Người Cuba bắt đầu phải đóng thuế

Hàng trăm nghìn người dân Cuba đang phải khai thuế, và đây là lần đầu tiên cho đa số họ sau nửa thế kỷ không phải đóng thuế thu nhập.

Cảnh ở Cuba

Lãnh đạo Raul Castro đã cho áp dụng chính sách thuế giống như các nước khác trên thế giới và đây chỉ là một trong số nhiều thay đổi ông lên kế hoạch áp dụng dù thuế là một vấn đề xã hội tế nhị.

Việc áp dụng thuế có thể sẽ là 'tiến một bước, lùi một bước' và công nhân viên nhà nước vẫn được miễn đóng thuế, và mới chỉ có các tiểu thương, người tự kiếm sống phải đóng.

Nhà kinh tế Omar Everleny Perez, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Kinh tế Cuba, nói với BBC rằng chính sách thuế ở Cuba đang chuyển dần thành luật.

Luật mới sẽ được Quốc hội đem ra thảo luận vào giữa năm 2012.

Giáo sư Perez nói: "Chính sách bị hoãn vì các mặt phức tạp của chuyện cần nghiên cứu như thuế địa ốc. Đấy có thể là điều bình thường ở các nước khác nhưng với người Cuba thì họ chưa quen."

Đa số công dân Cuba không phải trả thuế thu nhập nhưng Perez nói rõ rằng "luật pháp hiện hành không cho họ né tránh mà chỉ vì thu nhập bình quân còn rất thấp".

"Trên thực tế, chỉ những người thu nhập trên 1000 peso, bằng 45 USD thì mới phải trả thuế 5%."

Lương tháng trung bình của người Cuba bằng khoảng 17 USD, thấp hơn nhiều so với khoản chi tiêu trung bình của một hộ gia đình bình thường bằng 80 đôla.

Ngoài ra, với mô hình kinh tế của Cuba hiện nay, thuế cũng không cần vì chính quyền là chủ sở hữu của mọi công ty và các doanh nghiệp nhà nước nộp vào ngân sách.

Tư nhân lớn dần

Ông Raul Castro đang đẩy Cuba nhích dần về kinh tế thị trường

Nhưng khu vực kinh tế ngoài nhà nước đang lớn dần lên, khiến mọi chuyện thay đổi.

Năm 2011, tiền thu từ thuế tăng do số người kinh doanh cá thể tăng từ 140 nghìn lên gần 360 nghìn.

Tuy thế, thuế từ rượu và thuốc lá vẫn cao hơn.

"Con số người tự kinh doanh tăng lên, và chỉ có 25% các doanh nghiệp vừa mở phải đóng cửa"

Vẫn theo ông Omar Everleny Perez, "nhà nước cố gắng điều chỉnh sự tăng trưởng của các hoạt động kinh doanh cá thể với quá trình áp dụng chính sách thuế mới. Hai quá trình này đi song hành, nhưng nếu mục tiêu chỉ là thu thuế thì có thể gây hại cho các doanh nghiệp tự mở ra".

Năm 2011, Cuba nới lỏng một số chính sách tài chính, và giảm thuế trong một số lĩnh vực.

Những người tuyển chưa tới 5 công nhân hoặc thu nhập chưa tới 10 nghìn peso được miễn thuế.

Người về hưu mà tiếp tục tự lao động thì không phải trả bảo hiểm xã hội.

Ông Perez nói các doanh nghiệp tư đang tiến triển.

"Con số người tự kinh doanh tăng lên, và chỉ có 25% các doanh nghiệp vừa mở phải đóng cửa nên đây là một con số tốt."

Tuy nhiên, giới nghiên cứu vẫn đề nghị có khoản giãn thuế cho 5 tháng đầu tiên khi doanh nghiệp ra đời để họ trưởng thành và tập trung vốn, sau đó mới trả thuế".

Ông Omar Everleny Perez nói thuế ở Cuba không cao.

Một số người làm ăn trong các ngành kiếm nhiều lợi nhuận thì đồng ý với hệ thống thuế còn những ai cũng vào cuộc làm ăn nhưng có thu nhập thấp thì chật vật để trả thuế.

Hector Torres, lái taxi, tin rằng "chừng nào thuế vẫn còn cho người ta cơ hội làm việc thì tốt vì thuế có mặt ở mọi nước trên thế giới".

Đường phố Cuba cũng đã có các hoạt động buôn bán nhỏ

Dân lái taxi phải trả 50 peso một tháng và kiếm được chừng 15 đồng một ngày, nhờ vào hiện trạng giao thông công cộng rất ít, và cơ hội mua xăng dầu ngoài chợ đen với giá rẻ hơn giá chính thức.

Felix Rivas, chủ một quá cà phê nhỏ thì nói chính sách thuế thật không công bằng vì ai cũng phải trả từng đó.

Ông nói rằng "thuế phải được trả khác nhau, tùy từng nơi và tùy vào thu nhập của từng việc kinh doanh".

Frank Alfonso, làm đồ gốm, tin rằng "thuế cần phải được giảm và thuê nhập phải được dùng vào mục tiêu cho cộng đồng và xây dựng cơ sở hạ tầng".

Ông quản lý một cửa hàng ngoài trời, thuê từ chính quyền địa phương, mà chẳng có cả nhà vệ sinh cho nhân công.

Ông Omar E. Perez lập luận rằng nếu chính sách phải đối xử khu vực nhà nước và tư nhân như nhau thì một số gánh nặng thuế phải chia sẻ lại.

Nhà kinh tế này mong đợi rằng các nhân công có tay nghề cao như trong ngành IT, các kỹ sư hoặc nhà kiến trúc, có thể bắt đầu tự làm ăn ngoài khu vực nhà nước, chẳng hạn như trong các hợp tác xã.

Nhưng, ngoài tác động xã hội của thuế thân, Cuba cần bắt các doanh nghiệp lớn trong ngành dầu khí hay du lịch phải đóng thuế nữa.

Ông Perez nói, "đây là các công ty lớn cần đóng gọp nhiều nhất cho hệ thống thuế của nhà nước".


BBC