Từ chiến tranh Ukraine, ta thử xét lại nguyên nhân sụp đổ của hai chính phủ thân Mỹ ở Sài G̣n (30/04/1975) và Kabul (30/08/2021).
Trong một cuộc chiến tranh, ở đâu cũng vậy, nếu một bên không nỗ lực hy sinh để bảo vệ đất nước. Dân và quân không ư thức được ở đâu là quyền và lợi ích của họ trong công cuộc bảo vệ đất nước. Chắc chắn bên đó sẽ thua trong cuộc chiến.
Một chuyên gia quân sự Tây phương, lúc bàn luận chiến sự Ukraine trên TV vài tuần trước có nói câu đại khái như sau: "người ta không sợ một đoàn quân sư tử do con cừu chỉ huy mà người ta chỉ sợ một đàn cừu do con sư tử lănh đạo".
Ta có thể hiểu rằng chuyên gia này nói người Ukraine là một "đàn cừu" được con sư tử Volodymyr Zelensky chỉ huy.
Trên chiến trường thực tế cho thấy tinh thần chiến đấu của Ukraine. Ví dụ, đoàn quân xa Nga dài 64 kmbị chặn ở cửa ngơ thủ đô Kyiv là do sự phá hoại của 30 chuyên gia về tin học của Ukraine. Đội chiến binh trẻ này điều khiển những chiếc drone mang vật nổ để đánh vào các điểm yếu khiến đoàn quân xa Nga bị bất động trong nhiều tuần.
Nh́n lại hai đạo quân thân Mỹ ở Kabul và Sài g̣n. Các chiến binh của hai đạo quân này có nỗ lực chiến đấu hết ḿnh để bảo vệ đất nước của họ hay không? Hai đạo quân này do cừu hay do sư tử chỉ huy?
Chiến tranh VN, với Hiệp định Paris 27/01/1973, Mỹ thỏa thuận với Hà Nội để được "kết thúc chiến tranh" và đem lại "ḥa b́nh trong danh dự" cho Hoa Kỳ, trong ṿng 60 ngày quân Mỹ phải rút khỏi VN.
Người lính Mỹ cuối cùng rời khỏi VN ngày 29/03/1973, sau đó chiến tranh VN trở thành cuộc "nội chiến".
Tương tự quân Afghanistan, Mỹ cũng để lại cho VNCH nhiều vũ khí tối tân cùng quân trang quân dụng.
Trong thời gian hơn hai năm nội chiến, quân đội VNCH một ḿnh phải đối phó trước một đạo quân thiện chiến, gồm quân đội Bắc VN và Mặt Trận Giải phóng Miền Nam mà đại cường Mỹ đứng đầu thế giới (cùng với đồng minh) đánh không lại. Nên biết người Mỹ đổ 50 vạn quân, trang bị vũ khí tối tân, được hỏa lực không quân, thiết giáp, pháo binh yễm trợ… Với chiến phí lên đến cả ngàn tỷ USD. Trong suốt 8 năm ở VN quân Mỹ đă không đánh bại đạo quân cộng sản.
Quân VNCH c̣n chống phải chống trả trong hoàn cảnh thế giới gặp khó khăn và phương tiện quốc nội eo hẹp. Năm 1973 Trung Đông rơi vào khủng hoảng dầu hỏa. Giá dầu thế giới tăng vọt đến 10 lần. Quân xa, phi cơ, tàu bè, chiến xa… của Mỹ để lại đa số không sử dụng được. Do thiếu xăng dầu, hoặc do hư hỏng mà thiếu phụ tùng thay thế. Hoạt động của không quân, hải quân gần như tê liệt. Các đơn vị thiết giáp, pháo binh… cũng hạn chế chiến đấu v́ thiếu đạn dược và nhiên liệu.
Quân Mỹ bỏ cuộc nhưng quân đội VNCH tiếp tục cuộc chiến tranh do chính người Mỹ đă gây ra (và để lại). Nhiều đơn vị VNCH chiến đấu cho tới khi súng hết đạn. Một số tướng và đại tá VNCH tự sát. Quân VNCH tháo lui, và thất bại, v́ những mệnh lệnh bất cập (như di tản chiến thuật Tây nguyên) đến từ Dinh Độc lập. Cuối cùng, cũng TT Dương Văn Minh đọc lệnh yêu cầu quân lính buông súng đầu hàng. Sài G̣n sụp đổ ngày 30 tháng Tư năm 1975.
