Vào ngày 24/2/2022 Putin đă lệnh tổng tấn công Ukraina. Các thành phố lớn như Kiev, Kharkov, Odessa đều bị bắn tên lửa, tên lửa hành tŕnh. Các lực lượng không quân Nga đánh bom, trực thăng bắn các cơ sở pḥng không của Ukraina.
Vào ngày 25/2/2022 quân Nga đă tiến sâu vào Ukraina, chiếm nhà máy điện nguyên tử Chernobyl. Ngoài đó bao vây và pháo kích nhiều phố lớn. Tuy nhiên sau ngày đầu bị sốc, quân Ukraina đă nhanh chóng tỉnh giấc. Nhiều máy bay, trực thăng, xe tăng, thiết giáp của Nga bị hạ. Quân Nga không thành công chiếm được bất kỳ thành phố chiến lược nào. Đảo Rắn, sân bay Hostomel đều bị quân Ukraina tái chiếm.
Vào ngày 26/2/2022 quân Nga bao vây Kiev nhưng không tiến vào được thành phố v́ pḥng thủ rất chặt. Gián điệp Nga dột nhập Kiev không thành công ám sát tổng thống Ukraina. Nhiều binh sĩ Nga bị bắt cho thấy độ tuổi c̣n rất trẻ 18-20. Các thành phố khác cũng bị pháo kích. Một toà nhà chung cư tại trung tâm Kiev bị trúng tên lửa. Nga đă bị loại khỏi SWIFT thanh toán quốc tế. Roman Abramovics đă trao Chelsea cho quỹ từ thiện.
Vào ngày 27/2/2022 Quân Nga dường như không thành công tiến thêm bước nào. Ngoại ô Kharkov quân Nga bị phục kích tổn thất rất lớn, một vài nhóm quân lọt vào thành phố, giao tranh rất quyết liệt. Nhiều nơi trên thế giới biểu t́nh chống Nga. Putin cũng nói "bóng gió" về việc sử dụng vũ khí nguyên tử và rằng Mỹ đă từng ném 2 quả bom nguyên tử xuống Nhật Bản để kết thúc chiến tranh th́ Nga cũng có quyền làm như vậy.
Vào ngày 28/2/2022 các bên Nga và Ukraina có cuộc đàm phán tại biên giới Belarus, tuy nhiên chưa có kết quả. Đồng tiền rúp mất giá 40%, 315 tỷ USD của ngân hàng trung ương Nga bị đóng băng.
Vào ngày 1/3/2022 phát hiện thực phẩm của quân Nga hết hạn tới cả 7 năm. Quảng trường tự do Kharkov và tháp truyền h́nh ở Kiev bị tấn công tên lửa. Thị trường cổ phiếu Nga giảm 80-90% so với lúc trước chiến tranh.
Vào ngày 2/3/2022 Kiev và Kharkov tiếp tục bị bao vây. Putin mệt mỏi, tức giận và tâm lư có vấn đề theo t́nh báo. Phương Tây tăng cường trừng phạt Nga và hỗ trợ Ukraina.
Vào ngày 3/3/2022 thiếu tướng Nga tư lệnh Sư đoàn Dù số 7 Andrei Sukhovetsky tử trận. Quân Nga chiếm được Kherson. Các hăng làm ăn lớn Phương Tây đều đồng loạt rút khỏi Nga.
Vào ngày 4/3/2022 có 163 nhà đoạt giải Nobel lên án Nga, các hăng lớn tiếp tục rút khỏi Nga như Microsoft, Ikea... Nga tiiếp tục vây hăm nhiều thành phố Ukraina.
Tại Moscow, quân đội Nga đang kỷ niệm vai tṛ của họ trong việc đánh bại Đức Quốc xă, nhưng năm nay, "Ngày Chiến thắng" bị lu mờ bởi tội ác chiến tranh của quân đội Nga ở Ukraine.
In Moscow, Russian troops are celebrating their role in defeating Nazi Germany, but this year, “Victory Day” is overshadowed by war crimes committed by Russian troops in Ukraine 👇 pic.twitter.com/MkmRwsyKAx
"Ḥa b́nh, dân chủ là những thứ rất mong manh. Ukraine hiện đang nằm trên tuyến đầu của các giá trị châu Âu". Serhii là một Đại sứ trẻ châu Âu đến từ Ukraine. Anh ấy tin tưởng vào châu Âu và tất cả những ǵ nó đại diện cho. Các giá trị của Ukraine đang chiến đấu cũng là các giá trị của chúng tôi.
"Peace, democracy are very fragile things. Ukraine is now literally on the front line of European values." Serhii is a Young European Ambassador from Ukraine. He believes in Europe and all it stands for. The values Ukraine is fighting for are our values too.
"Hôm nay, chúng tôi gửi một thông điệp vang dội đến thế giới: Canada và các đồng minh của chúng tôi sát cánh cùng Ukraine - khi bạn chống lại chủ nghĩa độc tài, bảo vệ các quyền tự do, nền dân chủ và cách sống của bạn."
‘Today we send a resounding message to the world: Canada & our allies stand shoulder to shoulder with Ukraine — as you fight authoritarianism, defend your freedoms, your democracy, your way of life.’ @JustinTrudeau in #Ukraine with @ZelenskyyUa
Tổng thống Vladmir Putin cảnh báo về khả năng xảy ra một cuộc tấn công hạt nhân nhằm vào bất kỳ ai can thiệp vào cuộc xung đột của Nga với Ukraine. Tại Nga, gần đây đe dọa hạt nhân đang ngày càng được b́nh thường hóa, một thực tế chưa từng thấy, kể cả dưới thời Liên Xô. Trong nhiều cuộc tọa đàm, bản tin trên truyền h́nh, người dẫn chương tŕnh, khách mời tranh luận sôi nổi về khả năng các loại vũ khí hạt nhân Nga có thể hủy diệt bất kỳ đối thủ nào.
Explainer: President Vladmir Putin warned of a possible nuclear strike against anyone who intervenes in Russia’s conflict with Ukraine. Experts see a range of possibilities if Moscow were to use nuclear weapons https://t.co/RETlJewkTGpic.twitter.com/2jmedJVb4a
Hôm thứ Hai (02/05), người dẫn chương tŕnh nổi tiếng của kênh 1, Dmitri Kisselev, đă giới thiệu h́nh ảnh mô phỏng siêu thực dọa xóa sổ Vương Quốc Anh khỏi bản đồ thế giới bằng một trận sóng thần gây ra bởi vụ nổ của một loại tên lửa hạt nhân không người lái ngầm dưới biển, có tên gọi Poseidon. Những người sống sót trong vụ nổ giả định có thể bị nhiễm « liều lượng phóng xạ cực cao ».
Vài ngày trước đó trên một kênh truyền h́nh khác của Nga, người ta cũng đưa ra những tính toán thời gian cho một loại tên lửa đười mới nhất để có thể tấn công vào thủ đô của « những nước giao nhiều vũ khí nhất cho Ukraina » : 106 giây để tới Berlin, 200 giây tới Paris, 202 giây tới Luân Đôn. Chuyên gia tại trường quay truyền h́nh c̣n hân hoan rằng loại tên lửa mới « không thể bị bắn chặn, đối phương không có thời gian để đáp trả».
« Đánh ch́m » Vương Quốc Anh
Những cảnh cáo như vậy liên tiếp được tung ra như những làn sóng biểu dương sức mạnh do chính quyền Matxcơva tổ chức. Ngày 20/04, họ đă bắn thử tên lửa đạn đạo Sarmat. Loại tên lửa này phải đến mùa thu tới mới được triển khai, nhưng nó « khiến cho những kẻ hung hăng và hiếu chiến đe dọa đất nước chúng ta phải suy nghĩ lại », như cảnh cáo của tổng thống Vladimir Putin. Ông tán dương đây là một loại vũ khí « bất bại ». Truyền h́nh Nga ngay tiếp theo đă gợi đến khả năng « đánh ch́m » Vương Quốc Anh.
Mới đây, hôm 04/5, kênh truyền h́nh Pháp BFM-TV đă chú ư đến việc xuất hiện trên bầu trời Matxcơva chiếc máy bay IL-80 Maxdome, một loại máy bay dùng để chở cả bộ chỉ huy chiến tranh trong trường hợp xảy ra xung đột hạt nhân. Đây là lần cất cánh đầu tiên kể từ năm 2010 của loại phi cơ vận tải chiến lược thiết kế chỉ để dùng trong t́nh huống « tận thế ». Có thể chiếc máy bay này chuẩn bị tham gia lễ diễu binh mừng chiến thắng ngày 09/05 tới.
Đáng lo ngại hơn, cùng ngày, Matxcơva thông báo đă thử mô phỏng các vụ bắn tên lửa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân trong vùng Kaliningrad của Nga. Tại khu vực này, các loại tên lửa mang đầu đạn hạt nhân đă được triển khai từ năm 2016. Việc chọn vùng lănh thổ nằm bên bờ biển Baltic này không vô t́nh, khi mà Thụy Điển và Phần Lan có khả năng sẽ thông báo ư định gia nhập NATO trong những ngày hay những tuần tới đây. Những ngày qua, người ta đă thấy xuất hiện các vụ xâm phạm không phận của hai nước bắc Âu này. Trên đường phố Matxcơva, người ta đă tổ chức một chiến dịch dán ảnh các nhân vật Thụy Điển bị gọi là « ủng hộ phát xít ».
Chuyện đe dọa hạt nhân không hoàn toàn là mới ở Nga. Từ nhiều năm gần đây, nhà báo Kisselev đă nhắc đến trong các chương tŕnh của ông về khả năng biến nước này hay nước kia thành một « sa mạc hạt nhân ». Các vụ thử các loại tên lửa « không thể địch nổi », theo câu chữ của ông Putin, giờ đấy đă trở nên quen ở Nga.
« Nguy hiểm có thật »
Thế rồi « chiến dịch quân sự đặc biệt » khởi phát nhằm vào Ukraina đă đánh dấu một bước ngoặt. Ngay ngày 24/02, khi thông báo cuộc tấn công, ông Putin đă cảnh báo rằng « những ai có ư đồ can thiệp vào công việc của chúng ta phải biếtt rằng sự đáp trả của Nga sẽ ngay tức khắc và dẫn đến những hậu quả chưa từng thấy ».
Ít ngày sau, trong cuộc gặp với tổng tham mưu trưởng quân đội, Valeri Guerassimov và bộ trưởng Quốc Pḥng , Serguei Choigu, tổng thống Nga đă ra lệnh đặt các lực lượng hạt nhân trong t́nh trạng báo động chiến đấu, một biện pháp dù sao cũng chỉ mang tính tượng trưng, v́ lực lượng hạt nhân vẫn được coi là luôn trong t́nh trạng báo động. Các tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo của Nga vài ngày sau đó có lẽ đă vượt qua khu vực chiến lược vẫn được gọi là GIUK – Groenland, Iceland, Vương Quốc Anh - ở giữa biển Bắc với Đại Tây Dương.
Hành động khoa trương đó ngày càng tăng cùng với những thất bại của quân đội Nga trên chiến trường, nhất là vụ Kiev tấn công vào soái hạm Moskva và nhất là việc phương Tây đẩy mạnh việc cung cấp vũ khí cho quân đội Ukraina.
Ngày 29/04, trong cuộc gặp với các dân biểu, ông Putin đă bộc lộ rơ khi nói với các nước « đe dọa Nga » bằng việc giao vũ khí cho Ukraina rằng : « Họ phải biết rằng đ̣n tấn công trả đũa của chúng ta sẽ nhanh như chớp. Chúng ta có tất cả các công cụ để làm việc đó, mà bất kỳ ai khác nằm mơ cũng không thấy và chúng ta sẽ sử dụng nếu cần thiết. Các quyết định về việc này đă có ».
Nên nh́n nhận các phát biểu lặp đi lặp lại như vậy chỉ là công cụ khích động nội bộ, hay là những tín hiệu rơ ràng gửi đến phương Tây ?
