Cuối những năm 1990, Chủ tịch nước Trung Quốc khi đó là Giang Trạch Dân thường nhắc đến một "thời cơ chiến lược" kéo dài 20 năm, mà trong đó Trung Quốc tập trung phát triển kinh tế và "nhường" vai tṛ cường quốc cầm trịch cho Mỹ.
Trong thời kỳ này, Trung Quốc ẩn ḿnh và nh́n chung không nắm giữ trách nhiệm lănh đạo trên trường quốc tế. Họ tạo dựng h́nh ảnh là một nước nghèo đang phát triển, lấy cớ tập trung giải quyết các vấn đề nội bộ để tránh nhiệm vụ ngoại giao bên ngoài lănh thổ.
Đến nay, cái "thời cơ chiến lược" này đă đi được 3/4 chặng đường. Và theo chuyên gia Kerry Brown, có nhiều lư do để tin rằng thời đại này của Trung Quốc đă khép lại.
Sâu đă thoát khỏi kén
Xét về cả kinh tế lẫn địa chính trị, Trung Quốc dưới thời Tập Cận B́nh đang mang nhiều phong thái của một cường quốc.
Với những tuyên bố về một "h́nh mẫu mới" trong quan hệ cường quốc Trung - Mỹ, hay mới đây là "Con đường tơ lụa" kết nối toàn cầu, có thể thấy Trung Quốc ngày nay đă sẵn sàng trở thành tâm điểm của sự chú ư trên trường quốc tế.
Trung Quốc dưới thời Tập Cận B́nh khác xa với Trung Quốc dưới thời Giang Trạch Dân. Ảnh: Tân Hoa Xă.
Theo ông Brown, một Trung Quốc ẩn ḿnh và tập trung vào các vấn đề nội bộ nay đă được thay thế bởi một Trung Quốc mới, một Trung Quốc chủ động tranh giành vị trí lănh đạo trên trường quốc tế, một Trung Quốc muốn các nước khác phải lắng nghe ḿnh.
Brown cho rằng Trung Quốc hiện đang ở một vị trí thuận lợi để tiếp tục tranh giành ảnh hưởng trên trường quốc tế và đẩy mạnh vị thế cường quốc, đồng thời nhấn mạnh Trung Quốc nên tận dụng tối đa thời cơ này v́ thời thế sẽ thay đổi rất nhanh chỉ trong năm tới.
Khi đó, một số chuyển biến mang tính quyết định nhiều khả năng sẽ biến "Giấc mơ Trung Hoa" của ông Tập Cận B́nh trở thành "ác mộng".
Nhà Trắng đổi chủ
Theo đánh giá của ông Brown, trong hơn 6 năm đương nhiệm, Tổng thống Mỹ Barack Obama đă tỏ ra tương đối "hiền" với Trung Quốc.
Dù không ít lần tuyên bố "xoay trục" và cân bằng cán cân quyền lực tại châu Á, ông Obama chưa bao giờ được phía Trung Quốc coi trọng, thể hiện rơ nét qua cách đối xử chẳng lấy ǵ làm trọng thị của nước chủ nhà trong chuyến thăm của Tổng thống Mỹ đến Bắc Kinh năm 2009.
Nhiệm ḱ của ông Obama đă chứng kiến sự nổi lên của một Trung Quốc quyết đoán đến mức huênh hoang, một Trung Quốc luôn tự cho ḿnh quyền được đưa ra quyết định, ít nhất là trong khu vực.
Việc kí kết hiệp định chống biến đổi khí hậu với Trung Quốc vào năm ngoái có thể được coi là một thành công của Tổng thống Obama, một nước đi có thể sẽ đem lại nhiều lợi ích trong tương lai.
Tuy nhiên, trong suy nghĩ của đa số giới làm chính trị ở Bắc Kinh cũng như Washington, ông chủ Nhà Trắng luôn bị coi là yếu thế trong ngoại giao với Trung Quốc.
Nhưng người chủ mới của Nhà Trắng chắc chắn sẽ không "dễ dăi" với Trung Quốc như vậy.
Dù chưa chính thức tuyên bố tranh cử, nhưng giới phân tích đánh giá cao khả năng đắc cử Tổng thống của bà Hillary Clinton. Trong mắt chính quyền Trung Quốc, phu nhân cựu Tổng thống Bill Clinton là một người hoàn toàn khác với nhà lănh đạo Washington hiện tại.
Từ hội nghị Liên hiệp quốc về quyền phụ nữ tại Bắc Kinh vào năm 1995 đến những chuyến thăm Trung Quốc với tư cách Ngoại trưởng Mỹ, bà Clinton đă xây dựng h́nh ảnh một nữ lănh đạo cứng rắn và đầy tham vọng trong mắt giới chức và truyền thông Trung Hoa.
Bà Hillary Clinton nhiều khả năng sẽ có những chính sách đối ngoại cứng rắn hơn với Trung Quốc. Ảnh: Getty Images.
Theo ông Brown, giới chức Trung Quốc ngay từ bây giờ nên bắt đầu tính đến những thay đổi trong chính sách ngoại giao của một Nhà Trắng dưới thời bà Clinton, những sự thay đổi với tham vọng khẳng định vị thế số một của Mỹ trên trường quốc tế.
Bất ổn cận kề
Cũng trong năm 2016, Đài Loan sẽ tiến hành bầu cử t́m người lănh đạo mới. Tương tự như Tổng thống Obama tại Mỹ, người đương nhiệm Mă Anh Cửu của Quốc Dân Đảng (KMT) luôn được đánh giá là một "đồng minh" tốt của Bắc Kinh.
Trong gần 7 năm qua, ông Mă đă tập trung thúc đẩy hợp tác kinh tế và nhấn mạnh sự cẩn trọng trong chính trị với đại lục, qua đó giảm đáng kể căng thẳng giữa hai bờ eo biển, khác xa với những ǵ đă diễn ra trong 8 năm trước đó dưới thời Trần Thủy Biển.
Tuy nhiên, chính sách này cũng khiến ông Mă không được người dân Đài Loan đánh giá cao. Tỉ lệ ủng hộ ông đang ở mức thấp nhất trong lịch sử các nhà lănh đạo Đài Loan.
Tỉ lệ ủng hộ của người dân Đài Loan dành cho ông Mă Anh Cửu đang ở mức thấp nhất trong lịch sử. Ảnh: AP
Đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP) được đánh giá là sẽ chiếm ưu thế trong cuộc bầu cử năm 2016. Và theo ông Brown, các chính sách của DPP đối với chính quyền đại lục sẽ cứng rắn hơn nhiều so với những ǵ ông Mă và KMT đă thể hiện trong những năm gần đây.
Chỉ trong một vài tháng năm 2016, hai đối tác quan trọng của Bắc Kinh sẽ thay lănh đạo. Theo ông Brown, những chuyển biến này nhiều khả năng sẽ mang lại một môi trường mang nặng tính đối đầu và nhiều va chạm hơn với Trung Quốc.
Và nếu không tận dụng tối đa khoảng thời gian 18 tháng sắp tới, khi mà mọi thứ đang diễn ra theo hướng có lợi cho ḿnh, "Giấc mơ Trung Hoa" nhiều khả năng sẽ trở thành khơi nguồn của một "ác mộng" cho ông Tập Cận B́nh và Trung Quốc.
soha
