Xu hướng mới trong xă hội Thụy Điển đó là người Thụy Điển ngày càng kỳ thị người nhập cư. Nó được thể hiện rơ nét trong 2 cuộc bầu cử gần đây nhất vào năm 2014 và 2018 khi mà đảng chính trị có xu hướng bài ngoại chống nhập cư là Sverige Demokraterna đang nhận được ngày càng nhiều phiếu bầu của người dân Thụy Điển.
Nhưng nguyên nhân nào khiến cho người Thụy Điển ngày càng kỳ thị người nhập cư hay người di dân tị nạn. Dưới đây là 1 số các nguyên nhân chủ quan của người viết :
Đất nước Thụy Điển từng là một quốc gia hảo tâm nhất thế giới
Vào những năm 1975 đến 1990 người Thụy Điển được biết đến như những người hảo tâm tốt bụng khi chào đón hàng chục ngàn người tị nạn Việt Nam đến đất nước của họ sinh sống. Những người Việt Nam khi đó được tận t́nh giúp đỡ trong cuộc sống từ nhà cửa, đồ dùng thiết yếu trong gia đ́nh đến tiền trợ cấp sinh sống.
Và những năm sau đó vẫn chào đón hàng chục người tị nạn khác từ châu á như Hàn Quốc, Trung Quốc, Campuchia hay cả Châu Phi, Nam Mỹ. Hiện nay gần như Thụy Điển đang là quốc gia hợp chủng quốc đa văn hóa và đa sắc tộc.
Nhưng v́ sao cho đến nay Châu Âu nói chung và Thụy Điển nói riêng khi đối diện với làn sóng di dân tị nạn nhập cư vào lại đang có xu hướng kỳ thị và bài ngoại ?
1. Văn hóa yếu kém
Nguyên nhân ảnh hưởng to lớn đến tâm lư bài ngoại, kỳ thị chính là văn hóa yếu kém của những người tị nạn nhập cư vào Thụy Điển. H́nh ảnh ví dụ điển h́nh như việc khạc nhổ, quăng rác nơi công cộng cũng cũng như không giữ vệ sinh chung bên cạnh đó đơn cử như người Trung Quốc nổi tiếng với việc ăn nói lớn tiếng ồn ào ở bất kỳ nơi đâu. Hút thuốc không đúng nơi, chen lấn khi xếp hàng cũng là những hành vi vô ư thức khiến nhiều người Thụy Điển chán ghét người nhập cư.
Khi sinh sống chung trong các khu nhà tập thể căn hộ chung cư th́ hát ḥ karaoke ngay cả khi đă quá 10 giờ đêm. Đối với những gia đ́nh có trẻ em nhỏ th́ không giáo dục chúng giữ im lặng mà để mặc chúng chạy nhảy đùa giỡn làm ảnh hưởng đến những người xung quanh. Những h́nh ảnh đó khiến cho rất nhiều người Thụy Điển bản xứ khó chịu phải dọn nhà đến những khu vực tránh xa người di dân ở.
2. Trộm cắp và tệ nạn
Những năm gần đây t́nh trạng trộm cắp vặt ở Thụy Điển đang gia tăng lên đáng kể. Nếu như trước đây bạn có thể quăng chiếc xe đạp ở bất cứ đâu rồi 1 ngày sau quay lại th́ nó vẫn nằm đó nhưng giờ đă khác. Mọi chiếc xe đạp đều phải có khóa móc ṿng vào bánh xe và thậm chí phải trang bị cả những loại khóa thật xịn nếu như không muốn bị cắt khóa. Đó là một ví dụ điển h́nh về t́nh trạng trộm cắp mất an ninh tại các thành phố lớn và cả những địa phương nhỏ nơi từng được xem là b́nh yên và an toàn của Thụy Điển.
Bên cạnh đó các cửa hàng, hoặc chợ, siêu thị của Thụy Điển cũng gia tăng t́nh trạng khai báo mất đồ với cảnh sát. Thậm chí ở các thành phố lớn như Stockholm, Göteborg hay Malmö t́nh trạng mất cắp trong các cửa hàng đang gây đau đầu cho chủ cửa hàng và với cả cảnh sát.