Matxcơva luôn mập mờ, ngay cả trong các phát ngôn của ngoại trưởng Serguei Lavrov cũng thế. Cuối tháng 4, được hỏi về viễn ảnh một « cuộc chiến tranh thế giới thứ 3 » với yếu tố hạt nhân, ông Lavrov đánh giá kịch bản đó là « không thể chấp nhận được » nhưng đồng thời lại khẳng định rằng đó là « mối nguy hiểm có thực »
« Tất cả các bên đều thua »
Học thuyết quân sự của Nga cho đến năm 2020 vẫn nh́n nhận vũ khí hạt nhân « chỉ như là một phương tiện răn đe, việc sử dụng là một biện pháp cực đoan và bắt buộc », nhưng Nga ngày càng biến cuộc xung đột Ukraina thành mối đe dọa sống c̣n ». Ngay từ hồi tháng 3, một người hiểu biết về giới lănh đạo Nga trả lời phỏng vấn báo Le Monde đă nhận định rằng kịch bản hạt nhân tự thân nó đang leo thang dần dần với việc sử dụng các loại vũ khí chiến thuật tại Ukraina, hay bắn tên lửa đạn đạo trong Đại Tây Dương mang tính chất cảnh cáo.
Các nước phương Tây dường như cảm thấy nằm trong đe dọa này, ít b́nh luận về các thông báo của Nga, nhưng đều tỏ cho biết lực lượng hạt nhân của họ cũng sẵn sàng. Không nước nào liều lĩnh nói đó là « tṛ bịp » của Nga, ngay cả các chuyên gia châu Âu và Mỹ vẫn chưa thấy đáng báo động. « Trong một cuộc chiến tranh như vậy, tất cả các bên đều sẽ thua », bộ trưởng Quốc Pḥng Mỹ Lloyd Austin đă khẳng định trong một phát biểu hôm 27/04.
Nga có ư thức được điều hiển nhiên này không ? Việc đáp trả của các cường quốc hạt nhân khác đối với đ̣n tấn công hạt nhân Nga là điều không tránh khỏi. Đó là dữ kiện hoàn toàn quen thuộc trong một đất nước như Nga mà bao lâu nay các vấn đề chiến lược vẫn là một phần của chính trị.
Dù đó là hành động yên hùng, khoác lác hay là niềm tin thực sự, những người dẫn chương tŕnh và khách mời trên trường quay truyền h́nh Nga luôn phấn khích trả lời về khả năng có thể xảy ra chiến tranh hạt nhân bằng cách đua nhau nhắc lại hai câu nói của Vladimir Putin hồi 2018 : « Một thế giới không nước Nga th́ c̣n ra cái ǵ ? » ( muốn mọi người ngầm hiểu thà hủy diệt nhân loại c̣n hơn là nước Nga biến mất ) và « Chúng ta, như những người tử v́ đạo, sẽ đi đến thiên đường, c̣n bọn họ sẽ bị tiêu diệt ».
Giám đốc CIA nói rằng các cơ quan t́nh báo Mỹ chưa có "bằng chứng thực tế" cho thấy Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Ukraine.
Ngày 7-5, Giám đốc Cơ quan T́nh báo Trung ương Mỹ (CIA) William Burns nói rằng các cơ quan t́nh báo Mỹ chưa có bất kỳ "bằng chứng thực tế" nào cho thấy Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Ukraine, đài RT đưa tin.
“Tại thời điểm này, chúng tôi chưa thấy bằng chứng thực tế về việc Nga lên kế hoạch triển khai hoặc khả năng nước này sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật” - ông Burns cho biết.
Tuy nhiên, ông Burns cho rằng Mỹ nên “tập trung cao độ” vào mối đe dọa hạt nhân tiềm ẩn từ Moscow. Theo RT, Điện Kremlin đă khẳng định rằng Nga sẽ không triển khai vũ khí hạt nhân ở Ukraine. Hôm 6-5, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Alexei Zaitsev tuyên bố rằng “Nga kiên quyết tuân thủ nguyên tắc không thể có bên chiến thắng trong một cuộc chiến hạt nhân và cũng không gây ra loại chiến tranh này.”
Trước đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đă cảnh báo Nga có thể sử dụng vũ khí hóa học hoặc hạt nhân để giành chiến thắng ở Ukraine, đồng thời kêu gọi thế giới “sẵn sàng” cho khả năng này.
Báo chí phương Tây cũng đă suy đoán về khả năng xảy ra một cuộc tấn công hạt nhân như vậy, với lư do Nga đặt lực lượng răn đe hạt nhân trong t́nh trạng báo động cao ngay từ đầu chiến dịch quân sự, và việc ông Putin cảnh báo các nước can thiệp vào cuộc xung đột sẽ phải đối mặt với hậu quả "chưa từng thấy trong lịch sử.”
Phát biểu với tờ Newsweek hôm 5-5, Đại sứ Nga tại Washington Anatoly Antonov nói rằng chính Moscow “trong những năm gần đây đă luôn nói với Mỹ rằng không thể có bên chiến thắng trong một cuộc chiến tranh hạt nhân, v́ vậy nó sẽ không bao giờ xảy ra”.
Trong bài phát biểu thông báo về cuộc xâm lược Ukraine vào ngày 24/2, ông Putin đă đưa ra một cảnh báo ẩn ư nhưng không thể nhầm lẫn rằng, nếu phương Tây can thiệp vào điều mà ông gọi là "hoạt động quân sự đặc biệt", ông có thể sử dụng vũ khí hạt nhân để đáp trả.
"Bất kể ai cố cản đường chúng tôi hoặc ... tạo ra mối đe dọa cho đất nước và người dân của chúng tôi, Nga sẽ đáp trả ngay lập tức, và hậu quả sẽ là điều mà quư vị chưa từng thấy trong lịch sử", ông cho biết theo bản dịch của Điện Kremlin.
Ba ngày sau, vào ngày 27/2, ông Putin đă ra lệnh chỉ huy quân đội của ḿnh đặt các lực lượng răn đe hạt nhân của Nga trong t́nh trạng báo động cao độ, trích dẫn tuyên bố gây hấn của các nhà lănh đạo của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây đối với Moscow.
“Các nước phương Tây không chỉ có những hành động không thân thiện với nước ta trong lĩnh vực kinh tế. Tôi đang nói về các biện pháp trừng phạt Nga bất hợp pháp mà mọi người đều biết. Tuy nhiên, các quan chức hàng đầu của các nước NATO cũng đưa ra những tuyên bố mang tính gây hấn đối với đất nước chúng ta. Do đó, tôi ra lệnh Bộ trưởng Quốc pḥng và Tổng Tham mưu trưởng đặt các lực lượng răn đe hạt nhân Nga vào trạng thái chiến đấu cao nhất" - Tổng thống Putin tuyên bố.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, một nhà ngoại giao kỳ cựu, cũng đă nói về nguy cơ xảy ra chiến tranh hạt nhân, mặc dù ông nói rằng Moscow đang cố gắng hết sức để ngăn chặn điều này.
"Tôi không muốn nâng cao những rủi ro đó. Nhưng nhiều người muốn như vậy. Nguy hiểm là nghiêm trọng và có thật. Chúng ta không được đánh giá thấp nó", ông nói vào một tuần trước đó, điều mà Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nhận định là "đỉnh cao của sự vô trách nhiệm".
Trong khi Washington chưa thấy bất kỳ động thái nào của việc lực lượng hạt nhân Nga đang trong t́nh trạng báo động cao độ, các chuyên gia và quan chức phương Tây cảnh báo không nên bác bỏ những b́nh luận này v́ có nguy cơ ông Putin sử dụng vũ khí hạt nhân nếu ông cảm thấy bị 'dồn vào chân tường' trong cuộc chiến với Ukraine hoặc nếu NATO tham chiến.
Phương Tây nói ǵ?
Các quan chức Mỹ nhanh chóng gọi những b́nh luận của Putin về việc đặt các lực lượng hạt nhân của Nga trong t́nh trạng báo động cao độ là nguy hiểm, leo thang và hoàn toàn không thể chấp nhận được. Tổng thư kư NATO Jens Stoltenberg chỉ trích Điện Kremlin là 'hung hăng và vô trách nhiệm'.
Tuy nhiên, các quan chức Mỹ cũng ngay lập tức nói rơ rằng, họ không thấy dấu hiệu nào cho thấy việc Nga thay đổi vị thế hạt nhân. Đồng thời, quân đội Mỹ cho biết, họ không cần thiết phải thay đổi vị thế hạt nhân của ḿnh.
Vào ngày 28/2, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nói với người dân Mỹ không cần lo lắng về một cuộc chiến tranh hạt nhân với Nga. Trả lời một câu hỏi lớn về việc, liệu công dân Mỹ có nên lo ngại về một cuộc chiến tranh hạt nhân nổ ra hay không, ông Biden nói "không".
Nga sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân trong trường hợp nào?
B́nh luận của ông Biden dường như phản ánh quan điểm của các chuyên gia Mỹ và quan chức phương Tây rằng, khả năng Nga sử dụng vũ khí hạt nhân trong cuộc chiến Ukraine là 'cực kỳ thấp'.
"Kể từ năm 1945, mọi nhà lănh đạo của các cường quốc hạt nhân ... đều từ chối việc sử dụng vũ khí hạt nhân trong chiến tranh v́ nhiều lư do", ông Gideon Rose, cựu biên tập viên của tạp chí Foreign Affairs, cho biết vào tuần trước.
"Ông Putin cũng không phải là ngoại lệ, hành động phát xuất ra không phải từ một trái tim nóng, mà từ một cái đầu lạnh. Ông ấy biết rằng sẽ xảy ra các đ̣n trả đũa phi thường kèm theo áp lực toàn cầu, và không biện pháp chiến lược nào có thể so sánh được", ông nói thêm.
Các chuyên gia và nhà ngoại giao phương Tây cho biết, mục đích chính của lời đe dọa tấn công hạt nhân dường như nhằm ngăn chặn Washington và các đồng minh NATO tham gia trực tiếp vào cuộc chiến.
"Những lời lẽ này không đáng tin cậy", một nhà ngoại giao phương Tây và những chuyên gia ẩn danh khác nhận định. "Ông ta chỉ đang cố gắng hù dọa phương Tây".
Nga sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân như thế nào?
Trong khi các quốc gia phương Tây không ngừng đổ vũ khí vào Ukraine kể từ sau cuộc xâm lược, ông Biden hồi năm ngoái cho biết việc đưa quân đội Mỹ vào thực địa ở Ukraine là "điều không phải bàn căi".
Hoa Kỳ và các đồng minh của họ không muốn tham gia vào một cuộc chiến tranh thông thường với Nga, chưa nói đến việc làm mọi thứ có thể để gây ra một cuộc chiến tranh hạt nhân.
Nếu Nga sử dụng vũ khí hạt nhân, các chuyên gia đă cho thấy một loạt các khả năng, từ việc kích nổ trên Biển Đen bằng một máy bay không người lái của Ukraine, cho đến một cuộc tấn công nhằm vào một mục tiêu quân sự của Ukraine hoặc vào một thành phố bất kỳ.
Tuy nhiên, việc sử dụng vũ khí hạt nhân ở Ukraine có thể gây nguy hiểm cho quân đội Nga và gây nhiễm phóng xạ cho chính nước Nga.
Phương Tây sẽ phản ứng ra sao?
Một số nhà phân tích cho rằng, Washington có thể lựa chọn một phản ứng quân sự thông thường thay v́ phản ứng bằng vũ khí hạt nhân - có thể gây tổn hại cho các đồng minh của Mỹ hoặc dẫn đến leo thang hạt nhân hơn nữa. Hệ quả sẽ là nguy hiểm cho toàn bộ châu Âu hoặc chính nước Mỹ.
"Tôi đề xuất là Hoa Kỳ và NATO nên đáp trả bằng lực lượng quân sự, chính trị và ngoại giao thông thường để tăng cường cô lập Nga và t́m cách chấm dứt xung đột mà không leo thang thành chiến tranh hạt nhân", ông Ông Daryl Kimball, Giám đốc của Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí cho hay. Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí là một tổ chức phi lợi nhuận, t́m cách giáo dục công chúng về kiểm soát vũ khí.
