Chuyện của ngày 14/12/2020: Ngày thứ hai 14/12/2020 là ngày mà các Đại cử tri sẽ đi bầu Tổng thống. Cần điểm lướt qua tiến trình bầu cử tổng thống từ ngày 3/11 đến 8/12.
Đại cử tri, là những người do đảng chính trị tại địa phương chọn lựa. Mỗi Đại cử tri có một phiếu bầu gọi là phiếu Đại cử tri” (Elector vote). Ứng viên tổng thống của đảng nào thắng cử ở tiểu bang nào thì các đại cử tri của đảng đó tại tiểu bang được chọn để bầu tổng thống vào ngày luật định.
Chẳng hạn, ông Biden thắng cử (tức là nhận được nhiều phiếu bầu của người Mỹ vào ngày 3/11 vừa qua hơn ông Trump ở bang California, loại phiếu bầu Tổng thống này gọi là “phiếu phổ thông”: popular vote) thì chỉ có 55 Đại cử tri của đảng Dân chủ sẽ
được chọn (ĂN TẤT CẢ) để bỏ phiếu bầu cho ông Biden vào ngày 14/12 tới. Còn các đại cử tri của các đảng khác sẽ “giải tán” (NGÃ VỀ tay KHÔNG). Chuyện này khiến người ta nhớ lại câu “cửa miệng”: Winner-Take-All trong thể thức bầu cử tổng thống Mỹ.
***
Ngày 8/12 là thời hạn cuối cùng mà mọi tranh chấp về kết quả bầu cử ở địa phương – gồm yêu cầu kiểm đếm lại phiếu bầu, các đơn kiện tại tòa án tại các tiểu bang – phải giải quyết xong.
Theo đạo luật từ hơn 130 năm, ngày 8/12/2020 là ngày chấm dứt mọi tranh chấp về kết quả bầu cử, được gọi là ngày cập bến an toàn (the “safe harbor”) cũng đã qua. Đây chính là thời hạn KẾT THÚC mọi khiếu kiện của ông Trump. Tuy nhiên, như đã biết, thời hạn luật-định này đã bị ông Trump và những người ủng hộ ông vi phạm, tạo một tiền lệ nguy hiểm nếu không bị luật bầu cử trừng phạt.
Nếu đến thời hạn 8/12 mà tranh chấp vẫn chưa giải quyết xong thì thẩm quyền giải quyết tranh chấp thuộc về Quốc hội tiểu bang. Khi đó, Quốc hội tiểu bang có toàn quyền quyết định ai là người thắng cử tại tiểu bang của họ, cũng có nghĩa là Quốc hội tiểu bang sẽ chọn các đại cử tri để bầu tổng thống.
(Người viết in đậm đoạn trên vì nó nằm trong một chiến lược mà các đồng minh chính trị của ông Trump muốn áp dụng để lật đổ ông Biden. Chữ “lật đổ” tưởng không có gì chính xác hơn khi kết quả bầu cử hiện nay cho biết ông Biden đã đắc cử Tổng thống với 306 phiếu đại cử tri. Tuy nhiên, chiến thuật này của ông Trump đã thất bại hoàn toàn sau khi các nhà lập pháp tiểu bang, một số người đã được ông Trump mời vào Bạch Cung để thuyết phục họ thực hiện chiến thuật của ông, đã từ chối thực hiện. Đây lại là một hành vi đại hình có thể bị truy tố trước Tòa nhưng người viết chưa tìm thấy trên báo chí Mỹ).
***
Sau khi kiểm đếm phiếu bầu phổ-thông xong, Thống đốc tiểu bang sẽ ghi số phiếu phổ-thông của từng ứng viên tổng thống của mỗi đảng cùng với tên của các Đại cử tri của đảng đó vào một Chứng chỉ gọi là “Certificates of Ascertainment”. Chứng chỉ này sẽ được Thống đốc “chứng-thực” (certify) bằng cách đóng “ấn tín” (seal) của tiểu bang, sau đó Chứng chỉ sẽ được gởi đến cho các giới chức có liên quan.
