Bạn có tin rằng kẻ thù đă rời khỏi đây? Hay nghĩ rằng bất kỳ món quà nào từ người Hy Lạp đều không có thủ đoạn? Đây có phải là cách mà Ulysses hành xử? Hoặc là những người Achaeans đang ẩn nấp, bị giam cầm trong khu rừng này, hoặc đây là một cỗ máy được chế tạo để chống lại những bức tường của chúng ta... Tôi sợ người Hy Lạp, ngay cả khi họ mang quà tặng.
Câu nói này của Laocoon trong tác phẩm "Aeneid" của Virgil phản ánh một trong những khoảnh khắc kịch tính nhất của cuộc chiến thành Troy. Laocoon, một tư tế của thần Apollo, đă cảnh báo người Trojans không nên chấp nhận hoặc cho phép người Hy Lạp vào thành với món quà là con ngựa gỗ khổng lồ. Ông lo lắng rằng món quà đó có thể là một mưu mẹo của kẻ thù, nhằm xâm nhập vào thành phố và gây ra sự hủy diệt.
Trong nỗ lực chứng minh rằng bên trong con ngựa là những chiến binh Hy Lạp, Laocoon đă cắm giáo của ḿnh vào một bên con ngựa. Tuy nhiên, sự can thiệp của các vị thần đă xảy ra, khi Athena (hoặc Poseidon) đă gửi những con rắn biển khổng lồ để giết chết ông và các con trai của ông, như một cách để trừng phạt sự nghi ngờ và khinh thường của ông đối với món quà của người Hy Lạp.
Nhóm tượng "Laocoon và các Con Trai của Ông" được phát hiện vào năm 1506 trên Đồi Esquiline ở Rome và ngay lập tức được xác định là tác phẩm Laocoon mà Pliny the Elder mô tả là kiệt tác của các nhà điêu khắc Rhodes. Tượng khắc họa cảnh Laocoon cùng các con trai đang vật lộn với những con rắn khổng lồ, thể hiện sự đau khổ và tuyệt vọng trong khoảnh khắc sinh tử. Những chi tiết tỉ mỉ trong cách thể hiện cơ bắp, biểu cảm và tư thế của nhân vật mang lại cho bức tượng một vẻ đẹp đầy sức mạnh và sự kịch tính.
Có nhiều cuộc tranh luận về niên đại của bức tượng, nhưng người ta cho rằng nó được tạo ra vào khoảng năm 40-30 trước Công Nguyên. Sự kết hợp giữa nghệ thuật điêu khắc tinh xảo và nội dung giàu tính biểu cảm đă làm cho bức tượng Laocoon trở thành một trong những tác phẩm nổi bật nhất của nghệ thuật cổ điển, đồng thời phản ánh một phần quan trọng trong văn hóa và lịch sử của nền văn minh La Mă. Tác phẩm không chỉ là một biểu tượng của sự đau khổ và cái chết, mà c̣n là một lời nhắc nhở về sự thận trọng trước những món quà từ kẻ thù.
Nguyễn Khắc Cần