Làm thế nào để thay đổi viễn cảnh chiến tranh hạt nhân?
NATO có thể t́m cách thiết kế lại lá chắn tên lửa đạn đạo do Mỹ chế tạo ở Ba Lan và Romania để bắn hạ tên lửa của Nga trong tương lai. NATO từ lâu cho biết, thiết kế hiện tại nhằm mục đích chống lại tên lửa của Iran, Syria và các đối tượng bất hảo ở Trung Đông.
Hiện vẫn chưa rơ liệu một cuộc tấn công của Nga có thể khiến các quốc gia có năng lực hạt nhân khác như Ấn Độ và Pakistan sử dụng vũ khí như vậy hay không. Nếu có sự lên án toàn cầu th́ đảm bảo sẽ không nổ ra chiến tranh hạt nhân trong tương lai, các chuyên gia nhận định.
Tổng thống Nga Putin: 'Phương Tây không muốn lắng nghe Nga'
B́nh luận Huyền Anh • 16:33, 09/05/22
Phát biểu tại lễ duyệt binh kỷ niệm Ngày Chiến thắng tại Moscow hôm nay (9/5), Tổng thống Putin nhấn mạnh, Nga luôn tôn trọng tất cả các dân tộc và các nền văn hóa, trong khi phương Tây lựa chọn xóa bỏ điều đó.
Năm nay, Lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng của Nga (9/5) tại Quảng trường Đỏ ở Moscow có sự tham gia của 11.000 quân nhân Nga, 131 phương tiện cơ giới và 77 máy bay các loại theo TASS.
Nhà lănh đạo Nga chúc mừng những cựu chiến binh v́ chiến thắng vĩ đại và khẳng định nhiệm vụ lúc này là lưu giữ kư ức của những người từng đánh bại phát xít Đức.
Phát biểu tại buổi diễu binh ở Quảng trường Đỏ, Tổng thống Vladimir Putin cáo buộc phương Tây năm 2021 đă công khai chuẩn bị tấn công vào Donbas và Crimea, và nói những lời kêu gọi bố trí vũ khí hạt nhân ở Kyiv là "mối đe dọa không thể chấp nhận ngay biên giới chúng ta".
Lễ duyệt binh trên Quảng trường Đỏ vào ngày 09/5/2022 để kỷ niệm 77 năm Ngày Chiến thắng của Hồng quân Liên Xô đánh bại Đức Quốc xă trong Thế chiến thứ II. (Ảnh: Sefa Karacan/Getty Images)
Ông c̣n khẳng định NATO đang tạo ra các mối đe dọa ở biên giới và phương Tây không muốn nghe lắng nghe nước Nga.
“Chúng ta đă thấy cơ sở hạ tầng quân sự đang triển khai như thế nào, hàng trăm cố vấn nước ngoài đă bắt đầu làm việc ở đó ra sao, với những vũ khí hiện đại nhất liên tục được chuyển giao từ các nước NATO. Mối nguy hiểm đang tăng lên mỗi ngày".
Ông Putin cũng nói rằng quyết định tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine ngày 24/2 là “điều đúng đắn duy nhất” có thể làm.
Theo ông Vladimir Putin, NATO đă triển khai tích cực các hoạt động quân sự ở các vùng lănh thổ tiếp giáp với Liên bang Nga và tạo ra mối đe dọa hoàn toàn không thể chấp nhận được đối với Moscow.
Cuối cùng, ông kết thúc bài phát biểu bằng lời kêu gọi đối với những binh sĩ có mặt: “V́ nước Nga, v́ chiến thắng, hoan hô”.
Một số binh sĩ tham gia diễu binh đă về từ Ukraine, ông Putin nói, theo New York Times.
Buổi diễu binh năm nay không mời bất cứ quan chức ngoại giao nước ngoài nào, New York Times dẫn lời Điện Kremlin.
Nga hủy tŕnh diễn trên không trong lễ duyệt binh ở Quảng trường Đỏ
Lễ diễu binh ngày Chiến thắng của Nga được tổ chức tại nhiều thành phố trên khắp lănh thổ nước này. Trong khi đó, không có lễ kỷ niệm nào ở Ukraine, nơi chiến sự vẫn tiếp diễn.
Tuy nhiên, Điện Kremlin trước đó đă bác bỏ suy đoán Nga có thể chính thức tuyên chiến với Ukraine trong dịp này.
Tuy nhiên, phần tŕnh diễn trên không tại lễ diễu binh đă bị hủy do điều kiện thời tiết, New York Times dẫn thông báo của Điện Kremlin cho biết. Trước đó, truyền thông Nga đưa tin các máy bay sẽ bay qua bầu trời Moscow với đội h́nh chữ Z.
Tuy nhiên, phần tŕnh diễn trên không tại lễ diễu binh đă bị hủy do thời tiết, New York Times dẫn thông báo của Điện Kremlin cho biết. Trước đó, truyền thông Nga đưa tin các máy bay sẽ bay qua bầu trời Moscow với đội h́nh chữ Z.
Trong khi đó, không có lễ kỷ niệm nào diễn ra tại Ukraine, nơi chiến sự đang diễn ra. Cả Nga và Ukraine đều là một phần của Liên Xô khi chiến thắng Phát xít Đức năm 1945.
Huyền Anh
Cho tới nay, Hà Nội vẫn giữ thái độ trung lập về cuộc chiến tranh Ukraina, không ủng hộ nhưng cũng không lên án cuộc xâm lược của Nga. Vốn là đồng minh thân cận nhất của Nga ở vùng Đông Nam Á, Việt Nam đă từng bỏ phiếu trắng trong cuộc biểu quyết một nghị quyết của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc lên án Matxcơva. Vào tháng trước, Việt Nam cũng đă là một trong 24 quốc gia bỏ phiếu chống nghị quyết của Đại Hội Đồng loại Nga ra khỏi Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc.
Nhưng quan hệ giữa Hà Nội với Matxcơva, nhất là về mặt quân sự, càng đẩy Việt Nam vào thế kẹt giữa Nga và Mỹ, sau khi hăng tin RIA Novosti của Nga ngày 19/04 loan tin là hai nước đă họp trực tuyến để bàn kế hoạch tiến hành một cuộc tập trận chung, mang tên Liên Minh Lục Địa 2022. Cuộc trận chung này được mô tả là “nhằm rèn luyện kỹ năng chỉ huy và tham mưu trong việc tổ chức hoạt động huấn luyện chiến đấu”. Báo chí chính thức của Việt Nam đă không hề nói đến cuộc họp đó và cho tới nay Hà Nội vẫn không xác nhận cũng như phủ nhận thông tin này. Hôm 21/04/2022, khi được hỏi về thông tin của báo chí Nga, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Lê Thị Thu Hằng không trả lời thẳng, mà chỉ tuyên bố:
“Chủ trương nhất quán của Việt Nam là các hoạt động hợp tác quốc pḥng với các nước, bao gồm giao lưu, luyện tập chung, phục vụ hội thao, hội thi nhằm tăng cường hợp tác hữu nghị đoàn kết tin cậy và hiểu biết lẫn nhau v́ ḥa b́nh, hợp tác và phát triển ở khu vực cũng như trên thế giới”.
Sau đó vài ngày, hôm 24/04, tờ Quân đội Nhân dân loan tin đoàn bộ Quốc Pḥng Việt Nam có dự một hội nghị trực tuyến do bộ Quốc Pḥng Nga tổ chức để chuẩn bị cho Hội thao quân sự quốc tế năm 2022 (Army Games 2022). Nhưng tờ báo này cũng cho biết là trước đó, ngày 15/04, tại buổi họp tham vấn trực tuyến với Nga, Thiếu tướng Đỗ Đ́nh Thanh, Tư lệnh Binh chủng Tăng thiết giáp, Trưởng đoàn Bộ Quốc pḥng Việt Nam đă đề nghị phía Nga tạo điều kiện cho Đội tuyển xe tăng của Việt Nam được sang Nga trước khi diễn ra hội thao “để luyện tập chung, làm quen địa h́nh, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm nhằm nâng cao kết quả nội dung thi “xe tăng hành tiến” nếu Army Games 2022 được tổ chức trong thời gian tới”. Theo RIA Novosti, tướng Đỗ Đ́nh Thanh cũng chính là trưởng phái đoàn Việt Nam tại cuộc họp bàn về kế hoạch tập trận chung Việt-Nga. Như vậy, thế th́ phải chăng tờ Quân đội Nhân dân nh́n nhận đă có cuộc họp đó, nhưng hai bên đă không hề bàn đến chuyện tập trận chung?
Theo nhận định của chuyên gia David Hutt trên trang mạng Asia Times ngày 21/04, nếu đúng như tin của RIA Novosti, cuộc tập trận chung Việt- Nga có thể ảnh hưởng đến việc cải thiện mối quan hệ chiến lược giữa Việt Nam với Hoa Kỳ, vốn đă tăng tốc đáng kể trong những năm gần đây trước đà bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông.
Trước mắt, theo vị chuyên gia này, việc tiếp tục duy tŕ quan hệ quân sự với Nga có thể khiến Việt Nam bị các biện pháp trừng phạt của Mỹ trong bối cảnh các nước phương Tây gia tăng áp lực lên Matxcơva về vụ xâm lược Ukraina.
***
Trừng phạt của Mỹ?
Ông David Hutt nhắc lại là vào năm 2017, Quốc Hội Mỹ đă thông qua luật "Chống các đối thủ của Mỹ thông qua trừng phạt" - Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act (CAATSA), dự trù các trừng phạt đối với những nước mua vũ khí của Nga. Cho tới nay, Hoa Kỳ chỉ mới áp dụng luật CAATSA đối với Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ khi hai nước này mua hệ thống tên lửa địa đối không S-400 của Nga.
Trong một bài viết đăng vào tháng 3, hai nhà phân tích an ninh Ian Storey và William Choong dự đoán là Washington sẵn sàng ban hành các trừng phạt chiếu theo luật CAATSA đối với những nước Đông Nam Á nào có kế hoạch mua các thiết bị quân sự mới của Nga, mà Matxcơva th́ hiện vẫn là nguồn cung cấp vũ khí chủ yếu cho Việt Nam.
Nga hiện là nhà cung cấp vũ khí đứng hàng thứ hai thế giới và là nguồn cung cấp vũ khí quan trọng cho Trung Quốc, Ấn Độ và Việt Nam, theo Cơ quan t́nh báo kinh tế EIU thuộc Tập đoàn Economist. Theo Viện Nghiên cứu Ḥa b́nh Quốc tế Stockholm, trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến 2019, Nga đă bán tổng cộng 10,7 tỷ euro thiết bị quốc pḥng cho các nước Đông Nam Á. Đa số các vũ khí đó là xuất sang Việt Nam: Kể từ năm 2000, gần 80% thiết bị quân sự của Việt Nam là do Nga cung cấp. Nói cách khác, Việt Nam là nước nhập khẩu vũ khí Nga đứng hàng thứ năm thế giới và đứng đầu Đông Nam Á.
***
Hoa Kỳ cũng khó xử
Trong bài viết trên Asia Times ngày 21/04, David Hutt có trích dẫn chuyên gia về Việt Nam, giáo sư Carl Thayer, Đại học New South Wales, Úc, nhận định là quan hệ quân sự giữa Việt Nam và Nga khiến chính quyền Biden lâm vào thế khó xử, bởi v́ họ theo đuổi hai mục tiêu trái ngược nhau: “ Luật CAATSA là nhằm trừng phạt các công ty quốc pḥng của Nga do vụ Nga sát nhập vùng Crimée năm 2014 và làm gián đoạn các thương vụ vũ khí của họ bằng cách đe dọa các quốc gia mua vũ khí Nga. Nhưng cùng lúc đó, Hoa Kỳ lại muốn Việt Nam trở thành một đối tác chiến lược ở vùng Ấn Độ - Thái B́nh Dương".
