Những nghề làm thêm của một gánh hát cải lương

Trên đường lưu diễn của gánh hát, thông thường đào kép công nhân sân khấu có thể làm thêm nhiều nghề khác, thay vì chỉ đơn thuần lo việc hát xướng.

Tùy theo khả năng có sẵn, nghệ sĩ có thể làm thêm những công việc khác như cạo gió giác hơi, đánh bóng tủ bàn ghế, chùi lư đồng, chạy xe ôm. Họ cũng có thể là thợ hớt tóc, thợ điện, thợ hồ, và cũng có thể làm... ruộng.

Vào một dịp gần Tết năm nọ có gánh hát về diễn ở Gò Công, người ta thấy một hiện tượng khá lạ. Ðoàn vừa dọn đến chưa ổn định gì hết, thì hầu hết từ đào kép đến thầy đờn, công nhân chia làm nhiều nhóm tỏa ra các ngả đường như đi dạo. Thỉnh thoảng họ liếc mắt vào các nhà dân như tìm người quen. Thấy lạ, người ta mới hỏi một anh kép thì được cho biết là đoàn hát của anh có cái nghề đánh bóng tủ, chùi lư đồng, đèn đồng... và hễ thấy nhà nào có những thứ này là gặp gia chủ để... tiếp thị.

Anh ta còn cho biết nghề này không tốn vốn chỉ tốn công, cần phải làm cho kỹ thì gia chủ mới trả công cao, nhứt là các dịp Tết Nguyên Ðán thì nghề này trúng lắm. Anh nói thêm nhiều địa phương bà con biết mình là nghệ sĩ làm thêm nghề tay trái nên họ rất cảm động, sẵn sàng giao công việc và còn giới thiệu cho bạn bè, thân tộc.

Nhiều chị trong đoàn còn nhận thêu thùa hoặc nấu nướng cho bà con tại các địa phương mà mình lưu diễn. Có chị được khán giả địa phương cảm mến, gom góp cho hàng chục ký vải vụn đem về kết lại thành những tấm mền đủ màu sặc sỡ rồi bán lại cho dân địa phương. Ðã có nhiều đoàn trúng mánh khi về một số địa phương gặp phải đám tiệc, đám cưới, liên hoan, thôi nôi, đầy tháng, đám ma, sinh nhật... Người thì nhận sô văn nghệ, người nhận trang trí, thiết kế ánh sáng, người phụ trách về âm thanh, người nhận bao thầu nấu nướng...

Chạy xe ôm cũng là một nghề thường thấy trên đường lưu diễn, nhiều nghệ sĩ có xe Honda ngoài việc chở cho người trong đoàn đi đây đi đó, còn chở thuê cho dân trong vùng xa.

Nghề cạo gió giác hơi cũng chen chân được vào được vào đoàn hát và trở nên khá phổ biến, có đoàn có đến 3, 4 người cùng làm nghề này. Thường ở trong đoàn, họ làm với tính cách giúp đỡ, chữa trị cho đồng nghiệp mà không nhận thù lao (hoặc có cũng với giá tượng trưng). Có một nữ nghệ sĩ thành thạo nghề cạo gió giác hơi, ai trúng gió, cảm lạnh cũng đều nhờ chị làm giúp. Có chị còn nấu nước xông, nấu cháo cảm cho anh em mau lành bệnh.

Nghệ sĩ luôn thích làm đẹp, nhất là các cô đào. Vì thế ở đoàn nào cũng có người làm móng tay, móng chân, nhiều nữ nghệ sĩ ở các đoàn thường sắm kềm cắt riêng mỗi khi làm móng tay móng chân để ngừa bệnh. Nhiều đoàn, khán giả đến chơi, thăm nghệ sĩ thấy có người làm nghề này nên ủng hộ rồi sau đó về nhà giới thiệu cho nhiều người khác đến làm.

Chuyện viên phụ trách ánh sáng ở đoàn thường kiêm luôn nghề sửa điện, và nghề này kiếm khá tiền. Và còn rất nhiều nghề nữa mà ở đây không thể kể hết.

NV