Trong cuộc chiến chống phát xít Đức, Saint–Exupéry là một phi công chiến đấu và ông đã hi sinh khi đang làm nhiệm vụ. Trước Thế chiến thứ II, ông từng tham gia cuộc chiến chống phát xít ở Tây Ban Nha. Trong giai đoạn đó, ông có viết một truyện ngắn rất hay có tên là Nụ cười.
NỤ CƯỜI
Truyện ngắn của Saint - Exupéry
“Khi biết mình sẽ bị đem ra xử tử vào ngày mai, tôi hoang mang và sợ hãi tột độ. Bàn tay tôi run bắn lên, cố lần mò trong ngực áo để tìm xem còn mẩu thuốc nào còn sót lại sau cuộc khám xét. May mắn làm sao, vẫn còn một điếu, đã cong nát và đẫm mùi mồ hôi. Ngón tay tôi bấu vào nó, mừng rỡ, nhưng nỗi vui mừng lóe lên rồi lại tắt ngấm. Tôi nghẹn ngào nghĩ đến ngày mai. Bàn tay tôi run quá, không thể đưa điếu thuốc lên tới miệng. Tôi cũng không có que diêm nào để mồi thuốc. Tất cả đều đã bị tịch thu.
Ngồi sau song sắt, tôi đưa mắt nhìn người cai ngục. Anh ta không nhìn tôi. Cũng đúng thôi. Dẫu sao, đối với anh ta thì tôi có khác gì một cái xác không hồn cơ chứ!
– Làm ơn… anh có que diêm nào không? – Giọng tôi như lạc đi, run rẩy.
Người cai ngục đưa mắt nhìn tôi. Đó là một chàng trai hãy còn khá trẻ. Trong thứ ánh sáng vàng vọt mờ ảo của ngọn đèn đung đưa trên tường sau lưng anh, tôi thấy anh khẽ nhún vai, mệt mỏi đứng lên và tiến về phía tôi. Ánh sáng que diêm lóe lên, và ánh mắt chúng tôi gặp nhau.
Tôi mỉm cười. Thật tình, tôi cũng không hiểu vì sao mình lại làm thế. Có lẽ do tôi quá căng thẳng, mà cũng có thể là một thói quen mỗi khi ta đến gần ai đó. Dù gì đi nữa, tôi cũng đã mỉm cười.
Trong khoảnh khắc ấy, dường như có một ánh lửa nhóm lên trong khoảng lặng tăm tối giữa hai chúng tôi. Tôi biết chàng trai ấy cũng không muốn có một cử chỉ thân mật nào với người mình đang giam giữ, nhưng nụ cười của tôi như đã vượt ra khỏi không gian nhà ngục. Bất giác, anh cũng mỉm cười đáp lại.
Dù đã châm xong điếu thuốc, nhưng chàng trai vẫn không quay về chỗ của mình, vẫn nhìn thẳng vào tôi với ánh mắt dịu dàng. Tôi tiếp tục mỉm cười với anh, như với một người bạn chứ không còn là một cai ngục. Và cái nhìn của anh ta dường như cũng khác đi.
– Ông có con không?– Bất chợt chàng trai trẻ ấy hỏi tôi.
– Có, có, đây này.
Bàn tay tôi vẫn còn run rẩy khi cầm lấy chiếc ví, luống cuống mò tìm tấm ảnh gia đình mà tôi đã gìn giữ như báu vật. Xem xong, anh chậm rãi đưa cho tôi xem tấm ảnh con mình – một bé gái khoảng ba tuổi với mái tóc vàng lơ thơ và đôi mắt sáng như sao trời.
Một cách rất tự hào, anh say sưa kể về con bé, về những kỳ vọng lớn lao mà anh đã đặt nơi cô con gái đầu lòng. Mắt tôi ngấn lệ. Tôi nói rằng tôi sợ mình không thể gặp lại gia đình lần nữa, không còn dịp nhìn các con trưởng thành. Anh ta nhìn vào mắt tôi – đôi mắt của một người cũng đang làm bố. Thình lình, không nói một lời, chàng trai ấy mở khóa xà lim, ra hiệu cho tôi ra ngoài.
Rồi anh lại lẳng lặng dẫn đường cho tôi ra khỏi nhà ngục bằng cửa hậu. Đến ven thị trấn, anh đưa tay vẫy chào tôi, rồi lặng lẽ quay về.
Cuộc đời tôi đã được cứu thoát chỉ nhờ một nụ cười.”