Tổng thống Vladimir Putin đánh Ukraine khiến đang có những câu hỏi liệu quân đội của Nga sẽ dính vào một "cuộc chiến kéo dài" như Mỹ ở Việt Nam trước đây do các sai lầm chiến lược hay không.
Lính t́nh nguyện Ukraine được huấn luyện sử dụng vũ khí ở Odesa
Một tháng sau cuộc xâm lược của Nga, bắt đầu từ ngày 24/2/2022, Ukraine tới nay vẫn đứng vững, bất chấp nhiều dự báo bi quan của phương Tây trước đó.
Viết trên Geopolitical Futures ngày 25/3, George Friedman chỉ ra:
"Các quốc gia thường không chọn tham gia vào các cuộc chiến tranh nếu họ biết rằng đó sẽ là những cuộc chiến kéo dài, không chắc chắn và tốn kém. Họ tham chiến khi nghĩ rằng lợi ích của việc giành chiến thắng lớn hơn rủi ro, hoặc khi nghĩ rằng họ có đủ phương tiện để tấn công quyết đoán đủ để giải quyết nhanh chóng."
"Các cuộc chiến tranh kéo dài xuất phát từ những sai lầm cơ bản và nhất quán: đánh giá thấp ư chí và khả năng chống trả của kẻ thù, đánh giá quá cao khả năng của bản thân, gây chiến v́ những lư do không chính xác hoặc không đủ hoặc đánh giá thấp mức độ mà một bên thứ ba quyền lực có thể can thiệp và thay đổi cán cân của quyền lực."
George Friedman nhận định:
"Nếu một quốc gia sống sót sau cú đánh đầu tiên, th́ xác suất chiến thắng sẽ tăng lên. Điều này đặc biệt đúng với trường hợp chiến tranh lâu dài. Quốc gia khởi xướng chiến tranh có xu hướng chuẩn bị sẵn lực lượng ngay từ đầu, tối đa hóa khả năng giành chiến thắng sớm. Lực lượng pḥng thủ th́ vẫn chưa sử dụng các lực lượng trong nước hoặc của các đồng minh trước cuộc tấn công. Do đó, quốc gia pḥng thủ tăng sức mạnh quân sự của ḿnh nhanh hơn nhiều so với phe tấn công. Người Nhật không thể so sánh nhân lực và công nghệ của Mỹ theo thời gian. Hoa Kỳ đă đánh giá thấp khả năng phục hồi của Bắc Việt Nam, ngay cả khi đối mặt với cuộc bắn phá dữ dội vào thủ đô Hà Nội.
"Cũng có những ngoại lệ. Người Đức vào năm 1914 đă thất bại trong việc chiếm Paris, và trong cuộc chiến kéo dài sau đó đă bị hải quân Anh bóp nghẹt."
Các nhà lănh đạo G7 trong cuộc gọi điện video với Tổng thống Zelensky, Brussels, ngày 24 tháng 3 năm 2022
"Có thể cuộc chiến kéo dài sẽ làm hao ṃn tài nguyên và ư chí của phe pḥng thủ, nhưng khi sống sót sau cuộc tấn công ban đầu, quốc gia pḥng thủ có thể có cả ư chí và nguồn lực để tiếp tục."
Theo George Friedman, nếu cuộc chiến kéo dài, Nga sẽ gặp rất nhiều trắc trở.
"Câu hỏi về cuộc chiến lâu dài phụ thuộc vào nguồn lực của Nga. Nga có vẻ thiếu bộ binh, v́ nước này lại c̣n đang định tuyển dụng và cố gắng kết hợp các binh sĩ Syria và các nước khác. Khả năng có lực lượng không nói tiếng Nga và chưa trải qua đào tạo tiếng Nga sẽ chỉ được xem xét bởi họ đang thiếu nhân lực."
"Vấn đề do đó đă trở thành chính trị. Kế hoạch chiến tranh ban đầu không thành công. Người Nga chắc chắn có thể tiếp tục cuộc chiến, nhưng rơ ràng họ cần thêm người và một hệ thống hậu cần tổng thể tốt hơn, điều này khó có thể cải thiện khi đối mặt với chiến đấu liên tục."
"Hoa Kỳ, đối mặt với cùng một vấn đề, đă chọn tiếp tục các cuộc chiến ở Việt Nam, Iraq và Afghanistan. Chi phí đáng kể nhưng không đe dọa đến an ninh quốc gia cốt lơi v́ Hoa Kỳ có đại dương rộng lớn che chắn. Chiến tranh Ukraine đang ở ngay ngưỡng cửa của Nga và một cuộc chiến kéo dài, với việc ngày càng mất ḷng tin vào chính phủ, có thể dẫn đến việc một nhóm lực lượng đặc biệt Ukraine được huấn luyện sẽ mở rộng cuộc chiến sang Nga."
