Cậu bé Babylift ở Anh khắc khoải t́m lại gia đ́nh Việt Nam. Một người đàn ông Việt ở Anh cũng có hành tŕnh t́m người mẹ lạc cách đây 43 năm. Được đưa sang Anh trong chiến dịch không vận hơn 40 năm trước, Vance McElhinney cứ nghĩ rằng mẹ đẻ của ḿnh không c̣n nữa.
Vance cùng bố mẹ nuôi và anh em ở Bắc Ireland
Năm 1975, chiến dịch Không vận Mercy do báo Anh Daily Mail tổ chức đă đưa gần 100 trẻ em mồ côi rời khỏi Sài G̣n. Trang nhất của tờ báo ngày đó in h́nh ảnh một bé trai ngơ ngác đang được y tá bế lên chiếc máy bay Boeing 707 chuẩn bị cất cánh sang Anh. Cậu bé được cho là không c̣n cha mẹ và chính là Vance McElhinney.
Nhiều giờ sau đó, những đứa trẻ đến Heathrow. Một số bị suy dinh dưỡng, số khác bị bệnh nặng cần được điều trị gấp.
Thương cảm trước t́nh cảnh của các em, ông bà Cyril và Liz McElhinney đă từ Bắc Ireland lặn lội đến trung tâm tiếp nhận trẻ em Việt Nam để nhận con nuôi. Khi họ tới nơi, Vance là đứa trẻ duy nhất c̣n sót lại chưa có gia đ́nh và từ đó anh trở thành con trai của gia đ́nh McElhinney.
Vance lớn lên trong t́nh yêu thương của bố mẹ nuôi và các anh em David và Stephen. Tuy nhiên, việc sống giữa một thị trấn toàn người da trắng đối với một cậu bé người Việt không hề dễ dàng. Năm 20 tuổi, Vance quyết định bỏ nhà đến Anh. Chỉ khi mẹ nuôi của anh bị chẩn đoán mắc bệnh neuron vận động, Vance mới trở về để chăm sóc bà.
Anh cũng cảm thấy đă đến lúc phải t́m hiểu về quá khứ của ḿnh và t́m đến dự án A Place To Call Home (Nơi gọi là nhà) của BBC Bắc Ireland để được giúp t́m lại gia đ́nh ở Việt Nam. Trở về Việt Nam 2016, anh gặp lại các xơ ở trại trẻ mồ côi từng sống và một số người tổ chức chiến dịch không vận năm 1975 nhưng nguồn gốc của Vance vẫn là một bí ẩn.
Kỷ vật duy nhất của anh là một bức ảnh thuở nhỏ với chữ M lớn ở phía sau. Trên đó c̣n có nét viết nguệch ngoạc ghi "Van Tan Nguyen", cái tên mà Vance tin rằng mẹ đă đặt cho khi anh mới sinh ra.
Vance và một bức ảnh thuở nhỏ.
Sau khi chương tŕnh trên phát sóng, có khoảng 30 người ở Việt Nam đă liên lạc và nhận là người thân của Vance. Trong đó, một người phụ nữ tự cho là em họ của Vance đă gửi cho anh bức ảnh chụp một người đàn ông và nói rằng đây là cha anh. Bất ngờ trước những nét tương đồng trong ngoại h́nh, Vance đă sắp xếp trở về Việt Nam và gặp người phụ nữ trên tại một quán cafe ở Quy Nhơn, gần trại trẻ mồ côi nơi anh từng sống.
Nghĩ rằng ḿnh sẽ biết thêm nhiều thông tin về gia đ́nh, Vance bị choáng váng khi người "em họ" chỉ vào một phụ nữ ngồi gần đó và nói: "Bà ấy là mẹ của anh".
Bà Lê Thị Anh, 64 tuổi, ngay lập tức nhận ra Vance là đứa con trai thất lạc mấy chục năm qua của ḿnh. Bà quẹt nước mắt khi đưa ra những bức ảnh thuở bé và giải thích rằng bà không hề muốn bỏ rơi anh nhưng do phải nằm viện v́ bị thương nên đành gửi tạm con vào trại trẻ. T́nh cảnh hỗn loạn của chiến tranh đă khiến anh bị nhầm là một đứa trẻ mồ côi.
"Mẹ tôi định sẽ đến đón tôi khoảng hai tuần sau đó. Bà ấy đưa tôi đến đó v́ bà không được khỏe. Chúng tôi đang ở giữa cuộc chiến", Vance kể. "Các xơ nói với anh chị em của bà rằng sẽ an toàn hơn nếu đưa tôi đến Sài G̣n. Họ chưa bao giờ hỏi ư kiến mẹ tôi".
Suốt hơn 40 năm nghĩ rằng ḿnh là một đứa trẻ mồ côi, Vance giờ đây mới biết sự thật rằng mẹ đẻ của anh vẫn c̣n sống. "Mẹ lấy trong túi ra cho tôi xem những bức ảnh của tôi, bố tôi và ảnh bà những năm 20 tuổi", Vance kể.
Vance và mẹ đẻ, bà Lê Thị Anh
Bà Anh cho biết bố của Vance là lính, ham mê rượu chè, cờ bạc và hay đánh đập vợ. Ông thậm chí đă bắn cha mẹ và anh chị em của bà rồi bỏ đi. Bà không rơ hiện ông c̣n sống hay không.
Vance đă do dự về việc xét nghiệm ADN để khẳng định chắc chắn bà Anh là mẹ đẻ, bởi khi đó sức khỏe của mẹ nuôi đang tiến triển xấu và anh muốn dành thời gian ít ỏi c̣n lại cho bà. Sau khi bà McElhinney qua đời ở tuổi 71 vào tháng 6/2017, anh quyết định xét nghiệm và kết quả đă xác thực huyết thống giữa hai người.
Vance đă trải qua hai lần đổ vỡ hôn nhân, hiện làm đầu bếp. Anh dự định quay về Việt Nam vào tháng sau và sẽ chia sẻ thời gian cho cả hai gia đ́nh ở hai nước.
"Gia đ́nh McElhinneys đă làm mọi thứ v́ tôi. Tôi không thể có một gia đ́nh nào tốt hơn", anh nói.