Ukraine đang chuyển cuộc chiến ra Biển Đen, nhắm vào "đội tàu bóng tối" vận chuyển dầu Nga nhằm bóp nghẹt nguồn thu quan trọng của Moskva.
Ngày 28/11, khi mặt trời dần lặn trên Biển Đen, một chiếc xuồng không người lái (USV) Sea Baby tăng tốc hướng thẳng về phía tàu chở dầu Kairos treo cờ Gambia đang trên đường tới cảng cảng Novorossiysk của Nga. Ngay sau đó, chiếc xuồng tự sát chứa thuốc nổ này lao thẳng vào thân tàu Kairos, tạo ra quả cầu lửa rực sáng bầu trời.
Ngay sau đó, tàu dầu Virat cũng bị tấn công bằng phương thức tương tự khi đang trên đường đến cảng Novorossiysk lấy hàng. Cả hai tàu phát nổ và bốc cháy trên Biển Đen, cách bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ khoảng 28-35 hải lý.
Cả Kairos và Virat đều nằm trong danh sách chịu lệnh trừng phạt quốc tế với cáo buộc thuộc "đội tàu bóng tối" mà Moskva được cho là sử dụng để lách hạn chế đối với dầu thô Nga.
Một ngày sau vụ tấn công, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) tuyên bố xuồng không người lái của lực lượng này "đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ" tấn công hai tàu dầu trên Biển Đen. Video được công bố cho thấy xuồng Sea Baby tiếp cận hai tàu dầu và gây ra các vụ cháy nổ lớn.
Đây là lần đầu tiên trong năm nay, Ukraine nhận trách nhiệm về các vụ tấn công tàu dầu như vậy, khiến Nga rất tức giận. Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố sẽ tăng cường các cuộc tập kích đáp trả vào cảng của Ukraine cùng các tàu ra vào nước này.
"Phương án quyết liệt nhất là cắt đứt toàn bộ lối ra biển của Ukraine, như vậy thì mọi hoạt động kiểu cướp biển này sẽ không thể xảy ra nữa", ông Putin nói ngày 2/12.
Xuồng không người lái Sea Baby được SBU phát triển với khả năng mang theo một tấn thuốc nổ, đủ sức gây thiệt hại nặng cho các tàu dầu cỡ lớn.
Có ít nhất 6 tàu có liên quan tới Nga gặp sự cố trong năm nay và có nhiều dấu hiệu cho thấy là hoạt động tác chiến của Ukraine, theo các chuyên gia an ninh và tình báo hàng hải. Tuần này, một tàu treo cờ Nga chở dầu hướng dương cũng đã bị tấn công ở Biển Đen khi đang trên đường đến Georgia, theo chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Ukraine phủ nhận liên quan đến sự cố này.
Các chuyên gia cho rằng một số vụ nổ có thể do tàu va chạm với thủy lôi trôi dạt ở Biển Đen hoặc bị các tác nhân khác tấn công.
Vài giờ sau các cuộc tấn công Kairos và Virat, Ukraine cũng đã tập kích cảng Novorossiysk, nơi là căn cứ của Hạm đội Biển Đen Nga. Quan chức Ukraine cho biết lực lượng nước này đã tấn công hạ tầng dầu mỏ và hệ thống phòng không của Nga tại đây.
Cuộc tập kích cũng đã làm hư hại điểm neo đậu tàu thuyền của trạm xuất dầu thuộc Tổ hợp Đường ống Caspi (CPC), nơi mà Nga, Kazakhstan cùng hai công ty lớn của Mỹ là Chevron và Exxon Mobil có cổ phần. Giá dầu Brent đã tăng khoảng 1% trong ngày 1/12 do lo ngại về nguồn cung giảm.
Các cuộc tấn công mới là phần mở rộng của chiến dịch kéo dài nhiều tháng qua của Ukraine nhằm vào các nhà máy lọc dầu trên lãnh thổ Nga, với mục tiêu gây tổn hại nguồn doanh thu quan trọng từ dầu khí của Moskva.
