Tổng thống và cuộc điện đàm

[florida80]

9/30


Tuần lễ bắt đầu từ thứ hai 23 tháng 9 này đã là một tuần lễ đầy biến động. Sau khi tờ Washington Post phổ biến công khai lần đầu tiên về đơn khiếu nại thổi còi, Tổng thống Donald Trump đã khởi đầu bác bỏ sau đó thay đổi nói là có một cuộc điện đàm với Tổng thống Ukraine. Đến ngày 25 tháng 9, Bộ tư pháp và Tòa Bạch Ốc phổ biến một tóm tắt cuộc điện đàm của hai ông Trump và Zelenskiy. Cũng hôm đó, lưỡng viện quốc hội bỏ phiếu thống nhất đòi phổ biến đơn khiếu nại thổi còi.

Đầu tiên như Tạp chí The Economist nhận xét:

“Văn bản ghi nhớ về câu chuyện của Tổng thống Donald Trump với tổng thống Ukraine làm người đọc sửng sốt.”

Phải chăng nó không có gì đáng phải làm ầm ĩ chăng? Nhiều người Dân chủ hẳn đã lo ngại tự hỏi câu đó vào cuối ngày 24 tháng 9 vừa qua, sau khi Tòa Bạch Ốc đột ngột hứa sẽ phổ biến một văn bản ghi lại cuộc điện đàm gây nhiều tranh cãi của Tổng thống Donald Trump với Tổng thống Volodomyr Zelenskyi.

Chính những cố gắng của chính phủ Trump từ chối không chịu phổ biến văn bản ghi lại của cuộc điện đàm này, ngay cả khi những thông tin giật gân về nội dung đã bị tiết lộ, đã là lý do chính tại sao Dân biểu Nancy Pelosi, một Chủ tịch Hạ viện của bên đảng Dân Chủ, loan báo việc mở một cuộc điều tra đàn hạch luận tội đối với ông Trump trước đó trong ngày. Một số các nhà bình luận bảo thủ đã hỏi, nếu văn bản ghi lại cho thấy ít thiệt hại cho ông Trump hơn là bà Pelosi chờ đợi? Phải chăng bà đã bị đưa vào một cái bẫy?

Memo nói gì?

Một văn bản ghi nhớ (một memo), chứ không phải là một văn bản ghi lại nguyên văn (một transcript), thu thập từ ghi chép của các viên chức tòa Bạch Ốc, được phổ biến hôm 25 tháng 9 cho thấy là bà đã không bị gài bẫy. Tuy chỉ là một sự tái dựng lại không hoàn toàn đầy đủ của cuộc điện đàm hôm 25 tháng 7 - không phải là môt ghi chép đúng như đã nói- cũng đã cho thấy rõ là Tổng thống đã nhiều lần đòi ông Zelenskyi hãy điều tra về một cáo buộc tham nhũng đã bị chứng tỏ là không đúng, về một trong những người có triển vọng nhất sẽ là đối thủ của ông năm tới, cựu Phó tổng thống Joe Biden, liên quan đến công việc làm ăn của con trai ông Biden ở Ukraine.

Tổng thống được dẫn lời nói:

“Có nhiều điều được nói về con trai của Biden, rằng Biden đã ngưng cuộc truy tố và nhiều người muốn tìm hiểu về việc đó thành ra cái gì mà ông có thể làm với bộ trưởng tư pháp sẽ thật tốt.”

Rồi tổng thống được dẫn lời nói:

“Biden khoe khoang là ông đã chặn việc truy tố thành ra nếu ông có thể xem xét việc này... Đối với tôi nó nghe kinh khủng”.

Tổng thống Trump nói với ông Zelenskyi là ông muốn ông ta nói chuyện với ông Rudy Giuliani, luật sư cá nhân của ông, người mà ông diễn tả là “một người được tôn trọng”, cũng như Bộ trưởng Tư pháp William Barr. Ông Trump sau đó yêu cầu ông Zelenskyi nếu ông có thể “điều tra” về liên hệ của ông Joe Biden về việc cách chức một công tố viên Ukraine năm 2016 khi ông Biden đang là phó tổng thống.

