếng Anh.
Một video khác hướng tới người dân Hàn Quốc. Các trang web Triều Tiên bị chặn ở Hàn Quốc v́ luật an ninh nhưng YouTube th́ không.
Trong một tập phim được tường thuật bằng tiếng Hàn trên kênh YouTube "New DPRK", người xem có cơ hội tham quan căn hộ đầy đủ tiện nghi của một gia đ́nh trung lưu Triều Tiên.
Người mẹ, mặc áo khoác chỉnh tề, đang sắp xếp đồ đạc sau chuyến đi mua sắm. Chồng cô và con gái ngồi cạnh nhau trên chiếc sofa da. Cô mua cho con gái ḿnh một đôi giày mới, quần áo, ba lô, hộp đựng bút ch́ cùng vài cuốn sổ tay.
Khi người phụ nữ hỏi con gái sẽ làm ǵ để xứng đang với những món đồ vừa được mua, cô bé đáp: "Con sẽ khiến Tổng tư lệnh vui", nhắc tới lănh đạo Kim Jong-un.
Giới chức Triều Tiên lâu nay vẫn cảnh báo về những tác động xấu của văn hóa nước ngoài. Nhưng tiêu dùng hàng ngoại nhập không c̣n là điều cấm kỵ. Các doanh nhân giàu có ở Triều Tiên rất ưa thích những mặt hàng xa xỉ từ nước ngoài. Các quán cà phê và nhà hàng đồ ăn nhanh mang phong cách phương Tây đang mọc lên nhanh chóng ở B́nh Nhưỡng.
Các video YouTube không đưa người xem tới những thành phố khác hay vùng nông thôn của Triều Tiên, nơi được cho là lạc hậu hơn nhiều so với thủ đô. Liên Hợp Quốc ước tính 40% dân số Triều Tiên không đủ ăn.
Không phải mọi thứ trong video đều được ghi h́nh một cách tự do. Giá cả tại siêu thị hay cả một ṭa nhà trên đường phố ở B́nh Nhưỡng bị xóa mờ.
Bên cạnh đó, các video không quên khéo léo lồng ghép những lời ca ngợi dành cho Kim Jong-un. Trong một video, Un A giải thích: "Tinh thần nhiệt thành dành cho thể thao của chúng tôi được nuôi dưỡng nhờ công của Đại tướng quân đáng kính. Ngài đă đích thân kêu gọi mọi người tập thể dục nhiều hơn".
"Nh́n xem, ngay cả các bé gái ở đây cũng thích thể thao", Un A hóm hỉnh nói.
Cho tới tháng trước, Triều Tiên vẫn khẳng định họ hoàn toàn không có ca nhiễm nCoV nào, điều mà giới chuyên gia y tế vô cùng hoài nghi. Lời giải thích được Un A đưa ra là: "Lănh đạo Tối cao đáng kính của chúng tôi nh́n thấy trước mọi thứ ngay từ đầu và đă đưa ra những biện pháp chính xác, quyết đoán nằm ngoài khả năng tưởng tượng, trong khi những người khác c̣n đang do dự".
Dù với nhiều người xem, những b́nh luận của Un A nghe có vẻ vụng về và cường điệu song theo Lee, nó vẫn đạt được thành công nhất định trong việc thu hút người xem nước ngoài, đặc biệt là người trẻ Hàn Quốc, ṭ ṃ về mọi mặt đời sống ở Triều Tiên.
"Họ sẽ nghĩ rằng họ đang t́m hiểu thêm về Triều Tiên khi xem những video đó", Lee nói.