10/03/19
Mặc dù cuộc truất phế đang diễn ra sôi nổi trong quốc nội, dư luận quốc tế vẫn không tin là Hạ Viện Dân Chủ đủ tài, đủ sức để thực hiện việc đó; nhiều người c̣n nghĩ là ông Donald Trump vô tội, như Tổng Thống Ba Lan Andrzej Duda chẳng hạn.
Trump và Zelensky gặp nhau tại trụ sở Liên Hiệp Quốc (Getty Images)
Trả lời một cuộc phỏng vấn tại Warsaw, ông Duda nói, "Về cá nhân ông Trump, tôi thấy thoải mái cộng tác với ông ta, v́ ổng rất thực tế, rất bộc trực. Ông ta bảo thẳng tôi ông ta cần những ǵ và muốn Ba Lan làm ǵ."
Duda đă vào Bạch Cung hai lần để gặp Trump; ông khẳng định là ông rất quư Trump, và thích chính sách giao dịch của tổng thống Mỹ.
Nhiều người cho là việc Trump yêu cầu Tổng Thống Ukraine Volodymyr Zelensky làm ơn (do me a favor) giúp ông ta bươi móc dĩ văng của một đối thủ chính trị để -bới bèo ra bọ- giúp Trump tái đắc cử, chỉ là một thói quen, thích đ̣i hỏi -như ông Duda nói Trump thích đ̣i ông, hoặc đ̣i Ba Lan làm việc này, việc khác cho Trump.
Thích trao đổi có thể là một thói quen thương trường của Trump; tuy nhiên, dư luận Mỹ-nhất là dư luận trong đảng Dân Chủ- lại không chấp nhận việc ông đem người ngoại quốc vào gây ảnh hưởng cuộc bầu cử sắp tới. Trump không thể nào quên được là trong cuộc bầu cử trước (2016), nghi ngờ này đă đeo theo ông cho đến ngày hôm nay vẫn chưa chấm dứt.
Có thể dư luận ngoại quốc không đặt quá nặng cú điện thoại ông đ̣i Ukraine giúp ông lợi thế để loại ông Joe Biden, do đó nhiều nhà phân tách thời sự cho là nỗ lực truất phế của Dân Chủ sẽ không tạo thay đổi trong cuộc bầu cử 2020, và Trump vẫn tiếp tục là tổng thống Mỹ trong nhiệm kỳ thứ nh́ của ông ta.
Giáo sư Simon Jackman, trưởng môn học American Studies tại viện Đại Học Sydney, Úc, lại cho là cú điện thoại Ukraine vô cùng nguy hại, và cách đối phó của Hạ Viện Dân Chủ là cần thiết.
Tuy nhiên dư luận Úc và Âu Châu vẫn không tin là nỗ lực truất phế Trump tạo thay đổi trong t́nh h́nh chính trị tại Mỹ.
Nhà phân tách chính trị Đức Jan Techau, nhận định, "Ai cũng biết truất phế là một hành động chính trị, chứ không phải là một vụ án tư pháp; nếu việc truất phế hợp lư và thắng thế, Trump sẽ mất phiếu trong cuộc tuyển cử sang năm. Tuy nhiên, nếu phe Dân Chủ đứng chủ trương việc truất phế mất thế chủ động, rồi đuối lư, th́ chính họ giúp Trump trở thành mạnh hơn."
Dư luận Pháp không quan tâm lắm đến cuộc vận động truất phế đang diễn ra tại Mỹ, tờ nhật báo Le Monde -hơi thiên tả- viết b́nh luận, cho là Trump đẩy phe Dân Chủ vào cái thế phải vận động truất phế ông ta, mặc dù không có nhiều hy vọng thành công.