So sánh với cách Mỹ làm ở Afghanistan và Ukraine ngày nay
Quân đội của chính phủ Afghanistan thân Mỹ rất đông đảo, gồm trên 300 ngàn quân được vũ trang tận răng. Thế nhưng quân Taliban hay quân chính phủ Kabul thân Mỹ cũng đều là dân Afghanistan cả. Phải có lư do tâm lư nào đó mà một bên sẵn sàng ôm bom để chết, trong khi bên kia lại không muốn cầm súng bảo vệ quê hương của họ.
Tương tự, quân VNCH cũng như bộ đội miền Bắc. Tất cả "máu đỏ da vàng", giống nhau "một lá gan". Không thể phê phán bên này can đảm bên kia hèn nhát.
Cuộc chiến Nga xâm lược Ukraine bắt đầu từ ngày 24/02/2022 đến nay vẫn chưa có dấu hiệu ngừng lại.
Tinh thần chiến đấu của quân dân Ukraine, dưới sự chỉ huy của tổng thống Zelensky, chứng minh được hiện tượng "châu đấu đá nghiêng xe". Quân đội Nga với một lực lượng áp đảo so với quân Ukraine, hỏa lực cũng như nhân sự. Các nhà quan sát quốc tế đánh giá tương quan lực lượng hai bên với tỉ số 10/1. Không ngoại lệ tất cả đều tiên đoán Kiev sẽ sụp đổ trong vài ngày.
Thực tế trên chiến trường chứng minh tất cả đều đoán sai. Tinh thần chiến đấu của dân và quân Ukraine thể hiện như là con gà mẹ dũng mănh, liều chết quyết chiến đấu chống lại con diều hâu hung tợn để bảo vệ đàn con. Các nhà quan sát quốc tế đồng thuận ở một điều là yếu tố Zelensky đóng vai tṛ cốt lơi.
Lúc sứ quán Mỹ đề nghị di tản Zelensky và gia đ́nh. Ông này trả lời sứ quán Mỹ rằng : "Chúng tôi cần vũ khí chớ không cần một chuyến quá giang".
Zelensky đă thành công trong việc thổ lên tinh thần "quốc gia dân tộc" trong toàn thể dân chúng Ukraine cũng như xiển dương một "quốc gia Ukraine độc lập có chủ quyền" trước trường quốc tế.
Ukraine là một "quốc gia" mới được khai sinh, năm 1991 sau khi Liên Xô tan ră. Trong khi dân Nga và dân Ukraine có cùng một nguồn gốc, cùng một "nation".
Không có Zelensky chắc ǵ dân và quân Ukraine đă có được tinh thần "quốc gia dân tộc" mănh liệt như hôm nay và chưa chắc họ đă được quốc tế ủng hộ và viện trợ vũ khí cần thiết để tự vệ như đă thấy.
Cuộc biểu quyết ở LHQ tháng Ba 2022 ta thấy đại đa số các nước lên án Nga "xâm lược" Ukraine. Dư luận quốc tế, ngay cả TT Biden, lên án Putin phạm tội ác diệt chủng (crime génocide). Dư luận quốc tế, thông qua ư kiến một cựu thẩm phán Ṭa H́nh sự quốc tế, cũng lên án quân Nga phạm tội ác chiến tranh.
Trở lại câu nói của chuyên gia quân sự dẫn trên. So sánh ba quân đội. Đâu là cừu, đâu là sư tử ?
Ư kiến của chuyên gia nhấn mạnh ở tinh thần chiến đấu của cấp chỉ huy.
Mỹ vào VN cũng như vào Afghanistan. Mạnh v́ gạo bạo v́ tiền, người Mỹ trực tiếp hay gián tiếp, chỉ huy tất cả. Cấp chỉ huy Mỹ có phải là những con sư tử dũng mănh hay không? Chuyện này hăy để sử gia Mỹ thẩm định.
Rơ ràng quân đội thân Mỹ ở Kabul, những ngày cuối Mỹ rút quân, đă tan hàng nhanh chóng v́ họ không c̣n tinh thần chiến đấu.
Nh́n lại quân lực VNCH
Quân VNCH thừa dũng cảm nhưng theo tôi, yếu tố dũng cảm của đạo quân không đủ để một bên giành chiến thắng.
Theo ư kiến cá nhân tôi, từ khi hiệp định Geneva 1954, số phận của VNCH đă là "chiến trường", sinh ra nếu không chiến thắng ắt là hủy diệt. Người Mỹ lật đổ ông Diệm 1963, sau đó đổ quân vào trực tiếp mở đầu cuộc chiến tranh. Sự tồn tại của VNCH đă bắt đầu tính ngày.