Ông Trump đã liên tiếp nói là ông Biden đã gây áp lực sai trái để chính phủ Ukraine cách chức công tố viên, vốn đã mở cuộc điều tra về Burisma, một công ty năng lượng Ukraine mà trong hội đồng quản trị có con trai ông Biden là ông Hunter.

Ông Joe Biden quả có kêu gọi cách chức công tố viên và đe dọa rút lại bảo đảm của chính phủ Hoa Kỳ cho tín dụng 1 tỷ đô la nếu ông công tố viên không bị cách chức. Tuy nhiên, kêu gọi của ông Biden là công khai và là một phần của một cố gắng rộng rãi bao gồm các viên chức Hoa Kỳ ở Kiev, các đồng minh Âu châu và các định chế quốc tế, kể cả Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới, để chống tham nhũng vì ông công tố đó không chịu điều tra tham nhũng.

Có vẻ như để trả lời cho việc ông Zelenskyi đưa ra triển vọng mua vũ khí của Hoa Kỳ, ông Trump nói:

“Tôi muốn ông làm ơn giúp chúng tôi một việc.”

Ông sau đó yêu cầu ông Zelenskyi điều tra về tin đồn là chính người Ukraine, chứ không phải người Nga ủng hộ ông Trump, đã đứng đằng sau chiến dịch tin tặc năm 2016 với mục đích gây thiệt hại cho cố gắng ứng cử tổng thống của cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton.

Đây rõ ràng không phải là chuyện không có gì mà làm ầm ĩ. Các tổng thống Hoa Kỳ trên nguyên tắc không được chờ đợi đi khuyến khích các nước khác giúp họ giành ưu thế chính trị. Cứ bình thường thì ít nhất hai tổng thống đã bị đàn hạch với những lý do còn nhẹ hơn nhiều. Nhưng liệu nó có đủ tạo cú shock để thay đổi ý kiến của nhiều người về khả năng và đạo đức của ông Trump cho chức vụ mà ông đang nắm thì không rõ. Tổng thống đã công nhận, trong một loạt những cơn thịnh nộ, đã làm những gì mà văn bản cho biết. Ông cũng đã nói là không có điều gì sai trái cả, bởi chống tham nhũng ở ngoại quốc là một quan ngại chính đáng của Hoa Kỳ; và vì ông không nói thẳng ra là ông không tìm cách buộc ông Zelenskyi làm điều ông yêu cầu.

Sự việc là ông đã ngưng một chương trình viện trợ quân sự cho Ukraine chỉ một tuần trước cuộc điện đàm đã khiến có một số nghi ngờ cho bênh vực đó. Những người khác thì bảo là không cần thiết cho cáo buộc chính: tổng thống không cần đưa ra điều kiện về viện trợ quân sự cho những đòi hỏi của ông là sai trái. Tuy vậy, ‘no quid pro quo’ tức là không có trao đổi, đã trở thành câu thần chú của những người ủng hộ cho tổng thống, và điều đáng chỉ ra là văn bản ghi nhớ này không rõ ràng cho thấy điều đó. Chương trình viện trợ quân sự có vẻ không được bàn thảo trong cuộc điện đàm.
Liệu việc đó có cần thiết hay không cho cuộc đàn hạch tổng thống, những chi tiết như vậy sẽ là đề tài tranh cãi trong những tháng tới.

Khiếu nại huýt còi nói gì?

Hôm 27 tháng 9, bức thư khiếu nại thổi còi được phổ biến bởi Ủy ban Tình báo Hạ viện. Bức thư gửi đến Chủ tịch Burr và Chủ tịch Schiff của hai ủy ban tình báo Thượng và Hạ viện, nói là khi thi hành nhiệm vụ chính thức, “tôi đã nhận được thông tin từ nhiều viên chức chính phủ Hoa Kỳ là Tổng thống Hoa kỳ đang sử dụng quyền lực của chức vụ để yêu cầu sự can thiệp của một quốc gia ngoại quốc vào cuộc bầu cử 2020 của Hoa Kỳ. Sự can thiệp bao gồm, ngoài những việc khác, áp lực một quốc gia ngoại quốc điều tra về một trong những đối thủ chính trị đối nội chính của tổng thống. Luật sư cá nhân của Tổng thống, ông Rudolph Giuliani, là một nhân vật chính trong cố gắng này. Bộ trưởng Tư pháp Bar có vẻ cũng dính líu nữa.”