Theo lời giáo sư Thayer, vào năm 2018, các quan chức quốc pḥng của chính quyền Trump đă từng thúc ép Việt Nam chấm dứt sự lệ thuộc vào vũ khí và công nghệ quân sự của Nga, trước nguy cơ bị Mỹ trừng phạt. Washington kêu gọi Hà Nội nên mua vũ khí của Mỹ thay cho vũ khí Nga. Hoa Kỳ đă băi bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam từ tháng 05/2016, khi tổng thống Barack Obama đến thăm nước Việt Nam.
Về phần Vũ Khang, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Khoa Chính trị học tại Trường Đại học Boston (Boston College), anh nhắc lại: “ Trước khi Nga xâm lăng Ukraina, khả năng Việt Nam bị trừng phạt chiếu theo luật CAATSA là rất thấp”. Nhưng nay, việc Nga xâm lược Ukraina đă làm thay đổi t́nh h́nh, nhất là kể từ khi có tin là Matxcơva và Hà Nội thảo luận kế hoạch tập trận chung. Giáo sư Carl Thayer cho rằng cuộc tập trận chung này “có thể ảnh hưởng đến kỳ vọng của Mỹ đưa Việt Nam trở thành một đối tác chiến lược ở vùng Ấn Độ - Thái B́nh Dương”. Thời điểm mà thông tin nói trên được đưa ra lại đúng vào lúc mà Washington theo dự kiến sẽ đón tiếp một cuộc họp thượng đỉnh lớn giữa Hoa Kỳ với ASEAN trong 2 ngày 12-13/5.
Nhà phân tích Nguyễn Khắc Giang, Đại học Victoria ở Wellington, New-Zealand, cho rằng nếu chính quyền Biden có trừng phạt Việt Nam chiếu theo luật CAATSA, th́ rất có thể là họ sẽ đợi đến sau thượng đỉnh Mỹ-ASEAN.
Nhưng theo Vũ Khang, khả năng Hoa Kỳ trừng phạt Việt Nam về việc mua vũ khí Nga vẫn c̣n thấp, bởi v́ anh ghi nhận là các lợi ích của Washington đă không hề thay đổi kể từ cuộc chiến tranh Ukraina. Chiến tranh Ukraina càng kéo dài th́ càng làm gia tăng mối lo ngại là Trung Quốc có thể nhân cơ hội này tấn công đánh chiếm Đài Loan. Cho nên, Mỹ lại cần giữ quan hệ tốt với Việt Nam hơn bao giờ hết:“ Việt Nam là một đối tác quan trọng của Mỹ và Washington sẵn sàng để cho các đối tác của họ sử dụng vũ khí của Nga nếu họ dùng để chống các kẻ thù của Mỹ”. Trong trường hợp của Việt Nam th́ kẻ thù chung đó chính là Trung Quốc, v́ hai nước vẫn tranh chấp rất gắt gao về chủ quyền Biển Đông.
Theo các nhà phân tích, cho tới nay Hoa Kỳ vẫn nhắm mắt làm ngơ cho Việt Nam mua vũ khí của Nga, v́ nhiều lư do. Thứ nhất, Washington xem việc củng cố tiềm lực quân sự của Việt Nam là một yếu tố chủ chốt trong việc ngăn chận sự bành trướng của Trung Quốc ở vùng Ấn Độ -Thái B́nh Dương. Mặt khác, nếu Việt Nam mua vũ khí của Nga th́ như vậy Việt Nam sẽ không mua vũ khí của Trung Quốc.
Lư do cũng có thể là v́ Mỹ thấy rằng, với khả năng kinh tế hiện nay, Việt Nam không thể mua các vũ khí đắt tiền hơn của các hăng phương Tây, mà chỉ có thể mua vũ khí từ Nga rẻ tiền hơn. Washington cũng có thể hiểu rằng Hà Nội từ lâu vẫn có chính sách không nghiêng hẳn về một cường quốc nào để không gây phản ứng từ Trung Quốc. Nếu Việt Nam mua vũ khí từ Mỹ hay thậm chí từ một đồng minh của Mỹ như Pháp, Bắc Kinh có thể xem hành động đó giống như là Việt Nam đă nghiêng hẳn về phương Tây và như vậy sẽ gia tăng áp lực lên Hà Nội.
Mặt khác, trong quan hệ giữa Hoa Kỳ với các nước khác, ngoại giao có vẻ hiệu quả hơn trừng phạt. Như ghi nhận của tạp chí The Economist vào tháng trước, kể từ năm 2017, Ấn Độ đă cắt giảm lượng vũ khí mua của Nga. Trong khi đó, trao đổi mậu dịch trong lĩnh vực quốc pḥng giữa Ấn Độ và Mỹ đă tăng từ 200 triệu đôla năm 2000 lên 6,2 tỷ đôla năm 2019.
Hai nhà phân tích an ninh Ian Storey và William Choong vào tháng 3 đă dự đoán có thể Hoa Kỳ sẽ miễn áp dụng trừng phạt theo luật CAATSA đối với Việt Nam, do quan hệ chiến lược ngày càng chặt chẽ giữa hai nước. Nhưng theo giáo sư Thayer, việc để ngỏ khả năng trừng phạt Việt Nam cũng là một cách để giữ Hà Nội về phía Washington: “ Khi nào vẫn c̣n hạn chế việc mua vũ khí từ Nga, Việt Nam sẽ không bị trừng phạt theo luật CAATSA”.
***
T́m nguồn vũ khí khác?
Tuy vậy, nếu vẫn cố mua vũ khí từ Nga ngay trong lúc đang có chiến tranh Ukraina, Việt Nam có thể gặp nguy cơ do các trừng phạt tài chính của phương Tây đối với Nga. Cho nên, cuộc chiến tranh Ukraina buộc Việt Nam phải cấp tốc đa dạng hóa các nguồn cung cấp vũ khí. Nhưng điều này không đơn giản chút nào, theo nhận định của nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp trên nhật báo Singapore The Straits Times ngày 06/04/2022.
Thứ nhất, tiến tŕnh hiện đại hóa quân đội của Việt Nam đă chậm lại kể từ năm 2016, ngân sách dành cho việc mua các vũ khí khác có vẻ khá eo hẹp, khiến cho Việt Nam càng khó mà mua được các vũ khí đắt tiền của phương Tây. Chi tiêu của Việt Nam cho việc mua vũ khí từ 333 triệu đôla năm 2018 đă sụt xuống c̣n 72 triệu đôla năm 2021 ngay giữa lúc đang có đại dịch Covid-19.
Thách thức thứ hai đối với Việt Nam đó là sự tương hợp giữa các hệ thống vũ khí Nga/Liên Xô với các hệ thống vũ khí không phải của Nga. Do nhiều quan chức quân sự cao cấp của Việt Nam đă được đào tạo ở Liên Xô trước đây và ở Nga và vẫn quen làm ăn với các đối tác Nga, cho nên có thể họ sẽ gặp khó khăn khi làm ăn với các nhà cung cấp mới, có văn hóa kinh doanh khác biệt, nhất là nguyên tắc minh bạch kinh doanh mà các quan chức Việt Nam không quen.
Theo một báo cáo được công bố mới đây, doanh thu bán vũ khí của Nga sang Đông Nam Á đă giảm mạnh do ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt quốc tế được áp đặt kể từ khi bắt đầu cuộc khủng hoảng Ukraine năm 2014. Đồng thời, cuộc chiến đang diễn ra giữa Nga và Ukraine có thể sẽ dẫn đến sự sụt giảm hơn nữa nguồn xuất khẩu này của Nga, tạo cơ hội thị trường cho các nước như Trung Quốc.
Một bài báo trên bản tin ISEAS Perspective do Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ISEAS –Yusof Ishak tại Singapore xuất bản, đă phát hiện ra rằng ngành công nghiệp quốc pḥng của Nga đă bị ảnh hưởng nặng nề, với kim ngạch xuất khẩu giảm từ 1,2 tỷ USD năm 2014 xuống chỉ c̣n 89 triệu USD vào năm 2021.
Theo báo cáo, Nga đă đứng đầu danh sách các nhà cung cấp vũ khí cho Đông Nam Á trong hai thập kỷ qua nhưng doanh số bán có thể sẽ giảm hơn nữa và các nước trong khu vực sẽ t́m cách chuyển hướng hợp đồng vũ khí của họ sang các nước khác.
Dữ liệu do Viện Nghiên cứu Ḥa b́nh Quốc tế Stockholm (SIPRI) cung cấp cho thấy chỉ tính riêng trong năm 2021, Nga đă tụt lại phía sau Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Theo học giả Ian Storey đồng thời là tác giả của bài báo, lư do lớn nhất đằng sau sự suy giảm mạnh này là các lệnh trừng phạt và kiểm soát xuất khẩu mà Mỹ và châu Âu áp đặt lên ngành công nghiệp quốc pḥng của Nga kể từ khi nước này thôn tính Crimea từ Ukraine vào năm 2014. Những hạn chế đó không nhất thiết ngăn cản các quốc gia Đông Nam Á mua vũ khí của Nga nhưng sản phẩm của Nga trở nên ít hấp dẫn hơn v́ các nhà sản xuất Nga gặp khó khăn trong việc thực hiện các giao dịch tài chính và tiếp cận công nghệ cũng như các bộ phận cấu thành quan trọng.
“Cuộc xung đột đă chấm dứt đột ngột hợp tác lâu dài và sâu rộng giữa các công ty quốc pḥng Ukraine và Nga, đặc biệt là trong việc sản xuất động cơ cho tàu nổi, trực thăng và máy bay" - ông Storey nhận định.
Một yếu tố khác là việc tạm dừng chương tŕnh hiện đại hóa quân đội của Việt Nam, khách hàng lớn nhất của Nga ở Đông Nam Á. Việt Nam bắt đầu chương tŕnh hiện đại hóa quân sự từ cuối những năm 1990 và trong giai đoạn 1995-2021, nước này đă mua vũ khí và trang thiết bị quân sự trị giá 7,4 tỷ USD từ Nga. Con số này chiếm hơn 80% tổng lượng vũ khí nhập khẩu của Việt Nam.
“Việt Nam đă tạm dừng chương tŕnh hiện đại hóa quân đội do lo ngại về khả năng hoàn thành các đơn hàng của Moscow đồng thời do công cuộc chống tham nhũng” - ông Nguyễn Thế Phương, giảng viên Khoa Quan hệ Quốc tế, Đại học Kinh tế và Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh nhận định trong bài báo nghiên cứu xuất bản tháng 7/2021 .
Hà Nội sẽ vẫn phải dựa vào Moscow để bảo tŕ và vận hành kho tàng vũ khí do Nga sản xuất gồm 06 chiếc tàu ngầm lớp Kilo, 36 máy bay Sukhoi Su-30MK2, 04 khinh hạm lớp Gepard 3.9 và 02 hệ thống tên lửa pḥng thủ bờ biển di động Bastion. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng Việt Nam đă t́m kiếm các nguồn cung cấp thay thế bao gồm Israel, Belarus, Mỹ và Hà Lan.
Xu hướng đi xuống
Trong bối cảnh cuộc chiến tại Ukraine, bản báo cáo mới cho biết các nhà sản xuất quốc pḥng của Nga sẽ khó phục hồi doanh số bán hàng do “việc áp đặt các biện pháp trừng phạt và kiểm soát xuất khẩu mạnh mẽ hơn của một số quốc gia, thiệt hại về danh tiếng do hoạt động kém hiệu quả của các lực lượng vũ trang Nga ở Ukraine, và nhu cầu bù đắp vũ khí của bản thân Nga sau những tổn thất trên chiến trường".
Nhà nghiên cứu Storey chỉ ra rằng các lệnh trừng phạt hiện tại đối với các ngân hàng Nga và việc họ bị loại khỏi mạng lưới thanh toán quốc tế SWIFT “sẽ khiến ngành công nghiệp quốc pḥng của nước này khó thực hiện các giao dịch tài chính với khách hàng ở nước ngoài hơn”.
Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu áp đặt lên Nga cũng sẽ hạn chế quyền tiếp cận của các nhà sản xuất Nga với các công nghệ tiên tiến quan trọng trong các cấu phần và trang thiết bị quân sự hiện đại mà Nga không sở hữu.
