Ngành y tế luôn có "lý lẽ" để thoái thác trách nhiệm?

Theo các chuyên gia y tế, trong sản khoa, tỉ lệ tắc ối rất hiếm gặp. Chính vì vậy, nguyên nhân tử vong có thể do tiên lượng của thầy thuốc không tốt.

Theo số liệu thống kê của ngành y tế, 6 tháng đầu năm cả nước có tới 88 ca sản phụ tử vong, trong đó có tới 66 ca tử vong tại bệnh viện. Để trấn an dư luận, thông thường những ca tử vong của các sản phụ tại bệnh viện, ngành y tế luôn cho rằng nạn nhân tử vong vì mắc các chứng bệnh "nan y hiếm gặp" nhằm che dấu sai sót của mình.

Hàng loạt sản phụ chết bất thường khiến dư luận đặt câu hỏi về sự tắc trách của bác sĩ

Nhiều ca tử vong bất thường
Tình trạng khám chữa bệnh của nước ta thời gian qua xuất hiện nhiều dấu hiệu đáng quan ngại. Nhiều trường hợp các sản phụ "bỗng nhiên" đột tử gây bất bình trong dư luận. Theo số liệu thống kê của ngành y tế, 6 tháng đầu năm, cả nước có tới 88 ca sản phụ tử vong, trong đó có tới 66 ca tử vong tại bệnh viện. Không ít trường hợp xuất hiện nhiều dấu hiệu bất thường. Nhưng có một điều "lạ" khiến dư luận khó hiểu là lý do phía ngành y tế đưa ra để giải thích cho sự bất thường này đều chung quy lại: "Sản phụ chết là do tắc mạch ối, tắc mạch phổi". Trên thực tế, nhiều vụ việc người nhà các sản phụ không may bị chết phản ánh tới cơ quan báo chí xuất hiện nhiều dấu hiệu sai phạm của đội ngũ y bác sĩ.
Điều khiến dư luận bức xúc và lo lắng là nguyên nhân của những việc sản phụ tử vong "bất thường" vẫn chưa có lời giải thích thoả đáng. Cuối tháng 9 một lần nữa dư luận lại nổi sóng vì hai vụ việc đau lòng liên quan đến hai ca sinh bất thành của hai sản phụ. Dư luận càng "bàng hoàng" hơn vì nó diễn ra tại những bệnh viện lớn cấp tỉnh và cấp Trung ương.
Trong vụ việc xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Gia Lai, theo thông tin PV Người đưa tin thu thập được, gia đình của sản phụ Nguyễn Thị Hồng (42 tuổi, trú tại thôn Linh Nham, xã Dak Djrăng, huyện Mang Yang) cho biết, cái chết của nạn nhân có những biểu hiện bất thường. Chồng của chị Hồng là anh Nguyễn Văn Hùng đã chủ động đưa vợ lên Bệnh viện Đa khoa tỉnh Gia Lai để các y bác sĩ ở đây thăm khám.
Theo lời anh Hùng, trong quá trình mang thai, anh đã đưa vợ ra huyện để khám thai và được các bác sĩ tại đây khuyên sớm đến bệnh viện tỉnh để can thiệp tốt cho cả mẹ và con. Trước những linh cảm bất thường của chị Hồng, ngay trong sáng 24/9, anh Hùng quyết định đưa vợ đến BVĐK tỉnh để sinh. Tại đây, các bác sĩ cho chị Hồng đi siêu âm. Các bác sĩ kết luận thai nhi tốt, ít ối và chỉ định nằm chờ.
Đến 10h ngày 25/9, anh Hùng tiến hành làm thủ tục để vợ được đẻ mổ. Nhưng quá trình làm hồ sơ để tiến hành cho chị Hồng sinh anh Hùng bị gây phiền toái từ nữ hộ lý Phương. Theo anh Hùng, sau khi ký giấy cam kết cho vợ mổ nhưng đến khi gặp bác sĩ lại hỏi giấy cam kết đâu? Anh Hùng lại chạy đến chỗ hộ lý Phương hỏi thì hộ lý bảo rằng chắc đánh rơi đâu đó. Không có giấy tờ cam kết trong tay đưa cho bác sĩ nên việc tiến hành mổ đẻ cho sản phụ này đã chậm trễ. Đến ngày 26/9, khi thăm khám sản phụ Hồng, các bác sĩ cho biết thai nhi đã chết lưu. Họ tiến hành phẫu thuật để đưa thai nhi ra. Sự việc khiến cho anh Hùng và người nhà hết sức đau đớn. Anh Hùng quả quyết rằng: "Chính sự chậm trễ trong thủ tục khiến việc mổ đẻ tiến hành chậm dẫn đến anh mất đi đứa con".
Vụ việc đau lòng của sản phụ Hồng chưa được lắng xuống thì tiếp đó là ca tử vong tại Bệnh viện Phụ sản TƯ gây sửng sốt trong dư luận. Cái chết của sản phụ Nguyễn Thị Hằng (SN 1992, trú tại tổ 5 Văn Nội, phường Phú Lương, Hà Đông, Hà Nội) gây một làn sóng phản đối nhức nhối trong dư luận suốt thời gian dài. Theo thông tin chúng tôi nhận được, sự việc đau lòng này xảy ra vào khoảng 15h ngày 29/9 tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương (Viện C) sau khi vào bệnh viện này để sinh nở.
