|
Các UAV cáp quang đã cho thấy, những thiết bị không bị ảnh hưởng bởi tác chiến điện tử thực sự là mối đe dọa lớn đối với tuyến hậu cần và nhân lực.
Mối đe dọa lớn với tuyến hậu cần Ukraine
Phó Thủ tướng thứ nhất kiêm Bộ trưởng Chuyển đổi số Ukraine, ông Mykhailo Fedorov cho biết, Nga hiện đang triển khai các loại UAV cáp quang với tầm hoạt động 50 km. Đây dường như là xác nhận chính thức đầu tiên từ Kiev rằng Moscow đã đưa loại vũ khí này vào thực chiến. Tầm bay 50 km vượt xa khả năng của hầu hết các UAV điều khiển bằng cáp quang được biết đến trên chiến trường.Trong một cuộc trả lời phỏng vấn vào tuần trước, ông Fedorov cho biết sự phát triển này “ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động hậu cần của chúng tôi". Theo quan chức Ukraine, Kiev đang phát triển các công nghệ khắc chế UAV cáp quang và hiện đang thử nghiệm các giải pháp này với một số lữ đoàn.
Trước đây, những người điều khiển máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) sử dụng đường truyền vô tuyến. Tuy nhiên, hiện nay tác chiến điện tử chiếm ưu thế và các tín hiệu trên khắp chiến trường đều bị gây nhiễu.
Trong khi đó, UAV cáp quang được nối với người điều khiển bằng một cuộn dây dài và mảnh, duy trì liên lạc ổn định, gần như không bị ảnh hưởng trước tác chiến điện tử. Vì vậy, chúng trở nên nguy hiểm hơn nhiều trong chiến đấu.
Thông thường, cách khả thi nhất để bắn hạ FPV cáp quang là dùng súng shotgun. Nhưng để tiêu diệt được mục tiêu, binh lính phải phát hiện kịp thời, phản ứng cực nhanh, ngắm chính xác và… may mắn.
“Các UAV cáp quang đã cho thấy, những thiết bị không bị ảnh hưởng bởi tác chiến điện tử thực sự là mối đe dọa lớn đối với tuyến hậu cần và nhân lực”, ông Fedorov nhấn mạnh.
Tại một số khu vực tiền tuyến, UAV đã trở thành mối đe dọa nghiêm trọng với các tuyến tiếp tế đến mức binh lính Ukraine phải giăng lưới che phủ các tuyến đường trọng yếu nhằm bảo vệ phương tiện khỏi các đòn tấn công từ trên cao.Hạn chế của UAV cáp quang tầm xa
Các UAV cáp quang thường có tầm hoạt động ngắn, bị giới hạn bởi sợi cáp có thể bị vướng vào môi trường xung quanh. Tầm bay thông thường dao động từ 10 - 25 km nhưng cả ngành công nghiệp quốc phòng Nga và Ukraine đều đang nỗ lực mở rộng khả năng này.
Các nhà phân tích xung đột tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Mỹ viết trong một đánh giá chiến trường tháng trước rằng, các nhà phát triển Nga được cho là đã giới thiệu máy bay không người lái FPV cáp quang với tầm bay 50 km, mặc dù thông tin chi tiết vẫn chưa được xác nhận.
Ông Mykhailo Fedorov cho biết ông lần đầu nghe về UAV cáp quang có tầm hoạt động 50 km của Nga cách đây vài tuần với các trường hợp được ghi nhận rải rác ở Donetsk, miền Đông Ukraine.
Theo quan chức Ukraine, loại UAV này không được sử dụng thường xuyên vì tương đối khó vận hành: “Nó bị ảnh hưởng bởi gió, trọng lượng nặng và còn phải vượt qua các chướng ngại vật vật lý".
Cuộn cáp quang mà UAV phải mang theo cũng khá lớn, khiến thiết bị trở nên “chậm chạp", ông Fedorov tiết lộ. Tuy nhiên, ông cho biết: “Dù không dễ triển khai, Nga vẫn đưa phương tiện này vào chiến đấu, bao gồm cả ở Pokrovsk” - một thành phố ở Donetsk đang trở thành tâm điểm của những trận giao tranh ác liệt nhất giữa hai bên.
Các chuyên gia UAV nhận định rằng UAV cáp quang có tầm bay vượt 40 km là khả thi, nhưng chắc chắn gặp nhiều thách thức. Ngoài nguy cơ bị vướng môi trường xung quanh, trọng lượng của cuộn cáp có thể buộc các nhà phát triển phải giảm kích thước đầu đạn. Còn nếu chế tạo khung lớn hơn để chịu trọng lượng thêm, UAV có thể trở nên kém linh hoạt trong chiến đấu.
Việc Nga triển khai UAV cáp quang tầm xa cho thấy cuộc giao tranh vẫn là “bãi thử” cho công nghệ quốc phòng mới, đặc biệt là đổi mới về UAV khi cả hai bên cố gắng đi trước đối phương một bước.
Ông Fedorov cho biết Ukraine đang thích ứng với mối đe dọa từ UAV cáp quang, được ông mô tả là “thay đổi cục diện”, bằng cách phát triển các tên lửa đánh chặn trực tiếp, bố trí phục kích và thậm chí thử cắt sợi cáp để khiến UAV rơi.