Nội dung trên tờ “Chứng chỉ” này cũng đã cho biết ai sẽ là người đắc cử tổng thống cho dù không chính thức. Đây cũng là điểm gây tranh cãi của “phe thua” (Donald Trump) nhưng không thừa nhận thua, hầu trông chờ một sự kiện nào đó để lật ngược kết quả bầu cử. Vì theo luật thì mãi cho đến ngày 14/12/21 mới là ngày CHÍNH THỨC bầu cử Tổng thống (theo nguyên văn từ Hiến pháp Mỹ).
Và như ta đã biết, bất chấp một vài vụ kiện cáo về kết quả bầu cử, các tiểu bang đều đã xác nhận kết quả bầu cử 2020, với kết quả 306-232 phiếu đại cử tri giữa Joe Biden và Donald Trump.
Vậy những người ủng hộ ông Trump mong chờ gì ở cái ngày 14/12 này – một kiểu “NGÀY TẾT trong cái câu “Ba mươi chưa phải là Tết ” của những người ủng hộ ông Trump – sau khi chiến thuật nhờ các nhà lập pháp tiểu bang can thiệp đã bị thất bại?
Rằng, họ chờ sự xuất hiện của những “Đại cử tri không tôn trọng lời cam kết với những người đã chọn mình” (Đại cử tri Thất tín: Faithless Elector).
Thế nào là Đại cử tri Thất tín? Là thế này, chẳng hạn trong số 55 người đã được đảng Dân chủ của tiểu bang California tin tưởng chọn để bỏ phiếu cho ứng cử viên của đảng là ông Biden vào ngày 14/12, và những người này cũng cam kết sẽ bỏ phiếu cho ông Biden, nhưng đến ngày 14/12 thì một số người trong số 55 Đại cử tri này lại bỏ phiếu cho người khác, để ông Biden không đủ 270 phiếu bầu Đại cử tri để đắc cử tổng thống. Điều này nghĩa là có ít nhất 37 Đại cử tri của đảng Dân chủ trong số 306 người trở thành Đại cử tri Thất tín. (Thật là một con số không tưởng).
***
Thể thức các Đại cử tri “bầu Tổng thống” như thế nào?
Đến ngày 14/12, tức là 6 ngày sau thời hạn kết thúc mọi tranh chấp về bầu cử ở các tiểu bang (8/12), Đại cử tri của đảng có ứng viên thắng cử tại tiểu bang nào sẽ tập trung tại thủ phủ của tiểu bang đó để bỏ phiếu bầu tổng thống (tức là bầu cho người thắng cử của đảng mình). Chẳng hạn, ông Biden thắng cử ở tiểu bang California thì 55 đại cử tri của đảng Dân chủ ở California sẽ được chọn để bỏ phiếu cho ông Biden vào ngày 14/12 tới tại Sacramento.
Vào ngày 14/12, các Đại cử tri sẽ ký lên 6 Chứng chỉ xác nhận phiếu bầu của họ dành cho Tổng thống và Phó Tổng thống. Một trong 6 Chứng chỉ sẽ gởi đến Quốc Hội liên bang ở Washington DC, hai gởi cho Đổng lý Văn phòng tiểu bang (the secretary of state) của Đại cử tri, hai gởi đi lưu trữ tại Văn khố Quốc gia (the National Archives). Chứng chỉ cuối cùng được lưu chiểu tại Tòa án có thẩm quyền nơi các Đại cử tri tập trung bỏ phiếu.
Nếu các Chứng chỉ này không đến đúng địa chỉ vào ngày 23/12, hoặc đương kim Phó Tổng thống hoặc một viên chức liên bang có thẩm quyền sẽ “gởi một thông cáo đặc biệt” đến Thẩm phán Tòa án sở tại nơi các Đại cử tri tập trung bỏ phiếu để vị này gởi Chứng chỉ gốc cho họ. Không chấp hành việc này sẽ bị phạt 1.000 dollars.
Các Chứng chỉ phiếu bầu tổng thống của tất cả các Đại cử tri (538 người) từ 50 tiểu bang và Thủ đô Washington DC sẽ gởi đến Thượng nghị viện liên bang để Quốc hội lưỡng viện kiểm đếm và chính thức tuyên bố tên ứng cử viên đắc cử Tổng thống năm bầu cử 2020, tức vị tổng thống thứ 46 của Mỹ.
Nhưng đó là chuyện của ngày 6/1/2021.
Những diễn biến tiếp theo của cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2020