“Do đó, người mua nước ngoài có thể quyết định chuyển sang các nguồn khí tài quân sự đáng tin cậy hơn”.
“Những vấn đề mà lĩnh vực công nghiệp-quốc pḥng của Nga đang phải đối mặt sẽ tạo ra cơ hội tại thị trường Đông Nam Á cho các nước khác, trong đó có Trung Quốc” - báo cáo nhận định.
Theo dữ liệu của SIPRI, xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc sang Đông Nam Á năm 2021 đạt 284 triệu USD, tăng từ 53 triệu USD vào năm 2020.
Cho đến nay, Trung Quốc đă kiềm chế không lên án cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, và khi cuộc chiến kéo dài, sự phụ thuộc của Moscow vào Bắc Kinh có thể ngày càng sâu rộng.
Đổi lại, “Trung Quốc sẽ t́m cách tăng cường khả năng tiếp cận công nghệ quân sự nhạy cảm nhất của Nga và thậm chí gây áp lực buộc Moscow phải giảm bán vũ khí cho Việt Nam” - ông Storey nói.
Xuất khẩu vũ khí của Ukraine
Đó sẽ là một đ̣n giáng mạnh vào các nhà xuất khẩu của Nga cũng như đối với Việt Nam - quốc gia có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc ở Biển Đông.
T́nh h́nh ở Ukraine cũng làm gián đoạn nguồn cung cấp vũ khí của Ukraine cho Hà Nội vốn có tổng trị giá xuất khẩu là 200 triệu USD trong giai đoạn 2000-2021.
Ukraine là một phần của các ngành công nghiệp quốc pḥng của Liên Xô và sau đó là Nga ngay cả sau khi tuyên bố độc lập. Ukraine đă là một nhà cung cấp chính máy bay và phụ tùng, cũng như phương tiện quân sự và đạn dược.
Theo SIPRI , trong giai đoạn 2009-2014 cho đến khi Nga thôn tính Crimea, Ukraine nằm trong số 10 nhà xuất khẩu vũ khí lớn nhất thế giới.
Trong năm 2012, nước này đă trở thành nhà xuất khẩu vũ khí lớn thứ tư trên thế giới. Kyiv đă xuất khẩu tới 1,3 tỷ USD vũ khí thông thường trong năm đó. Công ty xuất khẩu quốc doanh Ukrspecexport của Ukraine đă có hợp đồng với gần 80 quốc gia trên thế giới.
Trong thời kỳ hoàng kim, công ty này điều hành 100 nhà máy và xưởng sản xuất vũ khí và có tới hàng chục ngh́n công nhân.
Cùng với Việt Nam, ở Đông Nam Á, Thái Lan và Myanmar cũng là những khách hàng lớn, lần lượt đă chi 479 triệu USD và 111 triệu USD để mua vũ khí Ukraine trong giai đoạn 2000-2021.
Năm 2011, Bangkok đă đặt hàng 49 xe tăng chiến đấu T-84 Oplot và 236 xe bọc thép BTR-3E từ Ukraine. Tuy nhiên, việc giao hàng xe tăng Oplot bị tŕ hoăn do khủng hoảng Crimea đă buộc Thái Lan phải mua xe tăng chiến đấu chủ lực VT-4 từ Trung Quốc.
Bangladesh, Campuchia, Lào và Indonesia cũng mua vũ khí từ Ukraine tuy với số lượng ít hơn nhiều.
Một sĩ quan quân đội Bangladesh, Brig (Rtd) Sakhawat Hossain, nói với trang BenarNews của RFA rằng không quân Bangladesh chủ yếu sử dụng trực thăng MI và máy bay Antonov của Nga và Ukraine.
“Nhiều phụ tùng của các loại trực thăng và máy bay này được sản xuất ở Ukraine. Việc nhập khẩu các phụ tùng thay thế và khí tài quân sự như vậy giờ có thể sẽ bị dừng lại" - sỹ quan này cho biết.
Ông Ishfaq Ilahi Choudhury, một cựu sỹ quan không quân cao cấp của Bangladesh, nói rằng cuộc chiến ở Ukraine sẽ không tạo ra bất kỳ vấn đề nào trong việc vận hành máy bay của Bangladesh trong ngắn hạn.
“Nhưng về lâu dài, chúng tôi có thể gặp rắc rối khi quân Nga tấn công nhà máy Antonov" - ông này nhận định.
Tổng thống Biden kư đạo luật hồi sinh chương tŕnh từng được áp dụng trong Thế chiến II nhằm đơn giản hóa viện trợ quân sự cho Ukraine.
This afternoon, I signed the Ukraine Democracy Defense Lend-Lease Act of 2022 into law. This bill provides another important tool in our efforts to support Ukraine and its people in their fight to defend their country and democracy against Putin’s brutal war. pic.twitter.com/7ojQj6Vt5C
Tổng thống Joe Biden ngày 9/5 kư thông qua Đạo luật Cho vay - Cho thuê (Lend - Lease) Pḥng vệ Dân chủ Ukraine 2022, đồng thời tuyên bố Mỹ ủng hộ "người Ukraine chiến đấu bảo vệ đất nước và nền dân chủ" trước chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga.
Ông Biden cũng cho biết đă sẵn sàng từ bỏ yêu cầu tài trợ cho chương tŕnh chống Covid-19 của chính phủ, được đề xuất cùng gói hỗ trợ Ukraine, để nhận khoản ngân sách 33 tỷ USD cho quốc gia Đông Âu. Tổng thống Mỹ cho biết không thể tŕ hoăn nỗ lực này, hối thúc quốc hội đưa dự luật hỗ trợ Ukraine "tới bàn của tôi ngay lập tức".
Đạo luật Lend - Lease nhằm hỗ trợ quân sự cho Ukraine được Hạ viện Mỹ phê chuẩn ngày 28/4, ba tuần sau khi Thượng viện Mỹ thông qua. Đạo luật này sẽ mở rộng hỗ trợ về pháo, tên lửa pḥng không, vũ khí chống tăng và các loại vũ khí hạng nặng khác của phương Tây cho quân đội Ukraine. Nó tách biệt với nỗ lực chuyển vũ khí từ kho dự trữ của Mỹ cho Ukraine đă diễn ra.
Tổng thống Biden nói Đạo luật Lend - Lease mới được thông qua mang tính biểu tượng sau khi Mỹ và Tây Âu kỷ niệm Ngày Chiến chắng tại châu Âu 8/5. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hoan nghênh quyết định của Mỹ, gọi đây là bước đi lịch sử và "tin rằng chúng ta sẽ chiến thắng một lần nữa, sẽ bảo vệ nền dân chủ ở Ukraine lẫn châu Âu như 77 năm trước".
Nga chưa b́nh luận về thông tin trên.
Chương tŕnh viện trợ Lend - Lease thời Thế chiến II, diễn ra tháng 3/1941-9/1945, cho phép Mỹ cho vay hoặc viện trợ khí tài quân sự đến các nước đồng minh trong thời gian ngắn nhất. Các mặt hàng được Mỹ viện trợ cho phe Đồng minh trong giai đoạn này gồm tàu chiến, máy bay, xe tăng, phương tiện cơ giới, trang thiết bị quân sự, thực phẩm và dầu mỏ.
Điều khoản đạo luật Lend - Lease khi đó quy định khí tài quân sự phải được sử dụng cho đến khi trả lại hoặc bị tiêu hủy.
Trudeau và những người phụ nữ làm việc cho đường sắt Ukraine, giúp các nhà lănh đạo đi tàu hỏa từ Ba Lan đến gặp Tổng thống Zelensky ở Kyiv.
Trudeau and the ladies working for Ukraine’s State railways @Ukrzaliznytsia who help foreign leaders to travel by train from Poland to meet with President Zelensky in Kyiv.
Let’s give it up to all the hardworking Ukrainians keeping the trains running!
Tỷ phú Alexander Subbotin, 43 tuổi, cựu giám đốc điều hành của công ty năng lượng khổng lồ Lukoil thân thiện với Điện Kremlin, là người mới nhất trong số những cái chết đáng ngờ, nổi tiếng kể từ khi Vladimir Putin ra lệnh cho lực lượng của ḿnh xâm lược Ukraine.
Theo phiên bản chính thức của các sự kiện, ông trùm đă t́m kiếm lời khuyên của các pháp sư để chữa khỏi chứng nôn nao, nhưng cái chết của ông diễn ra khi cái chết của các ông trùm nổi tiếng khác đang được chú ư mà những người chỉ trích chế độ của Putin.
Nhà tài phiệt, người sở hữu một công ty vận chuyển béo bở, được cho là đă được điều trị bằng nọc độc của cóc - được đưa vào một vết rạch trên da của anh ta. Ngay sau đó, Subbotin lên cơn đau tim và được cho uống thuốc an thần từ cây nữ lang thảo.
Nam và nữ pháp sư Magua Flores (tên thật là Alexey Pindyurin) và Tina Cordoba (Kristina Teikhrib) t́m thấy xác ông ta vào sáng hôm sau.
Theo báo cáo, cặp đôi này đă đối xử với khách hàng bằng cách triệu hồi các linh hồn, hiến tế động vật và tắm chúng trong máu gà trống.
Họ nói với các nhà điều tra tiểu bang rằng Subbotin là một người bạn và phủ nhận việc họ bắt anh ta theo các nghi lễ ma giáo.
Subbotin, được REN TV đưa tin là một tỷ phú, từng là thành viên hội đồng quản trị của Lukoil Trading House LLC, sau đó trở thành chủ sở hữu của Công ty Vận tải Mới (NTK) bên bờ Vịnh Phần Lan.
Năm 2020, NTK do anh trai Valery đứng đầu, người cũng giữ vị trí lănh đạo tại Lukoil.
Một nguồn tin thực thi pháp luật nói với hăng tin KP: 'Người chết là Alexander Subbotin. Người đàn ông rất giàu có. Anh ấy 43 tuổi.
'Nguyên nhân sơ bộ của cái chết là do ngừng tim.'
Bốn tỷ phú khác và hai giám đốc điều hành có liên quan đến tập đoàn dầu khí và khí đốt nhà nước Gazprom đă chết kể từ khi quân đội Nga bắt đầu chuẩn bị xâm lược nước láng giềng vào cuối tháng Giêng.
Vladislav Avayev giàu có, 51 tuổi, một cựu quan chức Điện Kremlin, dường như đă tự kết liễu đời ḿnh sau khi giết vợ và con gái, 13 tuổi. Anh ta có liên kết cấp cao với tổ chức tài chính hàng đầu của Nga Gazprombank.
Vài ngày sau, tỷ phú Sergey Protosenya, 55 tuổi, được phát hiện treo cổ ở Tây Ban Nha, sau khi bị cáo buộc giết vợ Natalia, 53 tuổi và con gái tuổi teen của họ, Maria, bằng ŕu. Ông từng là phó chủ tịch của Novatek, một công ty cũng có liên hệ mật thiết với Điện Kremlin.
Alexander Tyulakov, 61 tuổi, một quan chức tài chính và an ninh cấp cao của Gazprom ở cấp phó tổng giám đốc, đă bị người t́nh phát hiện.
Leonid Shulman, 60 tuổi, người đứng đầu bộ phận vận tải của Gazprom Invest, được phát hiện đă chết với nhiều vết đâm trên vũng máu trên sàn nhà tắm ở Leninsky vùng Leningrad ba tuần trước đó,
Vladislav Avayev, một cựu quan chức Điện Kremlin, người cũng từng là phó chủ tịch ngân hàng Gazprombank, dường như đă tự kết liễu đời ḿnh sau khi bắn chết vợ Yelena và con gái Maria trên tầng 14 của ṭa nhà sang trọng ở Moscow.
Igor Volobuev, 50 tuổi, người gần đây đă từ bỏ vai tṛ cấp cao nhất ở Moscow tại ngân hàng khí đốt, cái chết của nhà điều hành được 'dàn dựng' như một vụ tự sát.
Thống đốc Sumy Oblast Dmytro Zhyvytsky cho biết trên Telegram ngày 9/5 rằng các lực lượng Nga đă nă đạn vào các cộng đồng nông thôn của Novoslobidska và Vorozhbianska, Sumy Oblast, lúc 10:00 tối. Không có thương vong đă được báo cáo cho đến nay.
