Cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ đă bước vào chặng nước rút cuối cùng. Như thông lệ, “Bất ngờ tháng 10” (October Surprise) - thành ngữ chỉ những sự kiện đột phá có khả năng tác động mạnh tới kết quả bầu cử - đă được cả 2 phe Cộng hoà và Dân chủ tung ra ngay từ cuối tháng 9, và hứa hẹn sẽ c̣n gay cấn cho tới sát ngày bầu cử 3/11.
Phe Cộng ḥa "nổ súng" trước với việc 2 Thượng nghị sỹ Cộng ḥa tung ra hồ sơ 87 trang về những phi vụ làm ăn mờ ám ở Ukraine của Hunter Biden, quư tử của Joe Biden, trong thời gian ông cha làm phó tổng thống Mỹ dưới thời chính quyền Obama. Scandal này vốn không có ǵ mới, thậm chí nó từng là cái cớ để Hạ viện (kiểm soát bởi Đảng Dân chủ) khởi động tiến tŕnh đàn hạch Tổng thống Trump hồi tháng 1/2020, với lư do ông Trump đă sử dụng lá bài viện trợ để thúc ép chính phủ Ukraine phải công bố thông tin làm ăn của gia đ́nh Biden ở công ty Burisma (Ukraine). Sau khi đàn hạch thất bại, scandal này cũng ch́m xuồng rồi được "hâm nóng" lại khi ngày bầu cử đă cận kề, chỉ có điều, truyền thông cánh tả không mấy mặn mà với nó, dù lẽ ra đây phải là tin tức chiếm trọn trang b́a của mấy tờ nhật báo.
Hôm qua, phe Dân chủ bắt đầu "phản công", với việc khui lại hồ sơ thuế của ông Trump, một chuyện cũ rích. The New York Times (NYT) lănh ấn tiên phong với bài viết “Các hồ sơ che đậy lâu dài cho thấy các khoản lỗ kinh niên và việc tránh thuế của Trump", trong đó chỉ ra chiến lược "tránh thuế" bằng cách khai báo lỗ, khai phá sản trong suốt 2 thập niên qua của tập đoàn Trump. Bài viết cáo buộc Donald Trump chỉ phải đóng 750 USD tiền thuế thu nhập liên bang vào năm ông đắc cử tổng thống (2016), rồi trong năm đầu tiên ở Ṭa Bạch Ốc (2017), ông cũng chỉ đóng thêm 750 USD. Trước đó, Trump đă không phải trả bất kỳ khoản thuế thu nhập nào trong 10 trên tổng số 15 năm, phần lớn nhờ khai báo lỗ trong hoạt động kinh doanh.
Có 4 điều cần phải nói về bài viết này:
- Thứ nhất, như thường lệ, NYT lấy thông tin "nóng hổi" này từ nguồn tin mật/ẩn danh "đáng tin cậy". Trong khi hồ sơ thuế của Trump vẫn đang được kiểm toán, và không có ai liên lạc với Trump hay luật sư của ông trước khi công khai thông tin này.
- Thứ hai, một điều đáng khen, là ngay ở tiêu đề bài viết, NYT đă sử dụng chính xác thuật ngữ "tránh thuế" (tax avoidance), đủ để nói lên tất cả. Cần phải phân biệt giữa hai hành vi "tránh thuế" (tax avoidance) và "trốn thuế" (tax evasion). Cùng hướng tới mục tiêu đóng thuế ít nhứt có thể/giữ lại tiền kiếm được nhiều nhứt có thể, nhưng một bên (tránh thuế) lợi dụng kẻ hở pháp luật một cách hợp pháp, c̣n một bên (trốn thuế) th́ lừa dối hệ thống pháp luật một cách bất hợp pháp. Trốn thuế là hành vi của bọn tội phạm, và dễ dàng để thực hiện. C̣n tránh thuế là hành vi của người am hiểu pháp luật, và đ̣i hỏi sự tinh vi.
Thật vậy, Điều 26 của Bộ luật Hoa Kỳ (hay c̣n gọi là 'luật thuế') gồm 3.4 triệu từ với hơn 7500 trang cỡ vừa. Một lần, khi được hỏi cảm nhận của ḿnh về luật thuế thu nhập, khoa học gia lỗi lạc Albert Einstein đă trả lời: “Đây là một câu hỏi quá khó đối với một nhà toán học. Nó nên được đặt cho một triết gia.” Sau đó ông đă phải thuê kế toán riêng Leo Mattersdorf để khai thuế cho ḿnh.
Phân biệt giữa “tránh thuế” và “trốn thuế” th́ dân kinh doanh, làm ăn khắp nơi trên thế giới đều rành 6 câu, nếu không tin hăy hỏi Bill Gates (Microsoft), Warren Buffet (Berkshire Hathaway), Jeff Bezos (Amazon), Sergey Brin (Google) và vô số CEO/nhà sáng lập của các tập đoàn/công ty lớn nhỏ khác.