Cũng như sản phụ Hồng, sản phụ Hằng được thăm khám trước đó cẩn thận. Thông tin người nhà cho biết, trước đó một tháng, sản phụ Hằng được chồng là anh Bùi Thế Hải (SN 1986) đưa đến Trung tâm chuẩn đoán trước sinh (Bệnh viện Phụ sản Trung ương) siêu âm. Kết quả, sản phụ Hằng bị "nhau tiền đạo" và được bác sĩ Trần Danh Cường yêu cầu sinh nở bằng phương pháp mổ đẻ. Vào 8h sáng ngày 29/9, chị Hằng có dấu hiệu chuyển dạ và được gia đình đưa vào Viện C để làm thủ tục nhập viện chờ sinh.
Mặc dù, được các bác sĩ khám là đẻ thường nhưng lo sợ tình hình sức khỏe của chị Hằng không ổn định, gia đình lo lắng nên đã nhiều lần đề nghị các y bác sĩ của Viện C cho chị Hằng sinh nở bằng phương pháp mổ đẻ. Nhưng các y bác sĩ không chấp nhận. Do cơn đau không chịu được đến khoảng 13h05' cùng ngày, sản phụ Hằng đã nhắn tin cho người nhà trong gia đình với mục đích cầu cứu: "Cô bảo mổ đi, người ta chẳng tiêm kích thích đẻ gì cả". Một lần nữa gia đình sản phụ lại yêu cầu các bác sĩ mổ đẻ cho chị Hằng nhưng không được.
Đến khoảng 14h, sản phụ Hằng tiếp tục nhắn tin cầu cứu: "Đau quá, chảy nhiều nước ối, chẳng thấy ai ở đây". Sợ có chuyện chẳng lành, gia đình sản phụ bức xúc và định xông vào phòng đẻ nhưng cũng bị lực lượng bảo vệ ngăn cản. Khoảng 15h cùng ngày, gia đình nạn nhân bất ngờ nhận được thông báo từ phía bệnh viện là sản phụ Hằng đã tử vong và phải mổ ngay lập tức để cứu thai nhi.
Từ hai vụ việc trên đã có những biểu hiện bất thường từ sự tắc trách của các bác sĩ.
Tắc ối hay tắc trách?
Trao đổi với chúng tôi về hàng loạt vụ sản phụ tử vong, bác sĩ Lê Thị Kim Dung, Trung tâm Y tế Lao động Thái Hà cho biết, trong các tai biến sản phụ khoa, đa phần trường hợp tử vong là do tắc mạch ối. Sở dĩ như vậy vì tai biến này thường xảy ra quá nhanh và rất khó chẩn đoán. Nó tương tự như trường hợp bệnh nhân bị sốc thuốc và không dự báo được nên gia đình sản phụ thường khó chấp nhận lời giải thích của nhân viên y tế. Trên thực tế, có đến 80% trường hợp mắc phải đều dẫn đến tử vong. Thống kê của ngành y tế cho thấy, tắc ối rất hiếm gặp, tỷ lệ khoảng 1/8.000 - 30.000 trường hợp thai nghén. Vì vậy, liên tiếp hàng chục vụ tai biến tử vong xảy ra trong thời gian qua mà đều đổ lỗi cho… tắc mạch ối, bất khả kháng thì khó thuyết phục.
TS. Lý Ngọc Kính, chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Y tế Việt Nam, nguyên cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) phân tích, khi xảy ra tai biến thường có rất nhiều lỗi chủ quan, khách quan. Lỗi chủ quan là do khả năng chẩn đoán, tiên lượng của bác sỹ còn hạn chế. Lỗi khách quan là do quá tải khiến chất lượng khám chữa bệnh giảm, tăng sai sót. "Tuy nhiên, đã làm nghề này, không ai muốn có tai biến, không ai chủ tâm làm mẹ, con hoặc cả hai mẹ con cùng chết. Chỉ có thể là do kiến thức, khả năng tiên lượng bệnh còn hạn chế hoặc điều kiện làm việc không thuận lợi khiến sai sót phát sinh", TS. Kính khẳng định.
Trước một số ý kiến băn khoăn cho rằng, người bệnh thường đuối lý trước các bệnh viện vì không có chuyên môn để đấu tranh, vị nguyên cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh giải thích, Luật Khám chữa bệnh đã quy định rất rõ rằng người bệnh có quyền mời luật sư để tham gia khiếu kiện. Luật cũng quy định rõ luật sư bào chữa cho bệnh nhân có quyền được sử dụng bệnh án của bệnh viện, liên hệ với các nhà chuyên môn để tìm bằng chứng bảo vệ người bệnh. Như vậy, về chuyên môn thì người bệnh không thể so với bác sĩ nhưng khi có sự cố, họ có đầy đủ công cụ pháp luật để trợ giúp.