Không chỉ dừng ở đó, t́nh trạng buôn bán các chất gây nghiện như cần sa, ma túy đá cũng đáng báo động. Những đường dây buôn bán chất cấm này nổi tiếng với sự tham gia của người Việt và người Nam tư.
3. Khác biệt về truyền thống văn hóa
Nếu như ở phần trước sự kỳ thị đến từ tŕnh độ văn hóa thấp, vô ư thức của người nhập cư th́ sự khác biệt về văn hóa cũng là vấn đề giữa người Thụy Điển bản địa và người nhập cư, ví dụ như:
Người Việt Nam khi sống trong các căn hộ chung cư tập thể có thói quen nấu ăn với các loại thức ăn có mùi nồng đậm như cá kho, khô mắm gây ra sự khó chịu với các hàng xóm lân cận.
Trong một lần ngồi tàu điện từ Jönköping đến Stockholm, người viết có dịp chứng kiến một t́nh huống khó chịu của người Thụy Điển với 1 người Việt Nam khi người Việt này trong khi ngồi tàu đă ăn món khô mực nướng th́ một người Thụy Điển ngồi cách đó 2,3 hàng ghế đă đi ngang và cố t́nh nói lớn để cho anh ta nghe bằng câu tiếng Anh: its smell is terrible (mùi của nó thật kinh khủng)
Hoặc những người tị nạn theo đạo Hồi thường sử dụng một loại dầu gió có mùi hương đặc biệt cũng tương tự như loại dầu khuynh diệp của người Việt Nam mà nếu như không quen những người xung quanh ngửi vào rất khó chịu.
Đó là những ví dụ điển h́nh về sự khác biệt văn hóa đang gây ra sự khó chịu giữa các dân tộc khi sống chung.
4. Gian lận thuế và làm việc đen
Người Thụy Điển bản địa là những người rất đơn giản và ngay thẳng, họ thích sự thật và rất ghét sự gian dối nhưng những người nhập cư từ các quốc gia khác có thể do hoàn cảnh kinh tế hoặc nghĩ rằng ḿnh khôn nhưng trên thực đó đó là những tṛ khôn vặt mà người Thụy Điển rất khinh ghét. Ví như t́nh trạng phổ biến của những người nhập cư trong lao động đó là việc gian lận thuế khi khai báo với các cơ quan nhà nước. Bên cạnh đó như việc khai báo xăng đi làm, hoặc gian lận khai báo số ngày nghỉ ở nhà trông con của các bậc cha mẹ hoặc việc không khai báo tiền phí tivi.
Một số chủ cửa hàng khi bán hàng th́ nhận tiền mặt của khách hàng hoặc chủ lao động thông đồng với người lao động trả tiền trực tiếp mà không thông qua cơ quan khai báo thuế cho sở thuế được gọi là nhận tiền đen hoặc lao động đen.
Một số người dựa vào các kẻ hở của luật pháp Thụy Điển để trục lợi như việc khai báo bệnh để ăn tiền trợ cấp xă hội hoặc nhận trợ cấp theo diện người tàn tật mặc dù họ hoàn toàn có khả năng lao động.
5.Cạnh tranh việc làm và phá vỡ các quy tắc chung của xă hội
Một t́nh trạng cũng khác phổ biến trong các nhà máy công nghiệp của Thụy Điển là người di dân hiện nay đang cạnh tranh cũng như cướp đi khá nhiều việc làm của người Thụy Điển bằng cách chấp nhận mọi mức lương thấp để có việc làm, hoặc thậm chí chấp nhận làm việc kể cả vào ngày thứ 7, Chủ nhật mà không cần phải trả gấp đôi lương hoặc các loại phụ cấp như quy định của nghiệp đoàn. Điều này khiến cho 1 số chủ hăng rất thích nhận người di dân nhưng vô t́nh lại phá hoại các quy tắc chung của xă hội và các công đoàn lao động được lập ra để bảo vệ người lao động.
