VBF-Vấn đề an toàn thực phẩm từ lâu vẫn luôn là vấn nạn khó giải quyết của toàn xă hội VN. Chuyện chứng kiến nhiều người bỏ mạng v́ ăn uống không c̣n là chuyện hiếm tại VN. Vấn nạn này giừo cũng thành việc mà ngay cả với giới nghệ sĩ cũng phải quan tâm hơn ngoài việc biểu diễn của họ, như những chia sẻ sau của Chí Tài 1 ngôi sao có thời gian dài sống cả ở VN và Mỹ sẽ cho chúng ta cái nh́n đúng đắn.Chí Tài nổi tiếng trong giới nghệ sĩ là người ăn uống cầu kỳ và kỹ tính. Dù vậy, chính anh và người thân cũng vài lần bị ngộ độc v́ thực phẩm bẩn.
Nhiều ông dân nhậu ở ḿnh không hiểu vấn đề vệ sinh
Ở Việt Nam một ḿnh 18 năm, chuyện ăn uống hàng ngày của anh thế nào?
Do công việc, thời gian thất thường nên đa số các nghệ sĩ đều tiện đâu ăn đó. Tôi ở một ḿnh nên ăn hàng quán nhiều hơn những người khác. Nhưng tôi rất khó và kỹ trong chuyện ăn uống nên thường chọn những nơi đàng hoàng và nh́n có vẻ sạch sẽ để yên tâm về mặt vệ sinh.
Mắt ḿnh thấy sạch nhưng thật sự nó có sạch hay không th́ cũng không biết. Khuất mắt trông coi thôi, không lẽ lại nhịn không ăn. Được một thời gian, vợ tôi gửi bà chị họ thỉnh thoảng chạy qua nhà nấu ăn nhân tiện canh chừng dùm bà ấy luôn.
Bà chị nấu ǵ, tôi ăn đó. Biết tôi khó nên bà ấy cũng thường mua thực phẩm trong siêu thị hoặc nếu đi chợ th́ phải lựa đồ tươi. Nhưng sau này, tôi không cho nấu nữa v́ bà ấy có tật nấu món ǵ cũng cho hành lá. Đúng món th́ không sao, không đúng món th́ hư hết cả thức ăn, mất vị.
Nói thiệt với bạn là 20 năm nay tôi mang trong người nhiều bệnh, từ tiểu đường đến mỡ trong máu, cholesterol cao… Ngày xưa tôi uống thuốc tây, ăn uống th́ không kiêng cữ nên bệnh càng ngày càng nặng.
Gần 1 tháng nay tôi không uống thuốc tây mà chuyển qua liệu pháp điều trị mới kết hợp chế độ ăn uống nghiêm ngặt: Không ăn tinh bột, cơm, phở, hủ tíu, ḿ... kiêng hết. Cả rượu bia cũng vậy, tôi không đụng một giọt. Chỉ ăn rau và thịt.
Tôi chỉ uống nước dinh dưỡng làm từ lúa mạch, ăn hột gà mà cũng chỉ được ăn ḷng trắng, không ăn ḷng đỏ. Thịt cũng chỉ được ăn ḅ, gà, cá, tôm. Món nào cũng phải ăn nhạt như hấp hoặc luộc và không được ướp gia vị.
Đi đâu cũng phải kè kè hộp thuốc, uống đúng giờ. Mỗi lần gần hai chục viên.
Hiện tại có một cặp vợ chồng là fan ruột nấu cho tôi ăn. Tôi ngại nhưng họ tự nguyện nên đành chịu. Tôi cũng dặn họ khi đi chợ th́ mua thực phẩm tốt, đắt chút không sao nhưng ḿnh yên tâm. Họ đi chợ nhiều may chăng biết phân biệt được đâu là thực phẩm sạch chứ tôi là chịu hẳn. Dù vậy, tôi xác định là hên xui thôi.
Việt Nam nói chung và Sài G̣n nói riêng được coi là mảnh đất của các món ăn vặt. Quán vỉa hè, b́nh dân nhiều không đếm hết. Và khó có thể phủ nhận rằng, rất nhiều những quán như vậy nổi tiếng bởi đồ ăn ngon. Dù khó tính trong ăn uống nhưng anh có bao giờ lui tới những nơi như vậy?
Tôi thích ăn vặt. Hồi xưa tôi rất thích ngồi vỉa hè v́ cảm giác thoải mái, nh́n xe cộ qua lại. Hơn nữa, những quán ăn vặt b́nh dân như vậy thường rất ngon.
Nhưng lâu rồi tôi không c̣n khoảnh khắc đó nữa. V́ ngồi một chút là khán giả tới bắt chuyện. Tôi hiểu là v́ họ yêu mến nên mới đến nói chuyện với ḿnh. Nhưng 1 người được là 10 người tới.
