4 chức năng của da

[sunshine1104]

Da đóng vai trò như lớp bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân bên ngoài, điều hòa nhiệt độ khi nóng hoặc lạnh, sản xuất phần lớn vitamin D.

Da là cơ quan lớn nhất trên cơ thể người, chiếm khoảng 15% tổng trọng lượng cơ thể ở người lớn. Da tạo thành từ ba lớp chính là biểu bì, trung bì và hạ bì, độ dày thay đổi tùy thuộc vào vị trí trên cơ thể. Phần da dày nhất nằm ở lưng, lòng bàn tay và lòng bàn chân, có thể tới 3 mm. Da mỏng nhất nằm ở mí mắt, nơi lớp biểu bì chỉ dày 0,05 mm với rất ít lớp trung bì và hạ bì. Ba lớp chính của da đều chứa các tế bào, mô và phần phụ chuyên biệt, thực hiện các chức năng riêng.

Bảo vệ

Mục đích chính của da là bảo vệ⁠ cơ thể khỏi chấn thương, nhiễm trùng, bức xạ tia cực tím (UV) và mất độ ẩm. Da ngăn chặn các tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể. Bã nhờn trên da có tính axit nhẹ, tạo ra môi trường không thuận lợi cho các vi khuẩn có hại. Da bị tổn thương do vết cắt, trầy xước, bỏng... khiến các tác nhân gây bệnh dễ xâm nhập vào cơ thể, có thể dẫn tới nhiễm trùng.

Lớp hạ bì, tức lớp mô mỡ dưới da, hoạt động như một lớp đệm để bảo vệ các xương và cơ mỏng manh hơn bên dưới. Melanin là loại protein tạo nên màu sắc cho da, tóc và mắt, cũng hoạt động như rào cản ngăn chặn tia UV xuyên qua các mô da trên cùng. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời kích hoạt các tế bào hắc tố tạo ra nhiều melanin hơn, cho thấy da cố gắng tự bảo vệ khỏi những tổn thương sâu hơn. Sử dụng kem chống nắng phổ rộng, có hệ số chống nắng (SPF) từ 30 trở lên để bảo vệ làn da.

Da cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa mất nước quá nhiều. Lớp biểu bì tạo ra một hàng rào giúp làm chậm quá trình bốc hơi nước, ngăn không cho nước từ bên ngoài thẩm thấu vào da khi tắm hoặc bơi.


Ba lớp chính cấu tạo nên da. Đồ hoạ: Verywell Health

Cảm giác

Rất nhiều đầu dây thần kinh có trong da cho phép cơ thể con người phát hiện các cảm giác về áp suất, nhiệt độ hay bị đau. Các thụ thể cảm giác được tìm thấy trên khắp da, nhất là ở lớp trung bì.

Điều hòa nhiệt độ

Da giúp duy trì nhiệt độ cơ thể trong một phạm vi cụ thể. Khi cơ thể quá lạnh (hạ thân nhiệt), các cơ khiến lông dựng đứng, làm nổi da gà. Lớp không khí mỏng bị giữ lại giữa lông và cơ thể đóng vai trò làm ấm cơ thể. Các mạch máu trong lớp trung bì cũng co lại gọi là co mạch. Điều này cho phép da mát trong khi vẫn duy trì lượng máu ấm cho phần lõi và các cơ quan của cơ thể.

Khi cơ thể quá nóng, các tuyến mồ hôi tiết ra mồ hôi. Khi mồ hôi bốc hơi, chúng làm mát da. Các mạch máu cũng đóng vai trò làm mát bằng cách giãn nở (giãn mạch). Điều này cho phép nhiều máu chảy từ lõi cơ thể, mang theo nhiệt để tản ra ngoài qua da.

Tổng hợp vitamin D

Da sản xuất phần lớn vitamin D, chứa các phân tử được gọi là 7-dehydrocholesterol. Khi các phân tử này bị tia UVB của ánh sáng mặt trời chiếu vào, chúng được chuyển hóa thành vitamin D3. Sau đó, vitamin D3 được thận chuyển hóa thành dạng hoạt hóa của vitamin D.

Dạng vitamin D cuối cùng này hoạt động như một hormone, giúp điều chỉnh sự hấp thụ canxi, tăng cường sức khỏe xương và khả năng miễn dịch. Nó còn hỗ trợ các chức năng thiết yếu khác của cơ thể. Lượng ánh nắng mặt trời cần thiết để có đủ vitamin D ở mỗi người phụ thuộc vào nhiều yếu tố, gồm màu da, mùa, nơi sinh sống, thời điểm trong ngày và lượng da tiếp xúc với tia cực tím.

Người có da sẫm màu có thể cần phơi nắng lâu hơn để tạo ra lượng vitamin D tương đương với người có màu da sáng hơn. Người sống càng xa xích đạo, tia nắng mặt trời chiếu trực tiếp vào da càng ít, sản xuất vitamin D kém hiệu quả hơn. Vào mùa đông, thời gian ban ngày ngắn hơn có thể làm giảm đáng kể khả năng tiếp xúc với tia UVB và tăng nguy cơ thiếu vitamin D.