Phía CS miền Bắc, qua tuyên bố của Phạm Văn Đồng 8 tháng Tư 1965, lập trường tương đồng với Anh và Pháp: tôn trọng Hiệp định Genève 1954.
Riêng VNCH, thủ tướng Phan Huy Quát ngày 1 tháng Hai 1965 có tuyên bố: "cuộc chiến đấu của VNCH rơ ràng là một trường hợp tự vệ chính đáng, chỉ có mục đích đập tan quân cộng sản xâm lăng…".
Lập trường của VNCH và Mỹ, trước việc Mỹ đổ quân vào VN, đă không được sự ủng hộ của đồng minh và dư luận quốc tế.
Hiệp định Paris 1973 đă trói tay tất cả. Bởi v́ theo Hiệp định này Mỹ nh́n nhận nội dung Hiệp định Geneva 1954, nh́n nhận "Nước - Nation" VN bất khả phân chia và lănh thổ VN thống nhứt ba miền.
Luật quốc tế định nghĩa "xâm lược-agression", quốc gia này đem quân xâm chiếm lănh thổ quốc gia kia. Nam và Bắc VN cùng một "nation - dân tộc", cùng một lănh thổ Bắc, Trung, Nam, bất khả phân chia. Hiển nhiên không có vấn đề "xâm lược".
Luật quốc tế cũng ngăn cản việc một quốc gia can thiệp vào nội bộ của một quốc gia khác. Mọi sự viện trợ của một quốc gia nào đó cho VNCH, sau khi Mỹ rút, đều vi phạm luật quốc tế.
Từ khi đất nước chia đôi, các thế hệ lănh đạo VNCH chưa bao giờ xác định được "tinh thần quốc gia dân tộc" là ǵ, có ư nghĩa thiêng liêng ra sao.
Họ không xác định được v́ Hiến pháp VNCH ghi rơ lănh thổ VN từ "Nam quan tới mũi Cà Mau". Quốc gia VN bao gồm luôn miền Bắc.
Chiến sĩ VNCH chiến đấu đơn thuần v́ lư do "chống cộng sản xâm lược" chớ không nhằm "bảo vệ chủ quyền quốc gia", "bảo vệ dân tộc VNCH" hay "bảo vệ lănh thổ VNCH" như trường hợp Ukraine với Zelensky.
Từ sau 1954 các lănh đạo VNCH đă bỏ qua nhiều cơ hội pḥng ngừa chiến tranh, qua cách nương theo lập trường của Mỹ, qua việc tuyên bố miền Nam là quốc gia độc lập (từ vĩ tuyến 17). Năm 1955 TT Ngô Đ́nh Diệm trưng cầu dân ư lật đổ Bảo Đại nhưng ông Diệm không trưng cầu dân ư về một "Nam Việt dân quốc". Ông Diệm bị giết năm 1963, trong lúc đang vận động thống nhứt đất nước với miền Bắc. Sau này, ông Dương Văn Minh, Nguyễn Khánh, Nguyễn Văn Thiệu… cũng đều bỏ qua cơ hội pḥng ngừa chiến tranh bằng cách tuyên bố quốc gia độc lập. Đài Loan hiện nay cũng muốn tuyên bố để tránh việc lục địa "thống nhứt đất nước".
Việc này để lại hệ quả sâu xa. Ngoài việc dành cho phía CS miền Bắc quyền phát động chiến tranh để "thống nhứt đất nước" (và giải phóng dân tộc), c̣n có vấn đề khích động tinh thần "quốc gia dân tộc" trong khối dân chúng miền Nam cũng như quân đội VNCH.
Rốt cục VNCH tồn tại hay không tùy thuộc vào ư chí dân miền Nam có sẵn sàng hy sinh để bảo vệ "lối sống" khác biệt của ḿnh hay không. Rơ ràng người dân và quân lính miền Nam đă không ư thức được ở đâu là quyền và lợi ích của họ trong công cuộc bảo vệ miền Nam độc lập, không cộng sản.
Số phận VNCH đă định trước. Bất kể cấp chỉ huy can đảm tới mức nào và quân đội dũng mănh ra sao. Bất kể khi VNCH (từ 1973) có một Zelensky lănh đạo hay không. Bắn hết đạn quân VNCH ắt phải thua.
Bài thể hiện quan điểm riêng của ông Trương Nhân Tuấn từ Marseille, Pháp.