****
Quân đội Ukraine: Nga pháo kích vào Odessa khiến 1 người thiệt mạng, 5 người bị thương.
Bộ Chỉ huy Tác chiến phía Nam của Ukraine cho biết rằng bảy tên lửa "mô h́nh Liên Xô" đă được bắn vào Odessa vào tối ngày 9 tháng 5. Kết quả là đám cháy đă được dập tắt.
****
Zelensky: Ukraine hoàn thành phần thứ hai của bảng câu hỏi về "t́nh trạng ứng cử viên" của EU.
Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết trên Telegram ngày 9/5 rằng ông dự đoán Ukraine sẽ "nhận được phản ứng tích cực vào tháng 6 liên quan đến việc giành được tư cách ứng viên EU."
****
Lầu Năm Góc: Bộ Quốc pḥng Mỹ có bằng chứng về việc buộc trục xuất người Ukraine sang Nga.
Người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết vào ngày 9 tháng 5. Kirby không tiết lộ tổng số người Ukraine đang bị bắt giữ.
****
Politico: Ủy ban châu Âu thảo luận về việc vay vốn chung cho Ukraine.
Các nguồn tin ngoại giao cho biết các kế hoạch đang được tiến hành để phát hành một khoản nợ mới của EU để trang trải các nhu cầu tài chính ngắn hạn của Ukraine.
Theo chính phủ Ukraine và Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ukraine cần 5 tỷ USD mỗi tháng để duy tŕ nền kinh tế của ḿnh. Mỹ đă đồng ư trang trải một phần ba, và kế hoạch này nhằm mục đích trang trải phần c̣n lại.
****
Reuters: Quốc hội Mỹ có kế hoạch viện trợ gần 40 tỷ USD cho Ukraine.
Các nguồn tin thân cận với đề xuất cho biết vào ngày 9 tháng 5, các đảng viên Dân chủ đă đồng ư viện trợ thêm 39,8 tỷ đô la.
****
Đề xuất vượt quá 33 tỷ đô la mà Hoa Kỳ Tổng thống Joe Biden trước đó đă yêu cầu và bao gồm thêm 3,4 tỷ USD viện trợ quân sự và 3,4 tỷ USD viện trợ nhân đạo.
****
Mỹ đ́nh chỉ mức thuế 232 đối với thép của Ukraine, các sản phẩm thép trong một năm.
Trong một thông cáo báo chí vào ngày 9 tháng 5, Hoa Kỳ Bộ Thương mại nói rằng các cộng đồng thép của Ukraine là một trong những nơi "bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi sự man rợ của Putin."
Tuyên bố nói thêm rằng nhà máy thép Azovstal ở Mariupol đă trở thành “biểu tượng lâu dài cho quyết tâm chống lại sự xâm lược của Nga” của Ukraine.
Thư kư báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết: 'Tổng thống đă không hài ḷng', đề cập đến việc ṛ rỉ thông tin trên các hăng tin tức tại Hoa Kỳ, t́nh báo dường như được ghi công v́ đă giúp Ukraine nhắm mục tiêu vào một tàu Nga và các tướng lĩnh Nga ở Ukraine.
'The president was displeased,' White House press secretary Jen Psaki said, referring to leaks to news outlets in which U.S. intelligence appeared to take credit for helping Ukraine target a Russian ship and Russian generals in Ukraine pic.twitter.com/EUIVK5VJbx
45% dân số đă rời khỏi vùng #Kherson bị chiếm đóng. Điều này đă được người đứng đầu chính quyền vùng Kherson Hennady Lahuta tuyên bố: "Những kẻ chiếm đóng cướp bóc, giết hại, hăm hiếp, v́ vậy thường dân không thể chịu đựng được, rất sợ hăi và buộc phải rời khỏi nhà của họ", Lahuta nói.
45% of the population left the occupied #Kherson region. This was stated by the head of the Kherson regional administration Hennady Lahuta: "The occupiers loot, kill, rape, so the civilians can't stand it, are very afraid and are forced to leave their homes," Lahuta said. pic.twitter.com/F5UVjMDrEK
Dầu khí : Mỹ đe dọa thế gần như độc quyền của Nga tại châu Âu
Chiến tranh Ukraina tạm vô hiệu hóa đường ống Nord Stream 2 đưa khí đốt Nga sang châu Âu và làm lộ rơ những kế hoạch từ trước của Hoa Kỳ chinh phục thị trường trên Lục Địa Già. Kremlin có thể dùng lá bài năng lượng để bắt bí Liên Âu được bao lâu nữa hay vô h́nh chung đang tạo cơ hội cho các nhà sản xuất dầu khí đá phiến của Mỹ bắt rễ vào châu Âu ?
Từ khi khởi động chiến tranh Ukraina cuối tháng 2/2022, tổng thống Vladimir Putin liên tục gia tăng áp lực với phương Tây trên bàn cờ năng lượng. Sắc lệnh kư ngày 31/03/2022 như một tối hậu thư đ̣i Âu, Mỹ dùng đồng rúp để mua dầu, khí của Nga. Một tháng sau, Matxcơva đơn phương tuyên bố ngừng cung cấp khí đốt cho hai thành viên Liên Hiệp Châu Âu là Ba Lan và Bulgari.
Liên Hiệp Châu Âu đă mau mắn và mạnh tay trừng phạt Matxcơva xâm chiếm Ukraina nhưng vẫn nương nhẹ một số ngân hàng có liên hệ trực tiếp với ngành dầu khí Nga và nhất là tránh trừng phạt các tập đoàn năng lượng Nga. Bruxelles lúng túng v́ năng lượng, điển h́nh là sau cả tuần lễ đàm phán gay go vẫn chưa nhất trí về giải pháp « cấm vận dầu hỏa của Nga ». Chuyện cai nghiện khí đốt của Nga lại càng khó hơn. Cùng lúc, nhiều thành viên châu Âu đă gấp rút đi t́m các nguồn cung cấp khác, đứng đầu là Mỹ.
Về phía Hoa Kỳ, tháng 3/2022 xuất khẩu khí hóa lỏng GNL sang châu Âu tăng gấp 5 lần so với cùng thời kỳ năm ngoái. Từ cuối năm 2021 khi Nga bắt đầu điều quân đến sát biên giới Ukraina, ba tàu chở khí hóa lỏng GNL của Mỹ đang trên đường sang châu Á đă chuyển hướng, quay sang châu Âu. Đành rằng khối lượng GNL ba chiếc tàu này chuyên chở chỉ là « một giọt nước » trong lúc Nga bảo đảm đến 40 % nhu cầu của Liên Âu (theo số liệu thống kê 2019) và trong số các nguồn cung cấp cho châu Âu, Nga bỏ xa là phía sau Na Uy (22 %) và Algérie (7,2 %), hay Qatar (4,6 %). Mỹ gần như vắng bóng, cho dù có khả năng cung cấp và sản xuất c̣n hơn cả Nga.
Trên đài phát thanh France Inter, chuyên gia Pháp về năng lượng, Francis Perrin, giám đốc nghiên cứu Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược - IRIS nhấn mạnh đến tiềm năng rất lớn của Hoa Kỳ nhờ công nghệ khai thác dầu đá phiến :
« Từ trước chiến tranh Ukraina, Mỹ đă là nhà sản xuất số 1 trên thế giới về dầu hỏa và khí đốt, đứng trước nước Nga. Hoa Kỳ là một cường quốc về năng lượng hóa thạch với tiềm năng rất lớn và từ nhiều tháng qua, Mỹ đă trở thành một trong ba nhà cung cấp khí hóa lỏng hàng đầu của thế giới cùng với Qatar và Úc. Washington có khả năng tăng thêm sức cung ứng cho các đối tác châu Âu trong những tháng sắp tới và những năm sắp tới.
Dù vậy, trong ngắn và trung hạn, một ḿnh nước Mỹ không thể thay thế Nga để phục vụ thị trường Liên Âu cả về dầu hỏa lẫn khí đốt. Giải pháp đối với Bruxelles là phải t́m kiếm thêm các nguồn cung cấp, kết hợp từ Hoa Kỳ đến Qatar, Úc, Algérie, Na Uy, Azerbaijan … Có càng nhiều nguồn cung cấp chừng nào tốt chừng nấy. Với tất cả các đối tác nói trên cộng lại, về lâu dài Liên Hiệp Châu Âu mới có thể cai dầu khí của Nga ».
Tranh giành thị trường
Với công nghệ khai thác mới, về dầu hỏa, Hoa Kỳ đă qua mặt hai nguồn sản xuất lớn nhất của thế giới là Ả Rập Xê Út và Nga. La Croix trong số báo hôm 18/04/2022 nhắc lại trước viễn cảnh bầu cử giữa nhiệm kỳ vào mùa thu tới đây, để tranh thủ lá phiếu của cử tri, chính phủ Mỹ muốn khởi động lại ngành công nghiệp dầu đá phiến, cho dù điều đó trái ngược với những cam kết ứng viên Joe Biden từng đưa ra khi ông ra tranh cử tổng thống hồi năm 2020.
Đầu tháng 04/2022, đại diện một cơ quan bảo vệ quyền lợi của các tập đoàn khai thác khí GNL của Mỹ tiếp một phái đoàn gồm 12 nước thành viên Liên Âu. Các bên đàm phán và t́m kiếm « những giải pháp trong ngắn hạn » thay thế khí đốt của Nga.
Phía Hoa Kỳ khẳng định : « Trong bối cảnh chiến tranh Ukraina, các nhà sản xuất của Mỹ tập trung vào châu Âu ». Từ năm 2016, chính quyền Obama với Joe Biden trong cương vị phó tổng thống đă dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu năng lượng có hiệu lực từ cuộc khủng hoảng dầu hỏa 1975. Sáu năm sau, Mỹ trở thành nhà xuất khẩu khí hóa lỏng GNL số 1 toàn cầu, trước cả Qatar và Úc. Châu Á là thị trường quan trọng nhất của các nhà sản xuất Mỹ.
Nhưng đe dọa chiến tranh Ukraina càng cận kề, khối lượng GNL của Mỹ đổ về châu Âu càng lớn. Đầu tháng 2/2022 phát biểu tại Bruxelles, ngoại trưởng Antony Blinken đă nhắc lại sự kiện Nga ngừng cung cấp khí đốt cho châu Âu hồi 2009, nhiều nước trong Liên Âu « điêu đứng », nhưng giờ đây châu lục này có thể trông cậy và Mỹ. Washington cam kết « ngăn cản kịch bản đó tái diễn ».
2022 : Châu Âu là thị trường quan trọng nhất
Trên thực tế, thống kê của bộ Năng Lượng Hoa Kỳ cho thấy liên tiếp trong bốn tháng đầu năm 2022, hơn 65 % lượng xuất khẩu GNL của Mỹ là để cung cấp cho châu Âu. Cùng lúc, ư thức được rằng chưa đủ để giải tỏa áp lực của Nga đối với châu Âu về năng lượng, nên chính quyền Biden đă huy động từ các nhà sản xuất quốc gia đến các đồng minh của Hoa Kỳ như Qatar hay Nhật Bản để « ưu tiên » đáp ứng nhu cầu của châu Âu. Chẳng hạn, Nhà Trắng đă yêu cầu Doha « hỗ trợ châu Âu », kêu gọi Nhật Bản chịu khó nhường một phần GNL đă đặt mua của Mỹ cho châu Âu.
Dưới thời chính quyền Trump, ngoại trưởng Mike Pompeo, năm 2019, từ mỏ dầu của Mỹ là bang Texas, từng cảnh báo một số quốc gia quá lệ thuộc vào dầu khí của Nga hay Iran và kêu gọi những nước này hăy « khôn ngoan nh́n về phía các nhà sản xuất của Hoa Kỳ » bởi v́ « Mỹ không chỉ xuất khẩu năng lượng mà c̣n xuất khẩu cả một hệ thống những giá trị thương mại đến các nước bạn và các đối tác » của Washington.