Một ví dụ khác là người Thụy Điển thường có phong cách lao động chậm mà chắc, từ từ làm việc và tuân thủ giờ giấc th́ những người di dân ngược lại khi lao động lại cố gắng làm thật nhanh, càng tạo ra nhiều sản phẩm càng tốt, thậm chí tận dụng giờ nghỉ giải lao làm việc khiến cho những đồng nghiệp Thụy Điển ngao ngán lắc đầu. Nhưng t́nh trạng đó chỉ diễn ra khi người nhập cư mới nhận vào làm việc khi chưa kư hợp đồng dài hạn, một khi được làm việc vĩnh viễn th́ lại lười lao động hơn bất kỳ ai.
6. Mua bán bằng lái giả dẫn đến gây tai nạn giao thông.
Một tệ nạn cũng phổ biến của người nhập cư là việc mua bán bằng lái giả. Việc này gây nguy hiểm cho an toàn giao thông của Thụy Điển v́ Thụy Điển vận hành theo cơ chế tôn trọng pháp luật, chỉ cần 1 hành động vô ư thức không tuân theo luật giao thông sẽ dẫn đến những tai nạn nghiêm trọng. Ngược lại, người khi mua bằng lái để tham gia giao thông không ư thức được điều đó v́ không được giáo dục về giao thông của Thụy Điển mà cứ lái xe ẩu như không xi nhan, uống rượu khi lái xe như thói quen ở các nước bản địa đă dẫn đến nhiều tai nạn đáng tiếc.
7. Khủng bố gây mất an ninh xă hội, uy hiếp người Thụy Điển
Theo đoàn người nhập cư tị nạn đă có những thành phần khủng bố trộn lẫn trong đó và đă gây ra bất ổn xă hội, thực hiện các hành vi khủng bố như đặt bom nơi công cộng, lao xe và các khu vực đông dân cư mà điển h́nh là vụ khủng bố tại Stockholm tại đường Drottninggatan đă gây kinh hoàng cho dân cư dẫn đến 5 người chết và 14 người khác bị thương nghiêm trọng.
Tác động của việc này rất nghiêm trọng dấy lên tâm lư lo sợ người nhập cư dẫn đến sự thù ghét, ghê sợ trong người Thụy Điển bản địa.
Hệ quả của tâm lư bài ngoại, kỳ thị người nhập cư
Một hệ quả rơ ràng nhất đối với người nhập cư hay người di dân đó là tâm lư cực đoan thù ghét người di dân dẫn đến sự xô xát thậm chí dẫn đến t́nh trạng nguy hiểm hơn đó là gây hiểm đến sức khỏe tính mạng thông qua các hành động xả súng, đánh đập, đâm chém ở các địa phương kỳ thị mạnh mẽ. Ở Đức hay ở Nga có những băng nhóm như thế là ví dụ điển h́nh.
Tác động cũng không kém quan trọng đó là các chính sách nhập cư sẽ ngày càng khó khăn hơn như việc xét duyệt băo lănh sẽ kéo dài, gắt gao, kiểm soát khó khăn hơn và tỉ lệ chấp nhận cấp visa hay quốc tịch sẽ thấp hơn.
Bên cạnh đó, các quy định khi cho phép người di dân nhập quốc tịch sẽ rắc rối hơn như phải vượt qua các kỳ thi ,quốc tịch khảo nghiệm về tiếng nói và kiến thức mà có lẽ trong tương lai sẽ được áp dụng.
Lời kết
Ḥa nhập giữa các sắc tộc trong một quốc gia hợp chủng quốc là một vấn đề nan giải đối với các nhà lănh đạo Thụy Điển mà cho đến nay gây rất nhiều tranh căi trong chính sách nhập cư Thụy Điển. Hậu quả là người Thụy Điển đang có sự chia rẻ chưa từng có trong lịch sử.
Người Thụy Điển đă từng là những người nhân ái tốt bụng nhưng v́ sao đến nỗi này có lẽ những người di dân nên tự suy nghĩ .
Trên đây là quan điểm cá nhân có tính chất chủ quan dựa trên những trải nghiệm thực tế của người viết chỉ mong đóng góp và xây dựng cho đất nước Thụy Điển thay đổi ngày một tốt đẹp hơn chứ không có ư chỉ trích hay bôi xấu bất cứ một sắc tộc hay dân tộc nào. Mong nhận được xây dựng và góp ư từ độc giả.