Người Nhật chết vì quên cảnh báo của tổ tiên?

Những con đập ngăn nước biển hiện đại ở Nhật Bản đã không thể bảo vệ các thành phố, thị trấn ven biển của nước này khỏi trận động đất kèm sóng thần kinh hoàng hồi tháng trước. Trong khi đó, ở ngôi làng nhỏ mang tên Aneyoshi, một tấm biển đá có từ hàng nhiều thế kỷ nay đã cứu cả ngôi làng này khỏi thảm họa bị diệt vong.

Trên tấm biển đá có ghi dòng chữ: "Sống ở trên cao sẽ đem lại hòa bình và sự hòa thuận cho con cháu chúng ta. Hãy ghi nhớ tai họa từ những con sóng thần kinh khủng. Đừng xây bất kỳ ngôi nhà nào dưới điểm này".

Tấm biển đá ở làng Aneyoshi.

Lời khuyên được khắc ghi trên tấm biển đá này đã được hàng chục hộ gia đình ở làng Aneyoshi ghi nhớ và làm theo. Vì thế, toàn bộ ngôi làng này đã không bị hề hấn gì khi trận động đất mạnh 9 độ richter kèm theo những con sóng thần cao tới 14m ập đến hôm 11/3. Trong khi đó, nhiều thành phố, thị trấn nằm thấp hơn xung quanh đó đã bị san phẳng, hàng chục ngàn người thiệt mạng.

Tấm biển đá ghi lời cảnh báo đáng giá trên không chỉ có một. Hàng trăm tấm biển đá như vậy đã được cắm dọc bờ biển Nhật Bản. Một số có đến hơn 600 năm tuổi. Nói chung, những tấm biển đá này đã tạo ra một hệ thống cảnh báo thô sơ cho Nhật Bản – đất nước luôn phải chịu những trận động đất và sóng thần trong nhiều thế kỷ nay.

Tuy nhiên, không phải tất cả các tấm biển đá đều chỉ cho người dân Nhật Bản chỗ nào an toàn để xây dựng như tấm biển đá ở làng Aneyoshi. Một số chỉ đơn giản đứng đó cho đến khi chúng bị cuốn trôi đi bởi những con sóng thần – như một lời nhắc nhở hàng ngày về nguy cơ xảy ra thảm họa. "Nếu một trận động đất xảy ra, hãy cẩn thận với những con sóng thần," một tấm biển đá đã ghi như vậy. Trong xã hội hiện đại luôn bận rộn và hối hả, nhiều người đã quên đi những lời cảnh báo từ tổ tiên để lại.

Hơn 12.000 người được xác nhận đã thiệt mạng trong thảm họa ngày 11/3 và các quan chức Nhật đang lo ngại, số người chết thực sự có thể leo lên đến con số 25.000. Hiện vẫn đang có hơn 100.000 người phải sống tạm bợ ở các lều trại, trường học.

Trong lúc này, các công nhân của nhà máy Fukushima Dai-ichi đang phải nỗ lực nhằm ngăn chặn một thảm họa hạt nhân có thể xảy ra.

Một thảm họa kép kinh hoàng như vừa rồi có lẽ xảy ra chỉ một lần trong một đời người. Công ty Điện lực Tokyo – đơn vị quản lý nhà máy Fukushima – đã không chuẩn bị cho điều tồi tệ này. Nhiều người, nhiều thành phố, thị trấn cũng như vậy.

Nhiều người đã trốn thoát, chạy ngay sau khi trận động đất xảy ra. Ở một số nơi, khoảnh khắc giữa cái sống và cái chết chỉ là vấn đề vài phút. Những người khác chần chừ, nấn ná đều thiệt mạng.

"Mọi người biết rất rõ kiến thức về động đất, sóng thần nhưng họ quá bận bịu với cuộc sống và công việc. Kết quả là họ đã quên," ông Yotaru Hatamura, một học giả nghiên cứu về những tấm biển đá nói trên cho biết. Một tấm biển đá ở thành phố ven biển Kesennuma cảnh báo: "Luôn phải cẩn thận với những con sóng thần. Hãy chọn cuộc sống của bạn thay vì chọn tài sản và những đồ quý giá khác."