Ba Lan là một trong số những nước bạn mà cựu ngoại trưởng Pompeo đă nhắc đến. Nhờ đă kư kết với các tập đoàn như Cheniere Energy và Sempra Energy mà Vacxava không lâm vào thế kẹt như Bulgari khi Nga thông báo cắt nguồn cung cấp khí đốt hôm 27/04/2022. Chuyên gia về năng lượng Francis Perrin, viện nghiên cứu IRIS của Pháp, phân tích :
« Rơ ràng là Ba Lan đă có một sự chuẩn bị trước, trước cả thông báo của Nga hôm 27/04/2022 ngừng bán khí đốt cho Vacxava. Không nhiều nhưng Ba Lan có một ngành công nghiệp khí đốt gọi là « có c̣n hơn không ». Ba Lan cũng có cảng để tiếp nhận khí hóa lỏng được giao cho nước này bằng đường biển. Ba Lan hiện đang có một khối dự trữ về khí đốt tương đương với 80 % nhu cầu tiêu thụ. Không một quốc gia nào trong Liên Âu có được tỷ lệ dự trữ cao như vậy. Rồi sắp tới đây, sẽ có thêm đường ống dẫn khí đốt nối liền Ba Lan và Litva, thêm một tuyến khác nữa dự trù bắt đầu hoạt động từ mùa thu năm nay đưa khí đốt của Na Uy vào Ba Lan.
Hoàn cảnh của Bulgari tế nhị hơn : Bulgari không dồi dào dự trữ năng lượng như Ba Lan và cũng không nhập khẩu khí hóa lỏng. Về mặt địa lư, quốc gia này bị cô lập hơn, hiểu theo nghĩa hoàn toàn không có đường ống nào kết nối vào các quốc gia khác trong Liên Âu. Hơn bao giờ hết, Sofia cần được các thành viên c̣n lại của Liên Hiệp Châu Âu hỗ trợ để vượt qua giai đoạn khó khăn này ».
Ba Lan - Bulgari những mục tiêu có chọn lọc của Nga
Về câu hỏi tại sao Kremlin lại trút cơn thịnh nộ lên hai thành viên trong Liên Âu là Ba Lan và Bulgari và liệu có dừng lại ở hai quốc gia này hay sẽ c̣n tiếp tục trừng phạt thêm một số khác nữa để gia tăng áp lực với châu Âu, Francis Perrin trả lời :
« Đương nhiên là quan hệ giữa Nga và Ba Lan trong thời gian gần đây đă rất căng. Matxcơva trút thịnh nộ vào Varcaxa bởi đây là cửa ngơ đưa trang thiết bị quân sự và viện trợ của NATO vào Ukraina. Ba Lan là nơi đón nhận đại đa số người tị nạn Ukraina và trong khối Liên Hiệp Châu Âu, Vacxava có lập trường cứng rắn nhất, luôn thúc đẩy thêm các biện pháp trừng phạt Nga xâm chiếm Ukraina. Ba Lan chiếm một vị trí then chốt trong cuộc chiến Ukraina và có thể nói là đang ở tâm điểm bàn cờ địa chính trị của châu Âu và của thế giới.
Trường hợp của Bulgari phức tạp hơn, bởi v́ cho tới rất gần đây, quan hệ giữa Sofia với Matxcơva khá hữu hảo. Nhưng rồi Bulgari đă thay đổi chính phủ và chính quyền mới giữ khoảng cách với Nga. Có thể là Vladimir Putin coi đó như một sự phản bội bởi v́ Kremlin vẫn xem Bulgari thuộc ảnh hưởng của Nga.
Thêm một điểm nữa là trong nhăn quan của Matxcơva th́ vẫn có một sự phân biệt giữa các nước tây Âu với khối đông và trung Âu trong đó có Ba Lan và Bulgari, vốn từng là các nước thuộc khối xă hội chủ nghĩa trước đây, do vậy Kremlin ngỡ rằng Bruxelles sẽ phản ứng chừng mực hơn nếu như nước Nga phạt các nước Đông và Trung Âu cũ ».
Phạt Ba Lan và Bulgari, một bài toán trắc nghiệm phản ứng của phương Tây
Cũng giám đốc nghiên cứu viện IRIS Francis Perrin lưu ư tổng thống Putin đang dùng lá bài năng lượng như một « quả bóng thăm ḍ » để nắn gân châu Âu, để thử thách mức độ đoàn kết giữa 27 thành viên Liên Âu và xem chừng phản ứng của Mỹ.
Trong mọi trường hợp, thực tế phũ phàng là Ukraina trong cảnh cửa tan nhà nát, nhưng ngành công nghiệp dầu khí của Hoa Kỳ th́ đang trông thấy viễn cảnh tươi sáng : Chính quyền Biden cần GNL made in USA vừa để kiếm phiếu của các nhà sản xuất, vừa để hạ nhiệt thị trường xăng dầu nội địa, trong lúc lạm phát tại Hoa Kỳ tháng 3/2022 tăng hơn 8 %, vừa để bành trướng tại châu Âu, và nhất là thu hẹp ảnh hướng quá lớn của Nga đối với Liên Âu.
Vấn đề c̣n lại đối với Bruxelles là cho dù trong tương lai có bớt lệ thuộc vào năng lượng của Nga th́ cũng chỉ là để cột chặt số phận vào một nhà cung cấp khác là Mỹ. C̣n đối với Matxcơva, không chắc Kremlin dễ dàng chia sẻ thị phần với Washington.
Ứng xử “mập mờ”, tiền mất, họa mang
Trần Nguyên Thao
Trên 12 năm trước và các năm tiếp theo, csVN đă mua của Nga nhiều tầu ngầm, máy bay chiến đấu cùng trang thiết bị quân sự trị giá nhiều tỷ Mỹ Kim. Nay các loại chiến cụ lần lượt phải thay thế các phụ tùng hao ṃn theo thời gian, th́ rơi vào đúng lúc do xâm lăng nước láng giềng Ukraine (24/02/2022) Nga lănh đ̣n cấm vận Kinh tế Tài Chánh của Hoa Kỳ và Âu Châu. Từ đây mọi giao thương, thanh toán qua bank code SWIFT * bị cấm chỉ, ảnh hưởng đến thương mại hai chiều Việt-Nga, đồng thời làm tắc nghẽn nguồn kiều hối của 80 ngàn Việt kiều và 5,000 du học sinh Việt Nam tại Nga cũng như 7,000 ngàn Việt kiều tại Ukraine.
Trong hoàn cảnh thượng dẫn, csVN cấm “truyền thông lề phải” không được dùng từ “xâm lược” để thông tin về hành động Nga đem quân chiếm nước Ukraine; mở lối để vài Tướng Lănh làm cái loa của Ban Tuyên Giáo, lên tiếng cùng lúc nhục mạ Tổng Thống Ukraine, Zelensky; Ngược lại, thần tượng hóa Tổng Thống Putinvà sức mạnh quân sự của Nga. Tướng Công An, Lê văn Cương nói năng như kiểu Nga sẽ “ăn gỏi” Ukraine trong vài ngày (02/03). [1] Khi cuộc xâm lăng sang ngày thứ 7, Nga bị Ṭa án H́nh sự Quốc tế (CPI) ngày 28/02/2022 thông báo sẽ điều tra về tội ác diệt chủng gây ra tại Ukraina, bị dân chúng khắp nơi trên thế giới biểu t́nh phản đối.
Trong hoàn cảnh “tiến thoái lưỡng nan”, Ba-Đ́nh thay v́ tận dụng Hiến Chương Liên Hiệp Quốc như khí cụ để giúp ḿnh bảo vệ cách ứng xử quốc tế, th́ lại “khôn ranh” t́m đường “tiểu ngạch” mang tính phe phái, theo kẻ có nhiều súng đạn (**), nên đă chọn cách ứng xử mập mờ với lá phiếu trắng tại Liên Hiệp Quốc ngày 02/03, đi ngược lại lập trường của 141 quốc gia trong LHQ. Đồng thời Việt Nam cũng tỏ ra “vụng tính”, không xét đến khả năng tương lai Việt Nam “có thể lâm vào hoàn cảnh giống như Ukraine bây giờ”.
Đại diện Đại sứ quán Ukraine tại Hà Nội, bà Nataliya Zhynkina đă bày tỏ trên trang Facebook, bằng tiếng Việt: "Trong số tất cả các thành viên ASEAN chỉ có Việt Nam và Lào đă bỏ phiếu trắng. Việt Nam ơi, quê hương thứ hai của tôi, tôi rất thất vọng."
Khi cuộc xâm lăng Ukraine do Nga chủ động bước sang ngày thứ 11, Tổng Thống Vladimir Putin cảm thấy chiến lược xâm lăng không diễn ra như dự tính, ông đă loan báo “đặt lực lượng nguyên tử ở t́nh trạng báo động cao”(06/03). Sang ngày thứ 13 th́ hai vị Tướng từng xung pha nhiều trận mạc của Nga lần lượt bị giết ngay trên đường xâm lăng, nhiều chiến đoàn bị tan ră, chiến cụ bị Ukrraine tịch thu. Dân chúng Ukraine, kể cả phụ nữ cũng t́nh nguyện vơ trang xung vào các đoàn quân ngoài chiến tuyến để bảo vệ tổ quốc. Ngay cả các thiếu nhi Ukraine cũng hiên ngang lên tiếng xua đuổi lính Nga.
Cuộc xâm lăng bước sang ngày thứ 14 (09/03) th́ Nga thất bại hoàn toàn về truyền thông tâm lư chiến khắp thế giới. Gần như khắp nơi xem chính phủ Nga như chế độ mất nhân tính. Hoa Kỳ và Vương quốc Anh “đánh vào "huyết mạch chính của nền kinh tế Nga" khi cùng nhau ngưng mua dầu hỏa của Nga trong thời gian trước mặt. Tin tức ngày 13/3/2022 cho hay, có tới 65 triệu thùng dầu thô của Nga đă được đưa lên 90 tàu chở dầu nhưng chưa t́m được điểm đến. C̣n EU th́ chấm dứt phụ thuộc vào nguồn khí đốt của Nga, nâng mức đáp trả về kinh tế đè nặng lên Nga trước cuộc xâm lược của nước này vào Ukraine. [2]
Mỹ và Âu Châu cấm mọi giao dịch tài chính với Ngân hàng Trung ương Nga, quỹ tài chính, quỹ dự trữ của Nga và với Bộ Tài chính Nga, tách khối ngân hàng Nga ra khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication). Mỹ và EU c̣n phong tỏa tài sản của doanh nghiệp, ngân hàng, tài phiệt và giới tinh hoa của Nga lên tới 1.400 tỷ Mỹ kim, tương đương khoảng 4 lần nền kinh tế Việt Nam.
Bộ trưởng Quốc pḥng Anh Quốc, Ben Wallace đưa ra đánh giá ảm đạm về triển vọng của Nga. Ông nói với BBC rằng, Tổng thống Nga Vladimir Putin là một “sức mạnh đă tiêu tan trên thế giới” và rằng ngay cả khi Nga thắng trong cuộc chiến ở Ukraine, họ sẽ phải đối mặt với “nhiều thập niên chiếm đóng mà tôi không nghĩ rằng [ông Putin] sẽ có khả năng duy tŕ”. [3]
Khi Ba-Đ́nh bỏ lá phiếu trắng biểu lộ tính vô cảm trước những hành động dă man của Nga trong cuộc xâm lăng vô nhân đạo: pháo kích bừa băi vào Thánh Đường, Nhà Thương và các khu dân cư, gây thiệt hạn cho dân thường vô tội và đẩy 2 triệu người phải sang các nước láng giềng lánh nạn... Th́ cũng đồng thời “mở lối” để Bắc Kinh thực hiện cuộc tập trận 12 ngày từ 4 tháng 03 đến 15 tháng 03, tại vùng biển chiếu theo tọa độ MSA (Measurement System Analysis) chỉ cách nội thành Huế có 100 cây số. Theo thống kê của South China Morning Post, từ đầu năm đến nay, Bắc Kinh đă tiến hành ít nhất 7 cuộc tập trận ở Biển Đông và vùng Vịnh Bắc Bộ. Thời gian Bắc Kinh tập trận, các tầu đánh cá của ngư dân Việt Nam bị cấm không được hành nghề. Bắc Kinh c̣n đánh kinh tế Việt Nam qua cách ép 10 ngàn xe tải chở nông sản nằm ụ mấy tháng nay ở các cửa khẩu biên giới, gây thiệt hại hàng ngàn tỷ đồng của nông dân Việt Nam.