Họ mời mà ḿnh không uống th́ họ bảo khi dễ. Mà uống th́ mỗi người một cốc là ḿnh chết. Chỉ cần 10 người là ḿnh nằm tại chỗ rồi. Người này mời được, người kia cũng tới mời. Uống với người này không uống với người kia th́ họ giận, có khi chửi bới đ̣i đánh ḿnh.
Nhưng tôi ngại nhất chuyện họ đưa luôn cho ḿnh cái ly đang uống. Họ ăn mấy tiếng đồng hồ, dầu mỡ dính tùm lum trên miệng cốc nhưng bắt ḿnh uống chung. Ai biết được trong cái ly đó có cái ǵ. Ai biết được họ có mắc bệnh ǵ không. Không uống th́ bảo chảnh, khi dễ mà uống th́ sợ.
Người ta không hiểu vấn đề vệ sinh và lịch sự. Hầu như mấy ông nhậu ở Việt Nam đều bị cái bệnh đó. Họ cho rằng huynh đệ, anh em th́ phải uống như thế mới thiệt t́nh.
Có lẽ họ ảnh hưởng bởi những phim bộ ngày xưa. Huynh đệ phải cắt máu ăn thề. Nhưng ngày đó làm ǵ có mấy bệnh như bây giờ, ăn uống chung đũa muỗng cũng lây, hít phải hơi thở cũng lây… Sợ th́ sợ mà nhiều khi vẫn phải uống. Ḍm cái miệng ly bóng dầu mỡ tôi phải xoay chiều khác để uống. Nghệ sĩ rất khổ chuyện đó.
Sau này, tôi rút kinh nghiệm, hạn chế tới mấy quán nhậu b́nh dân, mấy quán vỉa hè.
Anh đă bị ngộ độc thực phẩm bao giờ chưa?
Có, nhiều lần rồi. Lần đó tôi đi Mũi Né. Uống nước đá thôi cũng chạy ra chạy vô ôm cái toilet tới sáng v́ họ dùng nước bẩn làm đá. Ḿnh thả đá vô bia, uống về đêm đó thức trắng luôn.
Nhưng nặng nhất là vụ ăn mực cũng ở Mũi Né. Cả gia đ́nh tôi lần đó bị Tào Tháo rượt nguyên đêm. Sáng ra tôi chạy bộ ở bờ biển nên kiệt sức, nằm 3 ngày sau.
Kỳ nghỉ hỏng luôn, mất vui. Sau đó tôi ngại lắm. Đi du lịch, đi đâu cũng ngại chuyện ăn uống v́ hên xui. Thậm chí bây giờ đi du lịch tôi đều đem theo thuốc, pḥng lúc xui th́ có cái cầm ngay tại trận. Bụng dạ tôi thuộc dạng tốt mà c̣n bị mấy lần.
Tất cả là ư thức
Thường xuyên đi lại giữa hai nước, anh thấy thực phẩm ở Mỹ và Việt Nam như thế nào?
Nói thiệt là chuyện ăn uống ở Mỹ an tâm hơn. Ăn uống ở Việt Nam giống như ḿnh đi mua vé số, hên xui. Vô nhà hàng cao cấp nhưng không biết nguồn hàng, nguồn thực phẩm họ cho ḿnh ăn có cao cấp hay không. Nguy hiểm lắm.
Ra chợ, gặp người bán không tốt cũng làm sao biết được. Ḿnh có hỏi th́ người bán cũng không rảnh để trả lời là rau đó, thịt đó do ai cung cấp. Nhiều khi chính họ cũng không biết. Xuống chợ đầu mối lấy đại về bán. Cứ lấy hàng về bán có lời là được rồi, quan tâm chi nhiều cho mệt.
Chỉ những sự kiện lớn truyền thông đưa lên mạng, lên ti vi th́ người dân mới biết là họ làm bậy. Nếu báo chí không đưa th́ người dân cũng không biết, vẫn ăn uống b́nh thường.
C̣n ở Mỹ, họ có một cơ quan kiểm duyệt gắt gao. Ngay cả hàng bày bán ngoài chợ từ mớ rau, miếng thịt cũng đều ghi rơ nguồn gốc xuất xứ, hạn sử dụng.
Tôi không vơ đũa cả nắm, không nói bên nào tốt hơn nhưng nói thiệt là ăn thực phẩm ở Mỹ vẫn yên tâm hơn. Người dân nhiều khi không cần vào siêu thị, mua thực phẩm ở chợ cũng yên tâm rồi.
Chợ ở Mỹ mà bán hàng bậy là bị dẹp ngay. C̣n ở ḿnh, có thể v́ nhiều chợ quá nên ḿnh đă cố gắng nhưng cũng không kiểm soát hết được.
Chưa kể đến những người bán hàng di dộng trên xe máy xe đạp chạy vào từng con hẻm, từng ngơ ngách ngồi bán, kiểm soát rất phức tạp.
Chuyện thực phẩm bẩn ngoài vấn đề về đạo đức c̣n là chuyện ư thức của từng người. Anh có nghĩ vậy không?
