Chuyện của phạm nhân biết 6 'ngoại ngữ'

Ra chợ bán hàng từ nhỏ nên Lưu thạo nhiều tiếng dân tộc. Cô không ngờ có ngày vốn “ngoại ngữ” ấy lại có ích khi rơi vào chốn lao tù.


Số phận đẩy người đàn bà có bàn chân to như bắp chuối này vào trại giam, tình cờ như việc làm phiên dịch của chị ta vậy. Chỉ vì quá nể nang người hàng xóm mà Hồ Thị Lưu, 36 tuổi, ở Trịnh Tường, Bát Xát, Lào Cai đã phải trả một cái giá quá đắt.

Nhắc đến ba con, Lưu lặng đi, hai khóe mắt loáng nước.

Sinh ra ở Lai Châu, mới lẫm chẫm biết đi thì cha mẹ lần lượt qua đời nên từ nhỏ Lưu sớm chịu thiệt thòi. 5 anh chị em đùm bọc lấy nhau, sống bằng nghề trồng nương, hái củi, làm thuê, cuốc mướn đến khi Lưu rành mặt đồng tiền thì các anh chị ra ở riêng, một mình cô phải tự kiếm sống nuôi thân. Ra chợ buôn đi bán lại từ mớ củi, sọt rau nên Lưu nói được nhiều thứ tiếng từ Mường, Mán, Ủ Chu đến Tày, Nùng, thậm chí là tiếng Trung Quốc cô đều rất thạo. Có ai ngờ rằng với vốn “ngoại ngữ” phong phú này, cuộc đời lại đưa đẩy Lưu vào trại giam để rồi gần 3 năm nay cô trở thành “thông ngôn”, giúp quản giáo gần hơn với những phạm nhân là đồng bào dân tộc, mới vào trại, không biết tiếng Kinh. Không chỉ giúp các bạn tù hiểu về nội quy của trại, Lưu còn là người “nghe” hộ quản giáo những điều không bình thường mà các phạm nhân thông qua những cuộc trò chuyện, gặp người thân, chuyển tải cho người nhà.

Một thời gian buôn bán ở chợ, có chút vốn, Lưu sang Trung Quốc mua đồ dân dụng về bán và những ngày lội sông qua biến giới ấy đã se duyên cho cô lấy một chàng trai ở huyện Bát Xát, Lào Cai. Từ ngày về Trịnh Tường làm dâu, Lưu vẫn theo nếp cũ đi buôn còn chồng ở nhà đánh cá, làm ruộng, cuộc sống của hai người ngày càng khấm khá. Ba đứa con hai trai, một gái lần lượt chào đời, hạnh phúc tưởng không còn gì mong ước hơn...

Theo lời kể của Lưu thì một buổi chiều cuối tháng 10/2004, người hàng xóm tên Vinh sang nhờ mua hộ ít ống thuốc tiêm để chữa bệnh. Vì người đàn ông này mới chuyển đến nên Lưu không biết anh ta mắc bệnh gì song cứ nhìn nước da xanh mướt thì chắc chắn trong người đang có bệnh. Lưu có hỏi tên thuốc nhưng anh ta bảo “tên dài khó nhớ, cứ bảo mua thuốc tiêm là có người chỉ”, nên Lưu chỉ hỏi số lượng mua và được nhờ mua hộ 3.000 ống.

Sáng hôm sau, vừa đến chợ, việc đầu tiên làm là Lưu hỏi những người ngồi chợ xem nơi nào bán “thuốc tiêm” cho người ốm. Cầm ống tiêm mỏng mảnh trên tay, Lưu quyết định mua tạm 1.000 ống, số còn lại sẽ mua dần sau. Cô không hề hay biết rằng đây chính là tân dược gây nghiện, mua bán thứ này là vi phạm pháp luật.

Từ chợ biên giới về, Lưu xếp gói ống tiêm vào góc hè với ý định để người hàng xóm bệnh tật sang hỏi, sẽ nhìn thấy ngay. Thế nhưng người hỏi về số ống tiêm này lại không phải là người hàng xóm mà là lực lượng công an. Bị bắt về tội mua bán tân dược gây nghiện, Lưu bàng hoàng vì lòng thương người của mình đã rước họa về nhà.

Những ngày đầu ở trại tạm giam, được các điều tra viên phân tích, cô đã khóc rất nhiều. 20 năm tù với Lưu không đau khổ bằng cái tin chồng lấy vợ mới. Gần 5 năm trong trại, duy nhất một lần gia đình cô được đoàn tụ đó là lần chồng cô xuống Hải Phòng thăm, dẫn cả ba đứa con đi cùng. Lần đoàn tụ ấy, Lưu điếng người khi nghe chồng thông báo tháng sau lấy vợ vì một mình không thể gánh vác hết việc nhà. Lưu bảo thân mình tù tội, phải chấp nhận, chỉ xin chồng hãy thương lấy 3 đứa con, cố gắng cho chúng nó học hành đến nơi đến chốn.

Sau lần đó, Lưu bặt tin gia đình mãi cho tới đầu năm vừa rồi, chị gái cô tới thăm, thông báo con trai lớn của Lưu đã nghỉ học, 2 đứa nhỏ vẫn đi học nhưng gia cảnh giờ buồn lắm vì người vợ không tần tảo, chồng lại suốt ngày rượu chè,…Nghe chị gái kể, cô chỉ biết khóc. Lưu bảo không tiếc số tiền của đã dành dụm bị người khác tiêu phá mà chỉ ân hận vì quá tin người làm các con khổ sở. Thương con, gửi thư về cho con nhưng chẳng bao giờ Lưu nhận được thư của chúng vì người mẹ kế cấm đoán, Lưu lấy công việc để quên đi.

Thấy Lưu trò chuyện được với nhiều người dân tộc, ban giám thị đã chuyển cô từ đội thêu ren sang đội phiên dịch. Nhiệm vụ của Lưu là phổ biến nội quy cho những phạm nhân mới là người đồng bào, không hiểu tiếng Kinh; gặp gỡ những người chậm tiến bộ, nói chuyện với họ, chưa kể việc hai ngày cuối tuần khi các phạm nhân trò chuyện với người nhà khi được thăm gặp, Lư phải nghe và kể lại với quản giáo những nghi vấn.

Những ngày ngồi chợ, tiếp xúc với nhiều người dân tộc nên Lưu nói được tiếng Trung Quốc, tiếng Tày, Nùng, Mán, Ủ Chu, Mường, …vào đây, vốn “ngoại ngữ” này được phát huy tác dụng. Lưu bảo cô chẳng có bí quyết gì khi giáo dục phạm mới vào, chỉ biết lấy gương mình ra kể để động viên họ. Mỗi lần như thế, Lưu lại khóc, những giọt nước mắt xót xa, ân hận và nuối tiếc. Trước khi chia tay, Lưu rụt rè nhờ tôi chụp cho một tấm hình, nhờ gửi về cho con trai. Mong sau cậu bé, giờ đã 16 tuổi, đủ lớn để hiểu nỗi lòng của một người mẹ mà viết thư vào động viên.


Theo Đất Việt