Bản đồ Ukraine phác thảo các khu vực dưới sự kiểm soát của Nga, tính đến ngày 23 tháng 3 năm 2022.
George Friedman tổng kết: "Theo quan điểm chính trị, thật đau đớn khi các tổng thống và tổng tham mưu trưởng thừa nhận thất bại và giảm bớt thiệt hại. Mong muốn tiếp tục cố gắng, cùng với sự miễn cưỡng thừa nhận thất bại, mang theo vô số vấn đề. Tổng thống Nga Vladimir Putin cần một đánh giá t́nh báo trung thực, nhưng ông đă có một cuộc đánh giá trước khi xâm lược. Đánh giá ấy không phải là một lời nói dối; nó chỉ là sai."
"Trong một cuộc chiến dài ngày, bên pḥng thủ có cơ hội phát triển mạnh mẽ, và bên tấn công có thể thấm mệt v́ mong chiến thắng và có ư định ném mọi thứ vào xung đột. Nếu Nga không có các nguồn lực được triển khai và dự trữ cho một mối đe dọa có thể xảy ra và không cắt giảm tổn thất quyết liệt, th́ nước này sẽ lọt vào một hàng dài thất bại, từ Algiers đến Khartoum đến Huế."
Hai binh sĩ Ukraine với một tên lửa Javelin
Tị nạn
Ngay lúc này, một so sánh với cuộc chiến Việt Nam là việc Hoa Kỳ đă công bố kế hoạch chào đón tới 100.000 người tị nạn Ukraine chạy trốn khỏi cuộc chiến với Nga.
Hơn 3,6 triệu người tị nạn đă rời khỏi Ukraine, theo UNHCR, và hầu hết đến nước láng giềng Ba Lan.
Hoa Kỳ nhận nhiều người tị nạn sau khi kết thúc Chiến tranh Việt Nam và xung đột ở Bosnia vào những năm 1990.
Kể từ khi Mỹ rút khỏi Afghanistan tháng 8 năm ngoái, nước này đă tiếp nhận 76.000 người tị nạn Afghanistan.
Chiến tranh Lạnh lặp lại?
Hôm 25/3, trên trang American Purpose, Michael Mandelbaum so sánh một số điểm với cuộc chiến Việt Nam trước đây.
Tác giả cho rằng ở một số góc độ, những ǵ đang diễn ra ở Ukraine lặp lại những mô h́nh quen thuộc từ Chiến tranh Lạnh.
"Một mô h́nh như vậy, xung đột ở Ukraine là một cuộc chiến tranh ủy nhiệm, khi một cường quốc được trang bị vũ khí hạt nhân - Nga - trực tiếp tham chiến và lực lượng c̣n lại - NATO - cung cấp vật chất cũng như hỗ trợ chính trị cho đối thủ của Nga. Điều này theo mô h́nh của các cuộc chiến tranh của Mỹ ở Hàn Quốc và Việt Nam cũng như cuộc chiến của Liên Xô ở Afghanistan. Giờ đây, cũng như trong những cuộc xung đột trước đây, cường quốc hạt nhân đang chiến đấu trên lănh thổ của một quốc gia khác."
"Ở một điểm tương đồng khác, Ukraine đang theo chiến lược mà Việt Nam và Afghanistan đă áp dụng trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh: người Ukraine không thể hy vọng thắng được người Nga và v́ vậy phải cố gắng giáng đủ đ̣n trừng phạt — bằng cách giết, làm bị thương hoặc bắt giữ binh lính Nga — hy vọng Nga sẽ quyết định rút lui thay v́ tiếp tục đổ máu."
"Trong những tuần đầu tiên, cuộc chiến ở Ukraine đă mang đến hai điều bất ngờ nhưng cũng có tiền lệ trong Chiến tranh Lạnh. Nga đă gặp phải sự phản kháng gay gắt hơn nhiều so với dự đoán trước. Nguồn gốc của sự phản kháng đó là chủ nghĩa dân tộc Ukraine - quyết tâm sống trong một đất nước không có sự kiểm soát của nước ngoài. Tương tự như vậy, những người cộng sản Việt Nam đă thắng trong cuộc chiến chống lại Hoa Kỳ v́ họ đă huy động được t́nh cảm dân tộc chủ nghĩa chống lại người Mỹ. Cuộc kháng chiến của người Afghanistan đă thắng Liên Xô bằng cách khai thác phiên bản địa phương của chủ nghĩa dân tộc, ḷng trung thành của bộ lạc và tôn giáo."