Cục diện chiến trường ở Ukraine đă thay đổi nhanh chóng tại một số mặt trận chính yếu. Hôm thứ Bảy 10 tháng Chín 2022, Bộ Quốc pḥng Nga xác nhận họ đă rút quân ra khỏi Balakliya và Izyum, để
"tập hợp lại nhằm có thể 'đạt được các mục tiêu của chiến dịch quân sự đặc biệt'". Sau khi vây hăm và tấn công Kyiv không thành công cách đây vài tháng, cuộc tháo chạy khỏi Izyum vào ngày 10 tháng Chín là thất bại quân sự thảm hại nhất của Nga kể từ khi họ xua quân xâm lược Ukraine.
Hiện quân Nga tuy vẫn chiếm một phần khá rộng trên lănh thổ Ukraine, trong đó có có các thành phố Mariupol, Melitopol và Kherson, và quân Nga vẫn kiểm soát cây cầu đất liền dẫn đến bán đảo Crimea, nơi đă bị Nga sáp nhập bất hợp pháp vào năm 2014. Tuy nhiên, sự phản công ào ạt của Ukraine đă cắt đứt nhiều đường tiếp tế của bọn chúng, khiến cho hàng ngũ quân đội Nga đă rơi vào t́nh trạng hỗn loạn, và buộc phải bỏ chạy khỏi nhiều khu vực chiến lược. "
Một thất bại lớn", Igor Girkin, một cựu chỉ huy cứng rắn thuộc phe ly khai ở Ukraine, than thở trên Telegram, khi nghe tin Izyum bị quân Ukraine tái chiếm lại.
Trong bài phát biểu video vào thứ Bảy 10 tháng Chín, Tổng thống Volodymyr Zelenskiy cho biết quân đội Ukraine đă giải phóng khoảng 2,000 km vuông (700 dặm vuông) kể từ khi thực hiện chiến dịch quân sự phản công quyết liệt trên nhiều mặt trận kể từ đầu tháng Chín. Bộ trưởng Quốc pḥng Ukraine Oleksii Reznikov nói rằng Ukraine c̣n phải nỗ lực rất nhiều.
"Một dấu hiệu chiến thắng đối với tôi sẽ là lên máy bay ở Kharkiv và hạ cánh ở Mariupol", Reznikov có nói vào ngày 10 tháng Chín 2022 tại một cuộc họp ở Kyiv. Dù vậy, theo giới phân tích gia quân sự, việc Ukraine tái chiếm lại nhiều khu vực là tín hiệu tích cực và đầy lạc quan.
Hai tháng trước, Ukraine đă buộc phải rút khỏi thành phố Lysychansk, nhường toàn bộ khu vực Luhansk cho quân Nga kiểm soát. Tuy nhiên, kể từ đó, pháo binh Nga đă không thể chặn được đà tấn công của Ukraine. Tối ngày 10 tháng Chín, Thống đốc Luhansk, Serhiy Haidai, tweet rằng quân đội Ukraine đă đến ngoại ô Lysychansk. Quân đội Ukraine ở phía Đông Bắc tràn qua hàng chục thị trấn và làng mạc chỉ trong ṿng vài ngày, có lúc tiến sâu từ 30 đến 40 dặm trong một ngày, một tốc độ mà quân Nga chưa bao giờ đạt được kể từ khi xua quân vào Ukraine.
Quân đội Ukraine tái chiếm nhiều địa điểm thuộc Kharkiv và đặc biệt Izyum vào ngày 10 tháng Chín 2022 (Ảnh: Metin Aktas/Anadolu Agency via Getty Images)
Tính cho đến nay, theo
The Washington Post, giới phân tích quân sự cho biết Ukraine đă tái chiếm lại một khu vực rộng lớn thuộc Kharkiv và kiểm soát được Kupyansk, một trung tâm đường sắt quan trọng. Chính Nga cũng đă thừa nhận mất Kupyansk là một tổn thất lớn. Phân tích gia quân sự Nga Mikhail Khodarenok nói với kênh truyền h́nh nhà nước Nga hôm thứ Sáu 9 tháng Chín rằng Kupyansk là một căn cứ tiếp liệu hậu cần quan trọng của Nga, nằm ở giao lộ các tuyến đường sắt và cao tốc.