Bà Tetsuko Takahashi, 70 tuổi, an toàn trong ngôi nhà trên đồi của mình. Bà đã nhìn ra cửa sổ đằng trước nhà trong khi người khác phớt lờ lời khuyên của tổ tiên. Bà đã chứng kiến một con thuyền bị cuốn vào sâu trong đất liền gần một km, làm phá hỏng một loạt ngôi nhà trên đường đi.

"Sau trận động đất, mọi người trở lại ngôi nhà của mình để lấy những tài sản quý giá và sắp xếp gọn gàng lại nhà cửa. Và tất cả họ đã không thoát được những con sóng thần hung dữ," bà Takahashi cho biết.

Gia đình bà Takahashi sống ở Kesennuma trong nhiều thế hệ nhưng bà cho hay, những người trải qua trận sóng thần kinh hoàng nhất đã chết cách đây vài năm. Bà chỉ nhớ một trận sóng thần yếu hơn là vào năm 1960, do trận động đất ngoài khơi Chile gây ra.

Các thế hệ trước đó cũng để lại những lời cảnh báo qua việc đặt tên thảm họa cho nhiều nơi, ông Fumihiko Imamura, một giáo sư chuyên nghiên cứu về thảm họa ở trường Đại học Tohoku, Sendai, cho biết.

Theo ông này, "mất khoảng 3 thế hệ để mọi người quên đi về thảm họa. Những người trải qua thảm họa sẽ kể lại cho con cháu và cháu chắt mình nhưng sau đó, trí nhớ của họ về chuyện này cũng dần phai nhạt," ông Imamura nói thêm.

Ngôi làng Aneyoshi, nơi mọi người xây nhà trên tấm biển đá, là một ngoại lệ. “Tất cả mọi người ở đây đều biết rõ về các tấm biển đá. Chúng cháu được học về những tấm biển đá ở trong trường. Khi sóng thần đến, mẹ cháu đến đón cháu từ trường và sau đó cả làng cháu chạy lên những chỗ cao hơn," bé Yuto Kimura, 12 tuổi, cho biết.

Làng Aneyoshi nằm trong thành phố Miyako – một trong những nơi bị ảnh hưởng lớn nhất bởi trận động đất kèm sóng thần hôm 11/3. Làng Aneyoshi thường xuyên phải hứng chịu những trận sóng thần, trong đó có một trận sóng thần lớn vào năm 1896. Ông Isamu Aneishi, 69 tuổi, cho biết, tổ tiên của ông đã chuyển cả gia đình lên sống ở nơi cao hơn từ cách đây hơn 100 năm. Tuy nhiên, 3 đứa cháu của ông lại đang học tại một trường tiểu học nằm ở dưới thấp. Trường học của chúng đã bị phá hủy và thi thể 3 đứa cháu của ông Aneishi vẫn chưa được tìm thấy.

Xa hơn về phía nam, trận sóng thần hôm 11/3 đã cuốn trôi một tấm biển đá cao 2m đứng sừng sững gần một sân chơi ở giữa thành phố Natori. Tấm biển đá này khắc lời cảnh báo bằng chữ Nhật rất to: "Nếu động đất xảy ra, hãy cẩn thận sóng thần."

Tuy nhiên, lời cảnh báo rõ ràng kia đã không ngăn được mọi người ngừng công việc của họ và chạy đến nơi an toàn. Một số đến đón con ở trường rồi lại quay trở về kiểm tra ngôi nhà của họ. Và họ đã phải mất mạng. Hơn 820 thi thể đã được tìm thấy ở Natori. Một số mắc trên những cành cây ở trên cao sau khi nước rút đi. 1.000 người khác vẫn còn mất tích.

Ông Hiroshi Kosai lớn lên ở Natori nhưng đã chuyển đi xa sau khi học xong trung học. Cha mẹ của Kosai vẫn ở lại ngôi nhà của gia đình ở Natori và họ đều thiệt mạng trong thảm họa kép vừa rồi. "Tôi luôn bảo với bố mẹ là đây là nơi nguy hiểm," ông Kosai, 43 tuổi, vừa nói vừa chỉ vào một nền móng bị phá hủy, nơi từng có một tấm biển đá.

Mặc dù vậy, ông Kosai tin rằng, "trong vòng 5 năm nữa, bạn sẽ thấy những ngôi nhà lại mọc lên khắp nơi ở đây”.

Kiệt Linh - (theo AP)