Anh Hoài Nam chủ nhà hàng Việt ở thành phố New York đă gọi đến cảnh sát và công ty của người này báo cáo sự việc anh bị một người giao hàng gọi là "corona" hồi tháng 3 vừa qua.
"Anh ta hỏi tôi tên là ǵ rồi tự trả lời luôn là 'corona'", anh Hoài Nam kể.
Kết quả là người giao hàng này bị sa thải.
"Tôi không hả hê nhưng tôi hy vọng anh ta đă học được một bài học", anh Nam nói thêm.
Sự việc không quá to tát nhưng vẫn khiến anh Nam cảm thấy tức giận mỗi khi nhắc đến. Anh cho rằng dù ít hay nhiều và nạn nhân là ai th́ sự kỳ thị vẫn đáng bị lên án.
Người biểu t́nh cầm biểu ngữ "Mạng người da đen cũng quan trọng" tại quảng trường Grand Army ở khu Brooklyn, thành phố New York, hôm 7/6. Ảnh: Reuters
Khi nước Mỹ ch́m trong nỗi sợ Covid-19, một làn sóng phân biệt chủng tộc liên quan đến nCoV cũng xuất hiện bởi những người gốc Á bị cho là "thủ phạm phát tán virus". Một chuỗi các phong trào chống phân biệt chủng tộc sau đó đă ra đời với các hashtag #WashTheHate (Hăy gột rửa sự thù ghét), #RacismIsAVirus (Phân biệt chủng tộc là virus), huy động được sự ủng hộ của các người gốc Á lẫn không phải gốc Á chống lại các cuộc tấn công có động cơ phân biệt chủng tộc trong đại dịch.
Một phong trào chống phân biệt chủng tộc cũng đang diễn ra mạnh mẽ khắp nước Mỹ và lan rộng toàn cầu những ngày vừa qua, nhưng lần này là để bảo vệ người da đen hay gốc Phi ở Mỹ. Các cuộc biểu t́nh nổ ra sau khi George Floyd, một người đàn ông da đen 46 tuổi, bị cảnh sát gh́ gáy trong gần 9 phút dẫn tới tử vong. Tuy nhiên, không giống như phong trào chống phân biệt chủng tộc với người châu Á ở trên, cái chết của Floyd không phải khởi đầu mà được ví là "giọt nước làm tràn ly" cho sự kỳ thị mà người da đen chịu đựng suốt nhiều thập kỷ qua tại Mỹ.
Theo số liệu của Cục Thống kê Dân số Mỹ năm 2018, có gần 48 triệu người gốc Phi đang sinh sống tại Mỹ, chỉ chiếm khoảng 14,6% dân số. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy khả năng người da đen ở Mỹ bị giết bởi lực lượng hành pháp cao hơn người da trắng 3,5 lần, và cứ 1.000 người da đen th́ có một người chết trong tay cảnh sát. Tại Minneapolis, nơi George Floyd bị gh́ chết, các sĩ quan cảnh sát dùng vũ lực với người da đen cao gấp 7 lần so với người da trắng.
Sự khác biệt về chủng tộc cũng thể hiện rơ qua những thống kê trong 3 tháng bùng phát Covid-19, khi những khu vực phần lớn người da đen sinh sống có tỷ lệ nhiễm nCoV cao gấp 3 lần và tỷ lệ tử vong cao gấp 6 lần so với những cộng đồng da trắng, theo phân tích của Washington Post hồi tháng 4.
"Cái chết của Floyd cộng với t́nh h́nh dịch bệnh và thất nghiệp thời gian qua đă thổi bùng ngọn lửa tức giận trong họ", anh Nam nói về những cuộc biểu t́nh. "Nếu người da đen được đối xử khác, sẽ không có những chuyện như thế này xảy ra".
Theo anh Nam, sự kỳ thị với người da đen có căn nguyên từ lịch sử nô lệ và đă ăn sâu vào tâm thức của một bộ phận người da trắng tại Mỹ. Họ bị khinh thường và đối xử như một tầng lớp thấp kém trong xă hội, bị gắn mác tội phạm, dù không phải ai cũng phạm tội.
Long Lê (đứng thứ ba từ phải sang) cùng những người bạn nhiều sắc tộc trong câu lạc bộ vơ thuật. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Long Lê, 28 tuổi, ở thành phố Davenpor, bang Iowa, có chung quan điểm trên.
