Theo như Reuters cho hay, Tổng thống Mỹ Joe Biden chỉ trích Trung Quốc về các hành động của nước này nhằm vào Đài Loan là "cưỡng bức" và là một mối đe dọa đối với hòa bình và sự ổn định, đồng thời nói với các quốc gia Đông Nam Á hôm thứ Tư rằng Hoa Kỳ sẽ sát cánh với họ trong việc bảo vệ tự do các vùng biển và dân chủ.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường phát biểu trong Hội nghị cấp cao ASEAN ngày 27 tháng 10 năm 2021
Phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Đông Á trực tuyến có sự tham dự của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, ông Biden cho biết Washington sẽ bắt đầu đàm phán với các đối tác ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương về việc phát triển khuôn khổ hợp tác kinh tế khu vực, điều mà giới phê bình cho rằng chiến lược khu vực của ông còn thiếu sót.
Đông Nam Á đã trở thành chiến trường chiến lược giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc - quốc gia kiểm soát phần lớn Biển Đông. Bắc Kinh đã gây áp lực quân sự và chính trị lên một Đài Loan có nền dân chủ mạnh mẽ, hòn đảo tự trị mà Bắc Kinh coi là của riêng họ.
Biden tái xác nhận rằng Hoa Kỳ có một cam kết "vững chắc" đối với Đài Loan. "Chúng tôi vô cùng lo ngại trước các hành động... cưỡng bức của Trung Quốc," ông Biden nói và cho rằng chúng "đe dọa hòa bình và ổn định khu vực".
Ông Lý Khắc Cường nói với hội nghị thượng đỉnh, nơi quy tụ lãnh đạo nhóm ASEAN gồm 10 quốc gia thành viên cùng các đối tác trong khu vực, rằng việc duy trì hòa bình, ổn định, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông là lợi ích của tất cả mọi bên. Ông nói: "Biển Đông là ngôi nhà chung của chúng ta."
Ông Biden tuần trước cho biết Hoa Kỳ, nước có nghĩa vụ cung cấp cho Đài Loan phương tiện để tự vệ theo một luật năm 1979, sẽ đứng ra bảo vệ Đài Loan nếu bị Trung Quốc tấn công.
Những bình luận này đã gây xôn xao dư luận bởi chúng dường như thoát ra khỏi chính sách "mơ hồ chiến lược" lâu nay của Hoa Kỳ về việc Washington sẽ phản ứng như thế nào trước một kịch bản như vậy.
Nhà Trắng cho biết ông Biden không phát đi tín hiệu về sự thay đổi trong chính sách của Hoa Kỳ đối với Đài Loan, và một số nhà phân tích đã cho rằng bình luận của ông chỉ là sự lỡ lời.
Căng thẳng giữa Đài Loan và Trung Quốc đã leo thang trong những tuần gần đây khi Bắc Kinh liên tục tổ chức các hoạt động trên không tại Eo biển Đài Loan, tuyến đường thủy ngăn cách hòn đảo và đất liền.
Tuần trước, Trung Quốc đã bày tỏ sự không hài lòng về những bình luận của ông Biden, kêu gọi Washington "không gửi những tín hiệu sai trái tới các lực lượng đòi độc lập cho Đài Loan, để tránh gây tổn hại nghiêm trọng đến mối quan hệ Trung-Mỹ và hòa bình, ổn định ở Eo biển Đài Loan".
Biden đã cùng các nhà lãnh đạo Đông Nam Á phản đối chính quyền quân sự Myanmar.
Ông nói: "Ở Myanmar, chúng ta phải xử lý thảm kịch do cuộc đảo chính quân sự đang ngày càng phá hoại sự ổn định của khu vực" đồng thời kêu gọi trả tự do cho các tù nhân chính trị và quay lại với thể chế dân chủ.
ASEAN đã bắt đầu ba ngày hội nghị thượng đỉnh vào thứ Ba mà không có đại diện từ Myanmar sau khi vị tướng đứng đầu nước này bị loại vì đã phớt lờ các đề xuất hòa bình.
Biden cũng cho biết ông sẽ lên tiếng cho "nhân quyền ở Tân Cương và Tây Tạng (và) quyền của người dân Hồng Kông". Trung Quốc phủ nhận các hành vi vi phạm nhân quyền ở các vùng xa xôi của họ như Tân Cương và Tây Tạng và ở Hong Kong, thuộc địa cũ của Anh.
Sáng kiến kinh tế của Biden
Ông Biden cho biết Washington sẽ bắt đầu thảo luận với các đối tác khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương để phát triển khuôn khổ hợp tác kinh tế khu vực.
Những người chỉ trích chiến lược của Hoa Kỳ tại khu vực đã chỉ ra rằng nước này thiếu một thành tố kinh tế trong khu vực sau khi cựu Tổng thống Donald Trump rút khỏi thỏa thuận thương mại hiện được gọi là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương vào năm 2017.
Chính quyền Biden cho đến nay đã tránh mọi động thái quay trở lại thỏa thuận mà giới chỉ trích cho rằng có thể khiến nước Mỹ mất việc làm và một quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ nhấn mạnh rằng sán rằng sáng kiến mà tổng thống đề cập đến "không phải là một thỏa thuận thương mại".
"Những gì tổng thống nói... là chúng tôi sẽ bắt đầu thảo luận với các đối tác để phát triển một khuôn khổ hợp tác kinh tế nhằm định vị chúng tôi tốt trong tương lai - tập trung vào việc làm cho cuộc sống tốt hơn cho người lao động và tầng lớp trung lưu - và điều đó sẽ định hướng cho sự tham gia kinh tế của chúng tôi trong khu vực," quan chức này nói.
Một bản tin của Nhà Trắng cho biết mạng lưới dự kiến cũng sẽ "xác định các mục tiêu chung của chúng ta về việc tạo thuận lợi thương mại" cũng như các tiêu chuẩn về giảm carbon và năng lượng sạch.
Úc và ASEAN hôm thứ Tư đã đồng ý thiết lập "quan hệ đối tác chiến lược toàn diện", một dấu hiệu cho thấy Canberra có tham vọng đóng một vai trò lớn hơn trong khu vực.
Thủ tướng Úc Scott Morrison cho biết thỏa thuận sẽ tăng cường quan hệ ngoại giao và an ninh, đồng thời hứa nước này sẽ "hỗ trợ thực chất".
Ông Morrison đã tìm cách trấn an ASEAN rằng một hiệp ước an ninh ba bên đã được thống nhất vào tháng trước giữa Hoa Kỳ, Anh và Úc, theo đó Úc sẽ được tiếp cận với các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, sẽ không phải là mối đe dọa đối với khu vực.