Chính xác. Ung thư nhiều như thế là do ăn uống và vệ sinh. Do ư thức của ḿnh hết. Ḿnh chỉ có thể bảo vệ bản thân bằng cách tự có ư thức.
Bản thân tôi cũng đă trải qua rồi tôi biết. Ngày xưa cha mẹ tôi mải làm ăn đâu có nhắc nhở dạy dỗ con chuyện đó, tới khi mắc bệnh tôi mới biết phải tự cứu lấy ḿnh bằng việc ư thức trong chuyện ăn uống, vệ sinh, thể dục thể thao.
Ngày xưa tôi rất thích ăn thịt kho hột vịt. Tôi khoái ăn thịt mỡ và da. Nó ngon quá, cắn một miếng chao ôi là sướng. Mỗi lần ăn mấy cái trứng. Ḿnh nghĩ là sức ḿnh ăn được thế th́ sẽ tiêu thụ hết chỗ thịt trứng đó, kỳ thực không phải. Mỡ dư tích tụ trong người.
Ăn riết, tôi từ đứa ốm thành mập, bị bệnh này bệnh kia. Lúc ḿnh phát hiện ra th́ muộn rồi nhưng phải t́m cách điều trị. Tám anh em nhà tôi ai cũng bị, tuỳ theo mức độ nặng nhẹ.
Ai chăm tập thể dục thể thao th́ xác suất bị bệnh thấp hơn hoặc thời gian phát bệnh lâu hơn. C̣n người ít vận động th́ khả năng mắc bệnh rất cao.
Hiện nay ở các thành phố lớn, nhiều người tự làm mô h́nh vườn ao chuồng tại nhà để đảm bảo nguồn thực phẩm cho gia đ́nh ḿnh an toàn. Người giàu th́ ra ngoại ô thuê đất làm trang trại. Anh đă từng nghĩ sẽ làm như vậy để bảo vệ ḿnh?
Ở Việt Nam, tôi thuê chung cư nên không có diện tích làm vậy. Hơn nữa công việc của tôi hầu như đi suốt, ở nhà rất ít làm ǵ có thời gian để chăm sóc cây trồng vật nuôi. Chó mèo tôi cũng không nuôi.
C̣n ở Mỹ gia đ́nh tôi rất yên tâm về thực phẩm. Xui lắm mới để lọt kẻ làm việc gian ác chích thuốc tầm bậy. Mà những kẻ đó bị phát hiện, hoặc bị tù hoặc bị phạt rất nặng nên họ cũng sợ mà không dám làm. Do đó nhà tôi bên Mỹ không cần phải tự canh tác chăn nuôi để cung cấp thực phẩm cho ḿnh. Nhà tôi cũng có khoảnh vườn nhỏ để má vợ tôi trồng trái cây ăn chơi như ổi, chanh...
Bếp là nơi không thể thiếu với bất cứ gia đ́nh nào, xin anh chia sẻ về bếp nhà ḿnh?
Bếp và chỗ rửa chén phải sạch sẽ. Thùng rác chỉ chứa mấy thứ không gây mùi. Có rác gây mùi hôi như tôm, đầu cá là quăng liền không để trong nhà lâu v́ mùi đó cũng ảnh hưởng sức khoẻ.
Ở Mỹ, nhà nào cũng có thùng rác công cộng trước nhà. Người dân tự phân loại rác trước khi đem đổ. Làm sai là bị phạt, mà phạt nặng.
C̣n ở Việt Nam ḿnh, hô hào bao nhiêu lâu chuyện phân loại rác thải nhưng cũng không đi tới đâu. Quan trọng là ư thức của từng người. Việc trên cổ động, ban lệnh là chuyện ở trên đưa xuống c̣n người dân phải tự có ư thức. Không có ư thức th́ không bao giờ cải tiến được. Xă hội cũng không văn minh được.
Ngay chuyện quăng rác thôi. Họ quăng xuống cống, bảo sao cống không nghẹt. Tôi chứng kiến rất nhiều lần, người ta ăn cơm hộp xong, thùng rác cách đó chừng 20 bước chân cũng làm biếng đi, vứt xuống cống cho nhanh.
Cống nghẹt, mưa lớn không thoát nước, cũng chính họ lại kêu hôi thối. Đó là chưa kể nước cống dâng lên th́ chính ḿnh hứng chịu, nhiễm trùng nhiễm độc.
Chừng nào chúng ta hiểu được rằng chuyện ḿnh làm biếng, thiếu ư thức vệ sinh nơi công cộng, quăng rác bừa băi là chúng ta đang tự hại ḿnh th́ mới mong thay đổi được.
Tất cả là ư thức. Chuyện tự bảo vệ ḿnh c̣n không làm được th́ không tránh được người ta hại nhau bằng thực phẩm bẩn v́ lợi ích đồng tiền.
Cám ơn anh đă chia sẻ!