Từng có bạn gái là người da đen và cũng là nạn nhân của sự kỳ thị chủng tộc nên Long rất hiểu sự phẫn nộ của họ.
"Tôi từng bị một nhóm thanh niên hét vào mặt rằng 'hăy trở về nước của mày đi', dù tôi không làm ǵ họ", Long, người có bố gốc Việt, mẹ gốc Âu, sang Mỹ từ năm 5 tuổi, kể. "Tôi thậm chí nghe những lời gièm pha từ những người Việt khác. Họ thấy tôi trông không giống người Việt Nam, nhưng tôi hiểu hết những ǵ họ nói. Sự kỳ thị có ở khắp nơi".
Tuy nhiên, người da đen c̣n đối mặt với những điều tồi tệ hơn Long.
"Tôi biết có những người da trắng buôn bán chất cấm nhưng không bị bắt và có những người da đen bị bắt chỉ v́ màu da của họ", anh nói. "Người đen ở Mỹ thường có rất ít cơ hội so với người khác, bị đổ lỗi mà không cần t́m hiểu nguyên do. Người da đen lớn lên trong những khu dân cư nghèo, xung quanh họ không có luật sư hay bác sĩ mà là những kẻ buôn ma túy và ma cô. Họ sống trong một ṿng luẩn quẩn của ma túy và tù tội và điều đó càng thúc đẩy sự kỳ thị của xă hội với họ".
Theo anh Tommy Vũ Phạm, người điều hành một công ty du lịch và đă có cơ hội đến hơn 40 bang, t́nh trạng phân biệt chủng tộc ở đâu cũng có nhưng nổi cộm tại Mỹ bởi các sắc dân phong phú, luật pháp đề cao quyền tự do ngôn luận, quyền tự do biểu t́nh ôn ḥa, b́nh đẳng nhân quyền và b́nh đẳng sắc tộc. Phân biệt chủng tộc tồn tại trong đời sống hàng ngày, chỉ là nổi hay ch́m, và người gốc Việt như anh cũng không tránh khỏi. Tuy nhiên, người da đen trở thành đối tượng chịu sự phân biệt lớn hơn v́ hoàn cảnh và văn hóa sống khác biệt.
"Người gốc Á có cách ăn mặc, nói năng nhẹ nhàng, trong khi người gốc Phi ăn mặc phóng khoáng, cách nói chuyện suồng să hơn. Tôi chơi với rất nhiều bạn bè da đen và cũng có cháu rể là người da đen. Tôi ủng hộ những cuộc biểu t́nh ôn ḥa đ̣i quyền cho người da đen và công lư cho Floyd, nhưng tất nhiên phản đối hành vi gây rối, cướp bóc", Tommy nói.
Bạo lực liên quan đến cảnh sát và người da đen là một vấn đề nhức nhối nhiều năm tại Mỹ. Theo nhóm nghiên cứu "Mapping Police Violence", năm ngoái, có hơn 1.000 người thiệt mạng do bạo lực của cảnh sát ở Mỹ, trong đó 24% là người da đen. Với trường hợp của Floyd, người bị cáo buộc tiêu tiền giả, anh Tommy cho rằng cảnh sát đă sai khi sử dụng vũ lực quá mức cần thiết.
"Trước đây, ḿnh không có nhiều khái niệm về người da đen. Khi sang Mỹ, ḿnh mới hiểu định kiến mà họ phải chịu đựng trong xă hội như thế nào", Đỗ Hồng Nhung, 30 tuổi, ở thành phố San Mateo, bang California, nói. "Hăy nghĩ xem nếu một ngày không phải người da đen mà người châu Á bị đối xử như vậy, mỗi lần ra đường lại lo sợ bị cảnh sát chặn lại vô cớ, bị khống chế hay nă súng không lư do th́ thật uất ức".
Người dân địa phương và các cựu học sinh của trường trung học Yates biểu thị t́nh đoàn kết trong lễ tưởng niệm George Floyd trên sân bóng anh từng chơi ở Houston, Texas, hôm 8/6. Ảnh: Reuters
Hành vi của cựu sĩ quan Derek Chauvin với Floyd khiến Nhung cảm thấy ḿnh cần phải lên tiếng về vấn đề phân biệt chủng tộc, bởi "nếu không nói ra có thể là đồng lơa với sự sai trái". Trên kênh YouTube sở hữu gần 600.000 người theo dơi, cô kể về những người da đen để lại ấn tượng trong cuộc đời ḿnh, trong đó có những người da đen sống tại khu thu nhập thấp ở thành phố Atlanta, cứ đầu tháng lại cầm phiếu phát thực phẩm miễn phí đến tiệm hải sản mà cô làm thêm để ăn cho thỏa thích.
