Trung Quốc mất uy tín khi từ chối ra ṭa cùng Philippines (PL&XH) - Trước vụ kiện của Philippines giải quyết tranh chấp trên biển Đông thông qua ṭa án trọng tài về Luật Biển quốc tế theo Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), mới đây Trung Quốc đă chính thức thông báo nước này từ chối tham gia vụ kiện.
Động thái này của Trung Quốc đă nằm trong dự đoán của nhiều người v́ nước này từng tuyên bố trước đó rằng họ không chịu những phán quyết của ṭa án quốc tế theo UNCLOS, dù Bắc Kinh cũng tham gia công ước này. Theo giới chuyên gia, quyết định này sẽ khiến Trung Quốc mất nhiều thứ, đặc biệt là uy tín, trong tranh chấp tại biển Đông và t́nh h́nh sắp tới tại khu vực này sẽ rất phức tạp.
Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia về các vấn đề Đông Nam Á thuộc Học viện Quốc pḥng Australia, cho biết bất chấp việc Trung Quốc không tham gia, thủ tục tiến hành phiên ṭa quốc tế theo UNCLOS có thể vẫn được tiến hành mà không có mặt Trung Quốc và khi Trung Quốc chính thức thông báo với Philippines rằng nước này từ chối tham gia vụ kiện th́ Philippines có thể tiếp cận với Chánh án của ṭa trọng tài quốc tế về Luật Biển, yêu cầu ông lập một ban hội thẩm 5 người. Vụ kiện này dự kiến kéo dài 3 - 4 năm và có khả năng sẽ đưa ra quyết định có lợi cho Philippines, hoặc ít nhất cũng đưa ra sự phản hồi.
Một tàu hải giám Trung Quốc trên biển Đông.
Theo Giáo sư Carl Thayer, cái mà Trung Quốc mất khi họ quyết định không tham gia vụ kiện của Philippines là uy tín khi nước này nói về sự trỗi dậy ḥa b́nh, về luật quốc tế bên cạnh UNCLOS đối với biển Đông. Trung Quốc nói rằng vấn đề cần được giải quyết song phương, nhưng Philippines cho biết họ đă làm việc với Trung Quốc suốt 17 năm mà vấn đề vẫn không được giải quyết. Điều đó cũng khiến cho các nước khác có tranh chấp với Trung Quốc chán nản đồng nghĩa với lời tuyên bố, họ đang đứng trên luật. Điều này cần phải được giải quyết về mặt chính trị.
Nhiều chuyên gia khác cũng cho rằng Trung Quốc không ra ṭa cùng Philippines v́ Bắc Kinh sợ sẽ bị thua kiện và khi đó về mặt danh chính ngôn thuận sẽ bị kết luận là xâm chiếm lănh hải nước khác. Khi đó, Trung Quốc dù có tuân thủ phán quyết của ṭa án hay không, cũng sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc tranh chấp chủ quyền lănh hải trên biển Đông.
Nếu Philippines tiếp tục thủ tục thúc đẩy phiên ṭa và ṭa án nhóm họp cũng phải mất 3, 4 năm. Theo Giáo sư Carl Thayer, trong thời gian đó, Trung Quốc có thể củng cố sự chiếm đóng của nước này tại khu vực tranh chấp. Một trong những yêu cầu của Philippines cần giải quyết là việc Trung Quốc chiếm giữ các băi đá nằm dưới mực nước biển. Nhưng trong 3-4 năm nữa, Trung Quốc sẽ vẫn tiếp tục xây dựng trên các băi đá này và củng cố sự chiếm giữ của họ. Do quyết định của ṭa án trọng tài không có ư nghĩa bắt buộc, nên trong ṿng 4 năm, Trung Quốc cứ ngồi đó như một kẻ chiếm giữ trái phép và cuối cùng giành được cái mà họ muốn bằng cách vi phạm các thủ tục pháp lư.
Đánh giá t́nh h́nh căng thẳng trên biển Đông trong thời gian tới, Giáo sư Carl Thayer cho biết cách đây hai năm và thời gian gần đây, Trung Quốc đă tuyên bố mở rộng lực lượng hải giám và thực hiện Luật Kiểm ngư tại biển Đông, trọng tải tàu hiện đă tăng từ 1.000 tấn lên 2.000-4.000-5.000 tấn, cho nên họ sẽ có nhiều loại tàu và máy bay trực thăng, một năng lực lớn với đội ngũ nhân lực nhiều để tuần tra khắp vùng biển Đông. Trong khi đó, ở mức độ nhỏ hơn, Philippines cũng xây dựng đội tàu tuần duyên của ḿnh, Nhật Bản cung cấp cho họ 10 tàu. Việt Nam cũng xây dựng lực lượng cảnh sát biển. Đây là những nỗ lực nhỏ, nhưng dần dần sẽ có nhiều tàu ở khu vực này để bảo vệ chủ quyền. Điều quan trọng hơn nữa là nếu Philippines và Việt Nam quyết định mở thầu các khu vực khai thác dầu khí, Trung Quốc sẽ có phản ứng mạnh. Do vậy, tương lai tại khu vực biển Đông có rất nhiều phức tạp và rủi ro.
Minh Tâm
theo PLXH