Ukraine đã sử dụng nhiều loại máy bay không người lái cỡ lớn tấn công các nhà máy lọc dầu, trạm bơm, kho lưu trữ dầu sâu bên trong lãnh thổ Nga, gây ra những vụ cháy nổ lớn. Dù vậy, Nga đã thể hiện khả năng kháng cự cao, nhanh chóng khôi phục các nhà máy lọc dầu bị hư hại và tìm thêm tàu để duy trì nguồn cung cho khách hàng quốc tế.
Điều này thúc đẩy Ukraine chuyển hướng tấn công, quay sang nhắm vào tàu chở dầu trên Biển Đen. Những đòn tấn công như vậy làm gia tăng rủi ro cho việc vận chuyển dầu, vì chúng làm tăng phí bảo hiểm cho tàu thuyền và kéo theo việc giảm lợi nhuận của Nga.
Nếu tuyến vận chuyển dầu quan trọng qua Biển Đen gặp quá nhiều rủi ro, Nga sẽ phải chuyển hướng luồng dầu xuất khẩu của mình sang Biển Baltic. Tuy nhiên, chi phí và thời gian vận chuyển sẽ tăng vì tuyến đường xa hơn.
"Nếu Ukraine tăng cường tấn công đội tàu bóng tối, điều đó có thể làm tắc nghẽn một trong những tuyến vận chuyển quan trọng nhất đối với dầu Nga, khiến nước này đối mặt nguy cơ sụt giảm lượng xuất khẩu và doanh thu", Janis Kluge, chuyên gia về Nga tại Viện Các vấn đề An ninh và Quốc tế Đức, cho hay.
Đám cháy trên tàu Kairos ở Biển Đen ngày 28/11. Ảnh: Tổng cục Hàng hải Thổ Nhĩ Kỳ
Tuy nhiên, hiệu quả của các đòn tập kích như vậy đối với kinh tế Nga chưa thực sự rõ ràng, trong khi nó tiềm ẩn nhiều rủi ro về mặt ngoại giao, khi xuồng tự sát Ukraine có thể xâm phạm lãnh hải các nước ven Biển Đen hay có nguy cơ tấn công nhầm tàu thuyền các nước thứ ba.
Bộ Quốc phòng Romania hôm 3/12 cho biết đã tiến hành hủy nổ một xuồng không người lái Sea Baby được phát hiện ở khu vực cách thành phố Constanta khoảng 66 km về phía đông. Đây nhiều khả năng là USV của Ukraine bị lạc vào vùng biển Romania.
"Cuộc chiến giữa Ukraine và Nga rõ ràng đã bắt đầu đe dọa an toàn hàng hải ở Biển Đen", Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nói ngày 1/12.
Bộ Ngoại giao Kazakhstan cho biết các cuộc tấn công vào cảng CPC, nơi nước này sử dụng để xuất khẩu dầu, làm tổn hại quan hệ song phương và kêu gọi Kiev ngừng chiến dịch của mình. Ukraine cho biết hành động của họ không nhắm vào Kazakhstan mà nhằm mục đích đẩy lùi chiến dịch của Nga.
Cuộc tấn công của SBU vào đội tàu bóng tối của Nga diễn ra giữa lúc Mỹ đang nỗ lực thúc đẩy đàm phán. Ngày 30/11, đặc phái viên Steve Witkoff, Ngoại trưởng Marco Rubio cùng con rể Jared Kushner của Tổng thống Donald Trump đã tiếp phái đoàn Ukraine tới Mỹ để thảo luận về đề xuất hòa bình mới. Hai ngày sau, các đặc phái viên Mỹ tới Moskva gặp Tổng thống Putin để đàm phán về nỗ lực chấm dứt xung đột Ukraine.
Giới quan sát cho rằng chiến dịch bóp nghẹt doanh thu dầu Nga của Ukraine có thể giúp Kiev có thêm đòn bẩy đàm phán.
"Đó là chiến lược tốt nhất hiện nay của Ukraine. Họ có thể tấn công vào kinh tế để gây áp lực lên Nga trong các cuộc đàm phán", Adi Imsirovic, giảng viên về năng lượng tại Đại học Oxford ở Anh và từng là trưởng bộ phận trong công ty Gazprom Marketing & Trading của Nga, nói.
VietBF@sưu tập