Hôm 07/3 Việt Nam chỉ dám “rón rén” “đề nghị Trung cộng tôn trọng và không vi phạm vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam”. Trường hợp Bắc Kinh xâm chiếm thêm biển đảo trong thời gian tới th́ chắc chắn csVN “á khẩu”. [4] Lúc này, scVN đưa tầu ngầm và máy bay của Nga ra nghênh chiến mà thiếu phụ tùng thay thế, bảo tŕ, th́ chắc phải cầu xin “Thánh SWIFT” bên phương Tây gỡ rối!
Cuối năm 2009 và liên tục các năm sau, Việt Nam mua 6 tàu ngầm hạng Kilo, Nga gọi là hạng Varshavyanka Project-636, 20 chiến đấu cơ Sukhoi Su-30MK2, một số lượng lớn trực thăng Mi-17 và nhiều trang thiết bị quân sự của Nga trị giá trên 3 tỷ Mỹ kim. Trong số trang thiết bị quân sự của Việt Nam hiện nay có đến 84% mua của Nga.
Hơn 02 năm sau, ngày 27/7/2012, Ba-Đ́nh đưa Chủ tịch nước Trương Tấn Sangđến Mút-cu, Nga để nâng thang bậc ngoại giao Việt-Nga thành "quan hệ đối tác chiến lược toàn diện".
Do hiệp định thương mại Liên minh Kinh tế Á-Âu, mà Nga là thành viên có hiệu lực từ ngày 05/10/2016, đă đưa thương mại song phương Việt - Nga năm 2021 đạt 5.5 tỷ Mỹ kim, tăng 13.8% so với 2020. Trong đó, xuất cảng được 3.2 tỷ Mỹ kim, c̣n nhập cảng 2.3 tỷ Mỹ kim, gia tăng 14.9%. Những loại hàng xuất cảng chính của Việt Nam gồm điện thoại, máy vi tính và phụ tùng, quần áo giày dép, thủy sản, cà phê.
Về đầu tư, tính đến thời điểm này, Nga đứng thứ 25 trong số các nước và vùng lănh thổ đầu tư vào Việt Nam với 144 dự án và tổng số vốn đăng kư khoảng 944 triệu Mỹ kim. Đầu tư của Nga tập trung chủ yếu vào lĩnh vực khai khoáng, dầu khí, công nghiệp chế biến, chế tạo. Việt Nam đă có khoảng 15 dự án đầu tư vào Nga với số vốn khoảng 3 tỷ Mỹ kim.
CSVN cũng xuất cảng những loại hàng tương tự tới thị trường Ukraine nhưng với số lượng ít hơn. Kim ngạch hai chiều giữa hai bên chỉ được hơn 730 triệu Mỹ kim. Trong đó, nhập cảng nhiều hơn (375.5 triệu Mỹ kim) xuất cảng (344.6 triệu Mỹ kim).
Theo Vietnamnet, trong năm 2021, Việt Nam đă nhập cảng nông sản từ cả Nga lẫn Ukraine 500 triệu Mỹ kim. Trong đó gồm 1 triệu tấn lúa ḿ, bắp (ngô) phân bón. Hà Nội đang phải t́m nhà cung cấp từ các nước khác thay thế như Mỹ, Úc, Nam Mỹ, Nam Phi.
Hôm Thứ Hai mùng 7 Tháng Ba, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) loan báo “Xuất khẩu cá tra đi Nga phải tạm ngưng v́ chiến sự”. Việt Nam là nước đứng hàng thứ ba về cung cấp cá phi-lê đông lạnh cho thị trường Nga sau Trung cộng và Argentina.
Các quan chức thuộc Vụ Thị Trường Âu Châu- Mỹ Châu, Bộ Công Thương của csVN nh́n nhận: v́ thanh toán thương mại giữa Việt - Nga bằng Mỹ kim bị Mỹ và Âu Châu ngăn chặn qua hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT, nên ảnh hưởng sâu sắc, toàn diện và tiêu cực, trước mắt và lâu dài trên kinh tế, thương mại, tài chính, tới chuỗi sản xuất và cung ứng (như thiết bị Quốc Pḥng) Việt Nam mua của Nga.
Hôm Thứ Hai 7 Tháng Ba, ông Derek J. Grossman, một phân tích gia an ninh quốc pḥng tại tổ chức nghiên cứu chiến lược Rand Corp., nhận định rằng, trường hợp Việt nam tiếp tục mua thêm các thiết bị quốc pḥng của Nga, th́ “rất có thể” Mỹ áp dụng “Đạo luật cấm vận chống lại các nước thù nghịch” (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act) gọi tắt là CAATSA, đối với Việt Nam.
Cuộc xâm lăng Ukraine của Nga dù kết thúc ra sao th́ hoàn cảnh thế giới cũng sẽ đổi thay, csVN sẽ không c̣n giao thương với Nga và cả Ukrain như cũ. Hiện nay chưa có số liệu chính thức về thiệt hại của phía Việt Nam trong thương mại đa phương với Nga và Ukraine, nhưng căn cứ vào số liệu của năm 2021 về thương mại với Nga và Ukraine th́ ít nhất cũng khoảng trên 5 tỷ Mỹ kim, một số tiền rất lớn ảnh hưởng xấu trên kế hoạch phục hồi Kinh Tế Việt Nam mới ra ḷ hôm 30/01/2022.
Ông Vladimir Putin kêu gọi người Nga xung trận trong bài phát biểu bất khuất trong Ngày Chiến thắng hôm 9/5, nhưng không đá động bất cứ một kế hoạch leo thang nào ở Ukraine, dù phương Tây cảnh báo rằng ông có thể sử dụng bài diễn văn ở Quảng trường Đỏ để ra lệnh động viên quốc gia.
Ukraine không hề lùi bước trong cuộc chiến. Kyiv báo cáo các cuộc tấn công bằng tên lửa vào cảng Odesa ở phía nam và một nỗ lực mới của các lực lượng Nga để đánh bại những binh sĩ Ukraine cuối cùng đang cầm cự trong một nhà máy thép ở Mariupol đổ nát.
Lễ duyệt binh thường niên ngày 9/5 ở Moscow - với các phi đạn đạn đạo thông thường và xe tăng – đánh dấu ngày đánh bại Đức Quốc xă vào năm 1945.
Các thủ đô phương Tây đă công khai suy đoán trong nhiều tuần nay rằng ông Putin thúc đẩy lực lượng của ḿnh đạt đủ tiến bộ để tuyên bố chiến thắng trong ngày biểu tượng này - nhưng với một số ít thắng lợi cho đến nay, thay vào đó, ông có thể tuyên bố lời kêu gọi toàn quốc chiến tranh.
Tổng thống Nga không làm vậy, nhưng vẫn lặp lại khẳng định rằng các lực lượng của ông một lần nữa đang chiến đấu chống lại Đức Quốc xă.
“Các bạn đang chiến đấu v́ Tổ quốc, v́ tương lai của Tổ quốc, để không ai quên bài học của Thế chiến Thứ hai. V́ vậy, không có chỗ trên thế giới cho những kẻ hành quyết, những kẻ chỉ trích và Đức quốc xă”, ông Putin tuyên bố tại một khán đài bên ngoài các bức tường của Điện Kremlin .
Trong khi đó, bài diễn văn của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đưa ra lời cam kết với người dân Ukraine rằng họ sẽ chiến thắng.
“Vào Ngày Chiến thắng Chủ nghĩa Đức Quốc xă, chúng ta đang chiến đấu để giành một chiến thắng mới. Con đường đi đến chiến thắng khó khăn, nhưng chúng ta chắc chắn sẽ giành chiến thắng”, ông Zelenskyy nhấn mạnh khi phát biểu trong bộ quân phục giản dị.
Cuộc chiến tranh Nga gây ra ở Ukraine đă khiến hàng ngh́n thường dân thiệt mạng, hàng triệu người Ukraine phải bỏ nhà đi lánh nạn và biến các thành phố trở thành các đống đổ nát. Moscow không đạt được tiến bộ ǵ nhiều ngoài một dải lănh thổ ở phía nam và một ít thắng lợi ở phía đông.
‘Chỉ có nhục nhă và chắc chắn thất bại’
Chiến thắng của Xô Viết trong Thế chiến Thứ hai đă chiếm được vị thế gần như tôn giáo ở Nga dưới thời ông Putin, người đă gợi lại kư ức về ‘Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại’ xuyên suốt cái mà ông gọi là ‘chiến dịch quân sự đặc biệt’ ở Ukraine.
Các nước phương Tây xem đó là một sự ví von sai lầm để biện minh cho hành động gây hấn vô cớ.
Bộ trưởng Quốc pḥng Anh Ben Wallace nói: “Không thể có ngày chiến thắng, chỉ có nỗi nhục nhă và chắc chắn là thất bại ở Ukraine.”
Các chuyên gia quân sự phương Tây - nhiều người ban đầu dự đoán một chiến thắng nhanh chóng của Nga - giờ đây cho rằng Moscow có thể sắp hết quân. Một lời tuyên chiến đầy đủ sẽ cho phép ông Putin động viên lực lượng trừ bị và gửi lính quân dịch.
Bộ Quốc pḥng Ukraine nói các lực lượng Nga được xe tăng và pháo binh yểm trợ đang ‘tấn công mạnh’ vào nhà máy Azovstal của Mariupol, nơi hàng trăm binh sĩ Ukraine đă cố thủ qua nhiều tháng bị bao vây. Thường dân trú ẩn ở đó đă được sơ tán trong những ngày gần đây.
Phụ tá thị trưởng Mariupol, Petro Andryuschenko, cho hay Nga nỗ lực đánh sập một cây cầu dùng để di tản để bao vây các chiến binh pḥng vệ cuối cùng ở bên trong nhà máy thép Azovstal.
Vladimir Putin đă mất đại tá thứ 40 ở Ukraine, điều này được xác nhận hôm 9.5 khi ông đánh dấu Ngày Chiến thắng ở Moscow.
Trung tá Alexander Blinov, 42 tuổi, đă bị tiêu diệt vào tháng 3 nhưng tin tức về cái chết của ông đă bị các quan chức Nga phủ nhận.
Cái chết của ông đă được xác nhận bằng một bức ảnh trên mộ của ông ở Volgograd, tây nam nước Nga.
Việc Blinov bị giết là một cột mốc mới trong cuộc xâm lược đang chùn bước của Nga, với 9 tướng lĩnh của Putin cũng đă chết kể từ khi cuộc chiến ở Ukraine bắt đầu vào ngày 24/2.
Ông Blinov là chủ một gia đ́nh có ba người con con. Một người bạn của gia đ́nh này cho biết: 'Đối với chúng tôi, đó là một cú sốc.'
Trước đó,hôm 8.5 cũng có tin tức về việc đại tá Fezul Bichikaev, 36 tuổi, bị tiêu diệt - đây là đại tá thứ 39 của Putin nằm lại ở chiến trường Ukraine.
Số sĩ quan cấp cao Nga thiệt mạng thực tế cao hơn v́ Bộ Quốc pḥng Nga ít khi thừa nhận về các trường hợp tử vong.
Mỹ cho biết họ đă hỗ trợ Ukraine bằng các thông tin t́nh báo được sử dụng để nhắm mục tiêu vào những tướng lĩnh hàng đầu của Putin.
Cái chết của Bichikaev diễn ra một ngày sau khi cái chết của Trung tá Fyodor Solovyov, 44 tuổi, ở Donbas được tiết lộ.
Bốn ngày trước đó, Trung tá Eduard Dmitriev, 44 tuổi, chỉ huy xe tăng, được cho là đă thiệt mạng.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