Suốt thời gian đó, cô nhận thấy một số người nói chuyện sỗ sàng, không có điều kiện ăn học đàng hoàng rồi lâm vào con đường tội lỗi. Cô biết những cô gái chỉ ở nhà, nhận trợ cấp sau khi sinh nhiều con. Rồi đến lượt con cái họ lại không được học hành tới nơi tới chốn, lớn lên trong những khu dân cư nghèo, tiếp xúc với chất cấm, buôn bán ma túy sống qua ngày. Những h́nh ảnh đó từng khiến Nhung lo sợ khi gặp người da đen nhưng rồi cô nhận ra phần nào họ cũng là người chịu thiệt tḥi, môi trường sống khiến họ không thể vươn xa được.
Trước khi nhận lời yêu người bạn trai hiện nay, Nhung đă rất đắn đo v́ sợ bị mọi người kỳ thị. Tất cả cũng chỉ v́ bạn trai cô là một người da đen.
"Nếu bạn trai ḿnh là người da trắng hay người châu Á, hẳn mọi người sẽ ít quan tâm hơn. Nhưng đối với nhiều người, v́ bạn trai ḿnh là người da đen nên họ cảm giác anh ấy thấp kém hơn, có người c̣n bảo không xứng với ḿnh, trong khi ḿnh tự thấy không bằng anh ấy", Nhung kể. "Nhưng thực tế, anh ấy khiến ḿnh rung động không phải v́ màu da hay vật chất mà là v́ con người của chính anh ấy, nhân ái, có kiến thức, biết đối nhân xử thế, với ḿnh vậy là đủ".
Nhung cho rằng nếu nh́n rộng hơn, sự kỳ thị không chỉ tồn tại ở Mỹ, giữa da trắng với da đen mà cũng tồn tại có Việt Nam, thể hiện ở sự phân biệt vùng miền, giọng nói, điều kiện sống, hay phân biệt đối xử với du khách nước ngoài.
"Cho dù là màu da ǵ th́ cũng là con người và tất cả đều có quyền mưu cầu hạnh phúc, không ai được phép giẫm đạp lên quyền mưu cầu hạnh phúc của người khác", cô nói. "Ḿnh mong mọi người có thể khoan dung hơn, dừng lại suy nghĩ trước khi phán xét người khác, kiềm chế những lời nói hay hành động gây tổn thương".
Đây cũng là thông điệp mà anh Hoài Nam muốn nhắn nhủ: "Da đen, da trắng hay da vàng th́ máu chảy vẫn là màu đỏ. Không phải tất cả người da màu đều xấu và không phải tất cả người da trắng đều tốt", anh nói.
Đă hai tuần trôi qua kể từ khi cuộc biểu t́nh đầu tiên nổ ra sau cái chết của Floyd, hàng ngh́n người vẫn tập trung tuần hành đ̣i b́nh đẳng sắc tộc tại hơn 150 thành phố ở Mỹ. Người dân khắp thế giới, như tại Australia, Anh, Pháp, Đức, cũng bất chấp thời tiết giá lạnh và những quy tắc pḥng ngừa Covid-19 để xuống đường thể hiện sự đoàn kết với người biểu t́nh ở Mỹ. Quy mô và mức độ của các cuộc biểu t́nh được cho là chưa từng thấy suốt nhiều thập kỷ và dường như sẽ không sớm lụi tàn.
Tuy nhiên, khi được hỏi về khả năng phong trào biểu t́nh hiện nay tạo ra một sự thay đổi cho nước Mỹ, Long Lê tỏ ra thận trọng.
"Sẽ khó có ǵ thay đổi. Các nhà lănh đạo vẫn c̣n nhiều việc cần làm với nạn phân biệt chủng tộc tại Mỹ", anh nói. "Riêng tôi, tôi muốn chuyển tới bang Texas, nơi có cộng đồng người Việt lớn hơn, để sinh sống thay v́ sống ở một thị trấn lạc lơng như hiện nay. Trong thời gian chờ đợi thực hiện kế hoạch này, tôi đă chuẩn bị sẵn súng để đối phó với những kẻ lợi dụng biểu t́nh để cướp phá".
VietBF@sưu tập
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