“Chúng tôi đang tìm giải pháp thích ứng và điều này có thể sẽ thúc đẩy chiến trường tiến tới việc sử dụng UAV tự hành. Chúng tôi dự đoán đây sẽ là giai đoạn tiếp theo của cuộc xung đột”, ông Fedorov nói.
UAV tự hành không nhất thiết phải cần tới người điều khiển mà thay vào đó, nó dựa vào trí tuệ nhân tạo để điều hướng và ra quyết định. Để giữ lợi thế dẫn trước trong cuộc chạy đua vũ khí với Nga, Ukraine đang đầu tư mạnh mẽ vào phát triển công nghệ này.
Tỷ lệ đánh chặn UAV và tên lửa ngày càng giảm
Dữ liệu của Không quân Ukraine, được ABC News phân tích, cho thấy tỷ lệ đánh chặn cả UAV và tên lửa do Nga phóng vào Ukraine trong tháng 10 đã giảm, trong bối cảnh Moscow tiếp tục tiến hành các cuộc tập kích tầm xa vào các thành phố và cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine.
Theo số liệu của không quân Ukraine, trong tổng số 5.312 UAV các loại được phóng vào Ukraine trong tháng qua, lực lượng phòng thủ Ukraine đã bắn hạ hoặc vô hiệu hóa 4.242 chiếc, chiếm tỷ lệ chưa đầy 80%. Tỷ lệ đánh chặn UAV trong tháng 10 ở mức thấp nhất trong năm 2025 tính tới nay.
Mặc dù tỷ lệ đánh chặn không phản ánh đầy đủ toàn bộ diễn biến xung đột nhưng nó cho thấy một khía cạnh quan trọng khi cả Moscow và Kiev đều cố gắng làm suy yếu quyết tâm, năng lực quân sự và vị thế đàm phán của đối phương.
Nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ đánh chặn giảm trong tháng trước vẫn chưa rõ ràng. Các nhà phân tích quân sự được ABC News phỏng vấn cho rằng có thể có nhiều yếu tố tác động, bao gồm số lượng UAV do Nga phóng ngày càng tăng trong khi Ukraine thiếu đạn dược, ngoài ra có thể tính tới cả yếu tố thời tiết.
Trong khi đó, các quan chức Ukraine chỉ công bố các số liệu thống kê tổng hợp, chứ không đưa ra phân tích chi tiết về các hoạt động phòng thủ.
Áp lực lên mạng lưới phòng không của Ukraine không phải là điều bí mật. Tổng thống Zelenskyy và các quan chức hàng đầu liên tục cảnh báo rằng “chiếc ô” phòng thủ của nước này chưa đủ mạnh và cần thêm viện trợ từ phương Tây. Các quan chức Ukraine cho biết Kiev đang thiếu cả các hệ thống phòng không lẫn đạn dược cần thiết để đánh bại hoàn toàn các cuộc tấn công của Nga. Nguồn cung của Ukraine bị cạn kiệt do các đợt tấn công UAV hàng loạt, bao gồm cả UAV tấn công và UAV mồi nhử, kết hợp với tên lửa các loại.
Việc đánh chặn UAV bằng những hệ thống tên lửa đất đối không tiên tiến nhất của Ukraine như Patriot do Mỹ chế tạo hay IRIS-T do Đức sản xuất vừa tốn kém vừa nhanh chóng làm hao hụt kho vũ khí của Kiev.
Tên lửa đánh chặn cho các hệ thống này có thể có giá lên tới 4 triệu USD mỗi quả. Trong khi đó, UAV Shahed của Nga chỉ tốn khoảng 20.000 USD, theo ước tính của Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS). Các UAV mồi nhử Gerbera còn rẻ hơn, chỉ khoảng 10.000 USD mỗi chiếc.
“Nga đang sử dụng ngày càng nhiều đạn dược. Chúng tôi đơn giản là không có đủ tên lửa đánh chặn", ông Oleksandr V. Danylyuk thuộc Viện RUSI có trụ sở tại London (Anh), đồng thời là Chủ tịch Trung tâm Cải cách Quốc phòng tại Kiev chia sẻ với ABC News.
Tổng thống Zelensky cho biết Ukraine đang đầu tư mạnh vào các công nghệ tác chiến điện tử và UAV đánh chặn tiết kiệm chi phí hơn nhằm cân bằng chi tiêu phòng thủ. Tuy nhiên, quy mô các đợt tập kích của Nga đang tăng nhanh, đồng thời UAV và tên lửa của Moscow ngày càng tinh vi sau khi rút kinh nghiệm từ các cuộc tập kích trước đó.
Ông Ivan Stupak, cựu sĩ quan của Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) cho biết, quy mô và độ phức tạp các cuộc tấn công của Nga đang gây ra nhiều khó khăn cho lực lượng phòng thủ Ukraine.
“Trung bình mỗi tháng trong năm 2025, có khoảng 4.400 UAV được phóng vào Ukraine. Việc đánh chặn chúng ngày càng trở nên khó khăn", ông Stupak nói. Ông cũng nhấn mạnh rằng Nga liên tục nâng cấp UAV của mình, chẳng hạn như trang bị công nghệ chống nhiễu tiên tiến hơn và động cơ phản lực nhằm khiến chúng khó bị phát hiện và ngăn chặn hơn.
|
|
