Báo Thái Lan: Tranh chấp Biển Đông vẫn bế tắc

Trong khi các bên tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông chưa thể nhất trí về phương thức giảm bớt căng thẳng, hợp tác và thỏa hiệp rõ ràng là cần thiết.

Tàu chiến Mỹ ở Biển Đông

Theo báo The Nation (Dân tộc) của Thái Lan, Trung Quốc và và Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) sẽ không thể giải quyết tranh chấp lãnh thổ đang diễn ra ở Biển Đông, nếu không có dũng khí chính trị trong khâu ra quyết định.
Các vị bộ trưởng ngoại giao của ASEAN và Trung Quốc sẽ nhóm họp vào tuần tới tại Bắc Kinh để kỷ niệm kỷ niệm 10 năm ngày thiết lập quan hệ đối tác chiến lược Trung Quốc-ASEAN, nhưng chỉ riêng lễ kỷ niệm này không thể làm thay đổi thực trạng của các vấn đề trong khu vực.
Cuộc họp kéo dài từ ngày 28 đến ngày 30/8 sẽ cung cấp cho các bộ trưởng ngoại giao ASEAN một cơ hội để thảo luận về “tàu cao tốc” Trung Quốc, mang lại nhiều thay đổi kinh tế-xã hội cho cả Trung Quốc và các nước láng giềng trong thế kỷ 21.
Tuy nhiên, vấn đề cũ là tranh chấp Biển Đông đang phủ bóng đen và sẽ còn khá u ám trong một thời gian dài, trừ khi các bên hữu quan đạt được cách thức giải quyết hợp lý để xoa dịu căng thẳng.
Các vị bộ trưởng ngoại giao ASEAN tuyên bố rõ tại một cuộc họp không chính thức ở Hua Hin (Thái Lan) tuần trước rằng ASEAN sẽ đoàn kết để thúc đẩy bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC). Điều này là rất cần thiết đối hòa bình và ổn định lâu dài ở Biển Đông. Các vị bộ trưởng ngoại giao ASEAN muốn sớm đạt được bộ quy tắc ứng xử quan trọng này, cung cấp cho COC công cụ hữu hiệu chứ không phải biến nó thành “một con hổ giấy”.
Cho đến nay, ASEAN và Trung Quốc đã nhất trí Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), được ký kết tại Phnom Penh vào ngày 4/11/2002. Nhưng đây là một văn kiện không có tính ràng buộc để phán quyết về khiếu nại hàng hải và tranh chấp.
Một số thành viên ASEAN như Philippines đã tìm cách dựa vào trọng tài quốc tế để giải quyết tranh chấp ở Biển Đông, vì Manila cho rằng cho đến nay, không có cơ chế hiệu quả trong khu vực để giải quyết các vấn đề với Trung Quốc.
Tình hình căng thẳng đến mức một số thành viên ASEAN bắt đầu đặt niềm tin nhiều hơn vào sự hiện diện gia tăng của Mỹ trong khu vực để đối phó và “cân bằng” thế lực đang lên của Trung Quốc.


Tất nhiên, Philippines và các nước ASEAN có quyền tìm kiếm giải pháp riêng để giải quyết vấn đề tranh chấp lãnh thổ, nhưng điều đó có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ tổng thể giữa ASEAN và Trung Quốc. Nếu mỗi nước thành viên ASEAN cứ đi theo con đường riêng rẽ, ASEAN và các công cụ ngoại giao trong khu vực sẽ trở nên vô nghĩa. Sau đó, Trung Quốc sẽ đi theo chiều hướng ngược lại và điều này có thể gây nguy hiểm cho các thỏa thuận hợp tác khác giữa Trung Quốc và các nước ASEAN.
Chính vì vậy, các cuộc họp trong tháng này nên dành thời gian nhiều hơn để thảo luận về các quy tắc ứng xử, đặt ra đường hướng rõ ràng cho cuộc họp tham vấn chính thức giữa các quan chức cao cấp của ASEAN và Trung Quốc, sẽ được tổ chức vào giữa tháng 9, cũng ở Trung Quốc.
ASEAN muốn cuộc họp giữa tháng 9/2013 với Trung Quốc thảo luận nghiêm túc về bản chất của Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC), nhưng Bắc Kinh có thể sẽ không vội vàng đi đến kết luận bất cứ điều gì, mà chỉ gợi mở vấn đề cần được thảo luận.
Việc sớm thông qua COC có thể không nhanh chóng giải quyết được những tranh chấp cụ thể trong khu vực. Nhưng việc thông qua COC là “càng sớm, càng tốt” để tránh xung đột trong tương lai ở Biển Đông.
Lê Chân (theo The Nation)