- Thứ ba, dù đă dùng đúng từ "tránh thuế", nhưng NYT vẫn cố t́nh lập lờ nội dung để định hướng độc giả, nhiều người trong số này chỉ biết thù ghét Trump là chính chứ hoàn toàn không hiểu cách thức hệ thống thuế vận hành. Mọi tập đoàn lớn, bao gồm The Trump Organization, đều có nhân viên kế toán công chứng (CPA), và kư hợp đồng với các công ty kiểm toán độc lập cỡ Big Four (Deloitte, Ernst & Young, KPMG, PwC) hay các công ty kiểm toán uy tín tương tự để kiểm tra báo cáo tài chánh/kế toán hàng năm, đó là chưa kể Sở Thuế vụ (IRS) sẽ ngẫu nhiên kiểm tra các báo cáo định kỳ hàng quư mà không cần phải thông báo trước. Nếu có ǵ mờ ám, bất thường hay bất hợp pháp th́ Donald Trump đă bị IRS "sờ gáy" từ lâu, chứ dễ ǵ để yên suốt gần 2 thập niên qua để cho NYT & đồng bọn ngồi đó "suy luận", "phỏng đoán" đủ kiểu. Bản thân NYT hiểu rơ điều đó hơn ai hết khi chính NYT đă từng tránh thuế thành công năm 2014 với việc không phải đóng 1 đồng thuế liên bang nào.
Donald Trump là một doanh nhân giàu có. Và những doanh nhân thường không trở nên giàu có bằng cách sẵn ḷng trả nhiều tiền thuế hơn con số mà họ nghĩ rằng họ nợ. Ông ấy đă khấu trừ thuế hợp pháp, sử dụng những khoản lỗ và công việc kinh doanh ṣng bạc để bù đắp thuế thu nhập liên bang của ḿnh. Một cách hoàn toàn hợp pháp.
- Cuối cùng, ai đó làm ơn hăy thôi đạo đức giả giùm đi. Bạn là kiểu người ǵ khi t́m mọi cách để tránh thuế trong khi ủng hộ việc đánh thuế lên người khác và lên án họ làm điều tương tự như bạn? Ai mà không muốn giữ lại càng nhiều càng tốt số tiền mà ḿnh khó nhọc kiếm được, một cách hợp pháp và chính đáng?
Nói về tránh thuế th́ tập đoàn Trump (The Trump Organization) phải kêu các đại tập đoàn công nghệ (Big Tech) như Microsoft, Amazon, Google, Facebook, Apple là sư phụ. Những gă khổng lồ này đă sử dụng các hệ thống phức tạp để chuyển lợi nhuận trên giấy tới các thiên đường thuế thấp như Ireland, Luxembourg, Singapore, Puerto Rico, vv. Bằng cách này, chỉ riêng Microsoft đă có thể tiết kiệm 3 tỷ USD tiền thuế mỗi năm, nó lộ liễu tới mức, một giáo sư luật Harvard đă chỉ ra rằng, lợi nhuận trước thuế năm 2011 của các chi nhánh Microsoft tại 3 quốc gia thuế thấp, với ít hơn 2000 nhân viên, đă vào khoảng 9.4 tỷ bảng Anh, cao hơn nhiều so với mức tổng lợi nhuận của các chi nhánh toàn cầu khác của hăng, với hơn 88,000 nhân viên.
Warren Buffett, 1 trong số 10 người giàu nhất thế giới, đă làm cách nào để đóng mức thuế thu nhập c̣n thấp hơn cả thư kư của ḿnh? Công ty Berkshire Hathaway của ông có chiến lược hoăn thuế khôn ngoan khi hầu như không bao giờ đóng đủ thuế vào đúng kỳ hạn.
Không những vậy, Warren Buffett và người bạn chí thân Bill Gates c̣n chuyển tiền vào các quỹ từ thiện, các tổ chức phi chính phủ để vừa tránh thuế tài sản, vừa được mang danh "nhà từ thiện", "nhà hảo tâm". Rồi cả hai lên báo "than văn" là ḿnh đang đóng thuế quá ít, rằng phải đánh thuế giới siêu giàu nhiều hơn nữa mới công bằng. Trong khi đâu có ai cấm hai ông tự nguyện cống hiến thêm tiền cho chánh phủ? Vậy th́ kêu gọi đánh thuế người khác để làm ǵ trong khi thừa biết bản thân sẽ không mấy bị ảnh hưởng nhờ kỹ năng tránh thuế tài t́nh của ḿnh? Đây mới gọi là vừa gian manh vừa đạo đức giả.
Nói tóm lại, như lời của cựu thẩm phán nổi tiếng Billings Learned Hand từng nói: "Bất kỳ ai cũng có thể sắp xếp các thương vụ của ḿnh sao cho thuế phải đóng càng thấp càng tốt; người đó không bị ràng buộc phải chọn h́nh thức trả tiền tốt nhất cho ngân khố. Thậm chí không có cái gọi là nghĩa vụ yêu nước để tăng thuế của một người."