Bức thư kể lại nội vụ quanh cú điện thoại 25 tháng 7 với Tổng thống Ukraine như là chiều hướng hành động sai trái của chính phủ Trump. Trước cú điện thoại, các viên chức Hoa Kỳ đã nói với người thổi còi là họ vô cùng quan ngại về điều mà họ coi là ông Giuliani luồn lách tránh tiến trình quyết định an ninh quốc gia. Sau cuộc điện đàm, Tòa Bạch Ốc bị nói đã “can thiệp để ‘phong tỏa’ mọi vết tích của cú điện thoại” và để bản ghi lại, vốn do Cơ quan An ninh Quốc gia ghi chép theo thủ tục, vào một máy chủ đặc biệt bí mật mặc dầu nó không có vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia.”

Một ngày sau, bức thư nói đại sứ Hoa Kỳ ở Ukraine và đại sứ Hoa Kỳ ở Liên Hiệp Âu châu gặp các viên chức Ukraine và cố vấn họ về cách ‘đối phó’ với đòi hỏi của tổng thống.

Bức thư cũng nói là “Theo các viên chức Tòa Bạch Ốc tôi nói chuyện với, đây ‘không phải lần đầu’ dưới chính phủ này mà văn bản ghi chép lại lời tổng thống bị cất vào một máy chủ cần phải có mật mã mới vào được mà mục đích chỉ là để bảo vệ thông tin tế nhị chính trị -thay vì là tế nhị an ninh quốc gia.”

Bức thư khiếu nại đặc biệt diễn tả thời biểu của việc ngưng viện trợ. Theo thư khiếu nại, một viên chức không nêu tên của Văn phòng Quản trị và Ngân sách thông báo với các cơ quan chính phủ hôm 18 tháng 7 là tổng thống ‘hôm đầu tháng’ đã ra chỉ thị ngưng mọi trợ giúp an ninh của Hoa Kỳ cho Ukraine. Văn phòng lập lại những chỉ thị này trong một cuộc họp liên ngành hôm 23 và 26 tháng 7, mà bức thư nói là hai ngày trước cuộc điện đàm của tổng thống và một ngày sau đó. Trong các cuộc họp này, văn phòng “nói rõ” một lần nữa “lệnh ngưng viện trợ đến trực tiếp từ tổng thống.”

Bức thư cũng đưa ra một loạt các sự việc trở lại nhiều tháng trước đó kể cả ông Giuliani công khai và trong chốn riêng tư đòi Ukraine điều tra ông Biden và ông Hunter Biden. Bức thư kể lại từ nhiều viên chức Hoa Kỳ là ông Giuliani đã đi Madrid đầu tháng 8 để gặp một cố vấn của ông Zelenskiy. Bức thư nói các viên chức Hoa Kỳ nói đây là theo sau câu chuyện giữa ông Trump và ông Zelenskiy về ‘những vụ’ họ bàn thảo.

Phát ngôn nhân Tòa Bạch ốc Stephanie Grisham tuyên bố:

“Không có gì thay đổi qua việc phổ biến khiếu nại này, vốn chỉ là một thu thập qua tay về những biến cố và thu góp từ những cắt xén báo chí –tất cả đều cho thấy không có cái gì sai trái cả.”

Điều tòa Bạch Ốc không trả lời tại sao nội dung của cuộc điện dàm được kể trong đơn khiếu nại hoàn toàn đúng với nội dung của memo được phổ biến.

Trong cuộc điều trần sau khi bức thư được phổ biến, quyền Giám đốc Tình báo Quốc gia Joseph Mcguire nói với Ủy ban Tình báo Hạ viện là ông tin là người thổi còi và thanh tra của cộng đồng tình báo hành động ‘đúng đắn’. Ông nói:

“Tôi nghĩ người thổi còi làm điều đúng. Tôi nghĩ ông ta theo đúng luật lệ từng bước một.”

Tuy vậy ông từ chối không nói là ông có nói chuyện với tổng thống về khiếu nại này hay không, nói đó là ‘đặc quyền’. Ông cũng nói một khi những vấn đề an ninh được giải quyết, người thổi còi có thể “điều trần toàn vẹn, tự do, và được bảo vệ bởi pháp luật.”