Francois Heisbourg, một nhà phân tích người Pháp, viết -khái niệm luận tội và truất phế tổng thống là một sinh hoạt đặc thù của riêng Hoa Kỳ, không một quốc gia nào khác áp dụng. Ông nhận định Trump là vị tổng thống có thiên hướng không tôn trọng khuôn ṃn, lối cũ nên thường va chạm với chính khách Dân Chủ. Việc ông công khai nhờ Ukraine giúp ông thắng cử, là việc chưa một chính khách nào dám làm.
Ông Heisbourg c̣n nêu lên góc cạnh tương quan giữa ba nhân vật Âu Châu -Tổng Thống Zelensky nữ Thủ Tướng Đức Angela Merkel và Tổng Thống Pháp Emmanuel Macron; hai lănh tụ Pháp và Đức đă gay gắt chỉ trích việc ông Trump gọi điện thoại lợi dụng tổng thống Ukraine, trong lúc người châu Âu cung cấp viện trợ kinh tế cho Ukraine nhiều hơn Hoa Kỳ.
Hai lănh tụ Đức, Pháp cho là Trump lợi dụng Zelensky -một nghệ sĩ sân khấu mới bước vào chính trường, nên chưa có một kinh nghiệm chính trị nào cả.
Hôm thứ Ba, mùng 1 tháng Mười, 2019, Trump tố cáo cuộc vận động truất phế ông là một 'coup' -một cuộc đảo chánh; ông phụ họa với lời cảnh cáo của Ngoại Trưởng Mike Pompeo hăm sẽ tŕ hoăn cuộc điều trần của nhân viên chính phủ đă có trát đ̣i của Quốc Hội.
Trump phụ họa với Pompeo bằng một điện thư, viết, "Tôi học hỏi mỗi ngày một chút, và khám phá ra là cuộc truất phế thật ra chỉ là một cuộc đảo chánh, nhắm vào việc cướp quyền bầu cử của mọi công dân, cướp quyền tự do vơ trang, tự do tín ngưỡng, phá hoại quân đội, phá hoại công tŕnh xây tường biên giới, ..."
Phe Dân Chủ tố cáo Pompeo phá hoại cuộc điều tra luận tội, và vẫn xúc tiến cuộc phỏng vấn hai nhân viên ngoại giao có liên quan trực tiếp với diễn biến Ukraine.
Giới truyền thông Mỹ nhận định đây là cuộc va chạm đầu tiên giữa Quốc Hội và chính phủ -điều không thể tránh- v́ nhu cầu bảo vệ ghế tổng thống của ông Trump.
Hạ Viện Dân Chủ sẽ không có cách nào để cưỡng bách những nhân vật họ gửi trát đ̣i xuất hiện tại trụ sở Quốc Hội để họ phỏng vấn, ngoài cách đưa ra ṭa, rồi án lệnh của ṭa sẽ bị Hành Pháp chống án, để cuối cùng nội vụ ra trước Tối Cao Pháp Viện -nơi mà đảng Cộng Ḥa đang có sẵn năm vị chánh thẩm, sử dụng thế đa số để bênh vực tổng thống.
Một kẽ hở nhỏ: theo tin tức báo chí th́ ông Kurt Volker -nguyên đại sứ đặc nhiệm của Mỹ bên cạnh chính phủ Ukraine- sẽ ra điều trần trước Quốc Hội ngày thứ Năm này, và cựu đại sứ Mỹ Marie Yovanovitch cũng sẽ điều trần kín, ngày 11 tháng Mười, 2019.
Sau đó, chưa ai biết những ǵ sẽ xảy ra trong cuộc tranh căi giữa hành pháp và lập pháp, ngoài việc Trump không thể để cuộc điều trần xảy ra.
Ông Techau nói thêm, "Việc truất phế có nhiều hy vọng thành công, tuy nhiên thành viên của Hạ Viện Dân Chủ, lại không thấy có người đủ mạnh để điều động cuộc truất phế đạt mục đích. Trump vẫn làm chủ t́nh h́nh, vẫn độc chiếm dư luận, không nhượng bộ chút nào, dù ông ta đang trong thế yếu."
NGUYỄN ĐẠT THỊNH