Bộ Y tế không bao che TS. Nguyễn Duy Khê, vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ, Trẻ em (Bộ Y tế) cho biết, để xảy ra tai biến sản khoa là điều đáng tiếc với cả cán bộ y tế cũng như gia đình các sản phụ. Tuy nhiên, trên thực tế, các tai biến sản khoa có thể dẫn đến tử vong cho cả mẹ và thai nhi vẫn là thách thức lớn đối với Bộ Y tế. "Tuy nhiên, quan điểm của Bộ Y tế là không bao che, phải xem xét trách nhiệm và xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân nếu có vi phạm trong việc để xảy ra tai biến dẫn đến tử vong. Phải nghiêm túc xem xét trong các trường hợp này để có các biện pháp giải quyết một cách toàn diện, chính xác và hiệu quả", TS. Khê nói. Bác sĩ Lê Thị Kim Dung, Trung tâm y tế Lao động Thái Hà cho biết, trong hơn mười năm làm bác sĩ sản khoa, bà cũng chỉ gặp hai ca tử vong do thuyên tắc ối. "Những trường hợp tử vong vừa qua, theo tôi được biết, sản phụ và thai nhi đều có sức khỏe bình thường trong thai kỳ. Vì vậy, nguyên nhân tử vong có thể do tiên lượng của thầy thuốc không tốt chứ "lỗi" hoàn toàn không chỉ do thuyên tắc ối như giải thích của bệnh viện. “Theo tôi, nếu có dấu hiệu suy thai thì cần có tiên lượng tốt để xử lý kịp thời. Bởi việc chần chừ kéo dài phút nào sẽ ảnh hưởng đến tính mạng của mẹ và bé”, bác sĩ Dung nhấn mạnh.

Trinh Phúc - Anh Văn