Lănh đạo đảng Nước Nga Thống nhất, nơi điều hành các cơ quan bán chính quyền ở những vùng lănh thổ Ukraine bị chiếm đóng, loan báo trên Telegram rằng họ đă
"chuyển các đội t́nh nguyện quân từ Balakliya, Kupyansk, Izyum và Volchansk đến biên giới giáp Belgorod". Đó là cách nói nhằm tránh bị ê mặt, thay v́ nói Nga đang rút lui, triệt thoái khỏi Balakliya, Kupyansk, Izyum và Volchansk. Thống đốc Belgorod (thuộc Nga), Vyacheslav Gladkov, xác nhận rằng các trạm kiểm soát biên giới đang đối phó với ḍng người hỗn loạn tháo chạy trước sự phản công của Ukraine. Chỉ vài ngày trước, một số địa phương do Nga kiểm soát trước đó c̣n có ư định tổ chức cuộc
"trưng cầu dân ư" chấp nhận chính thức sự cai trị của Nga, dự kiến được tổ chức vào ngày 4 tháng Mười Một, trùng với Ngày Thống nhất của Nga.
Việc Nga tháo chạy khỏi Izyum (cách thành phố Kramatorsk của khu vực Donbass 44 dặm về phía Bắc) đánh dấu một trong những thất bại lớn nhất đối với Nga kể từ khi họ tràn vào Ukraine vào tháng Hai. Izyum là trung tâm chỉ huy và tiếp tế quan trọng cho mặt trận phía Bắc của Nga và là đầu cầu chính duy nhất của Nga ở hữu ngạn sông Donets. Việc mất Izyum đồng nghĩa với việc mất toàn bộ mặt trận phía Bắc vốn được thiết kế để chiếm toàn bộ Donetsk.
Việc mất Izyum xảy ra đúng vào Ngày Thành Phố, sự kiện quan trọng được tổ chức hàng năm kỷ niệm ngày thành lập thành phố Moscow (10 tháng Chín). Chỉ vài giờ trước khi Izyum thất thủ, viết trên Telegram, Igor Girkin, cựu chỉ huy cứng rắn của phe ly khai ở Ukraine, c̣n tuyên bố:
"Tối nay, thủ đô của mẫu quốc chúng ta, thành phố Moscow, sẽ chào mừng sự đầu hàng của Balakliya, Izyum và một nửa Kupyansk bằng 25,000 quả pháo hoa". Pháo hoa ở đâu th́ không thấy, các khu vực nói trên chỉ nghe tiếng súng cối của Ukraine vang lện ầm ầm. Dĩ nhiên ở Moscow, ngày 10 tháng Chín, sự kiện Ngày Thành phố vẫn được tổ chức. Putin đến thăm một trung tâm vơ thuật mới và chủ tŕ lễ khánh thành một đoạn cao tốc mới và một ṿng đu quay khổng lồ, cao 460 foot, có tên là Mặt trời Moscow.
Với việc bị đánh bật khỏi Izyum, khả năng Nga chiếm toàn bộ khu vực Donbass. một trong những mục tiêu lớn nhất trong 'chiến dịch quân sự đặc biệt”'của Putin, rất khó thành công. Izyum trong nhiều thế kỷ được coi là cửa ngơ dẫn vào Donbass, miền Đông Ukraine và từ đó dẫn đến Biển Đen. Người Nga gọi khu vực ở chung quanh nó là hành lang Izyum. Với vai tṛ là vị trí chiến lược, Izyum ngay từ đầu cuộc chiến đă trở thành một chiến trường khốc liệt. Sau khi chiếm Izyum hoàn toàn ngày 1 tháng Tư, Nga sử dụng địa bàn này làm điểm xuất phát chặn đứng các cuộc tấn công của Ukraine ở Donbass. Tuy nhiên, giờ đây,
"bàn đạp Izyum" của quân Nga đă bị hoàn toàn bẻ găy.