Vietbf.com - Mở đầu ṿng công du châu Á đầu tiên của tổng thống Mỹ Donald Trump đă đến Nhật Bản, đă mở lời về hồ sơ nóng bỏng về vấn đề hạt nhân-tên lửa Bắc Triều Tiên, cho nên Donald Trump phải gây sức ép trên Bắc Kinh để tác động tốt trên hồ sơ Bắc Triều Tiên, và giành được một số lợi ích kinh tế, chứ đừng chủ trương "Nước Mỹ là trên hết", khiến Tổng thống Mỹ khó gặt hái thành công trước một ông Tập Cận B́nh đầy thực tế.
![](http://vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1128567&stc=1&d=1509989033)
Ông Donald Trump dự buổi tiệc chiêu đăi tại Akasaka Palace, Tokyo, tối 06/11/2017. REUTERS/Shizuo Kambayashi
Liệu ông Trump có được toại nguyện hay không? Đối với tờ báo có uy tín tại Anh Quốc, The Observer, câu trả lời nêu lên trong bài xă luận ngày 05/11/2017 rất rơ ràng : « Vừa thiếu kiến thức về quan hệ quốc tế, vừa hay phát biểu nóng vội, lại chủ trương « Nước Mỹ Trên Hết », tổng thống Mỹ khó gặt hái thành công trước một Tập Cận B́nh thực tế. »
Theo tờ báo, h́nh ảnh « Con ḅ mộng trong một cửa hiệu đồ sứ » có lẽ rất phù hợp để mô tả chuyến đi Châu Á của Donald Trump.
Trong cuộc vận động tranh cử tổng thống vào năm ngoái, ông Trump đă lên giọng tỏ vẻ rất giận dữ đối với Trung Quốc, gọi Bắc Kinh là « kẻ thù », và tố cáo Trung Quốc « cướp đoạt »’ nước Mỹ với cung cách thương mại ăn cướp.
Một cách rất thản nhiên, ông c̣n gợi ư với Nhật Bản là nên trang bị vũ khí hạt nhân và nói với Hàn Quốc là nên trả thêm tiền công bảo vệ cho Mỹ. Ông đă cam kết xé bỏ thỏa thuận thương mại TPP, một lời hứa mà ông đă thực hiện. Ông cũng muốn diệt trừ mối đe dọa mà Bắc Triều Tiên đặt ra bằng mọi giá, kể cả bằng hành động quân sự.
Bất an trong khu vực do bất động tại Mỹ…
Đối với The Observer, cách hành xử của ông Trump tại Nhà Trắng đă làm cho vùng Châu Á Thái B́nh Dương cảm thấy bất an, một phần có lẽ v́ những ǵ ông không làm. Nhà Trắng một cách rất lạ lùng đă không đưa ra được một tầm nh́n và một chính sách cho một khu vực mà tất cả đều đồng thanh đánh giá là then chốt cho sự trù phú, an ninh của Mỹ ở thế kỷ 21 này.
Trump cho rằng chính sách ‘xoay trục sang Châu Á’ của Obama đă thất bại trong mục tiêu căn bản là quản lư và đóng khung ảnh hưởng địa chính trị đang bành trướng của Trung Quốc. Thế nhưng ông Trump đă không đưa ra được cái ǵ khác để thay thế. Những đồng minh lâu đời không c̣n biết một cách chắc chắn Mỹ đứng ở đâu nữa.
Điều mà ông Trump đă làm là gây thêm lo sợ và rối loạn. Cuộc đấu khẩu ngày càng leo thang giữa ông và lănh đạo độc tài Bắc Triều Tiên đă thúc đẩy B́nh Nhưỡng gia tăng nỗ lực trang bị hỏa tiễn mang đầu đạn hạt nhân và có khả năng bắn đến lănh thổ Mỹ. Ông Trump đe dọa « hủy diệt hoàn toàn » quốc gia này, gợi lên bóng ma chiến tranh hạt nhân và gây lo ngại cho các bạn bè và đồng minh.
Hơn nữa, quan điểm cấp bách cần đến sự giúp đỡ của Trung Quốc trong việc trừng phạt Kim Jong Un đă đẩy ông Trump vào một mối quan hệ nhún nhường không b́nh thường với Tập Cận B́nh, lănh đạo hùng mạnh của Trung Quốc mà ông Trump sẽ gặp.
Lời cam kết trước đây của ông là lái quan hệ song phương Mỹ-Trung theo chiều hướng có lợi cho Mỹ một cách triệt để, đă bị thay thế bằng sự ve vuốt không lành mạnh. Gần đây ông gọi Tập Cận B́nh là ‘Vua Trung Quốc’.
Trung Quốc sẽ nhượng bộ h́nh thức?
Tờ báo Anh chỉ trích không nể nang : Việc ông Trump thiếu tầm nh́n rơ ràng, tính huênh hoang, kiêu căng, cả tin, cùng với xu hướng dễ mất b́nh tĩnh của ông, đặt ra vấn đề cho phía chủ nhà Trung Quốc sẽ đón tiếp ông.
Đối với một người khách nhiều khiếm khuyết như thế, trên phương diện ngoại giao, sẽ không khó để đạt được những mong muốn tốt nhất. Nhưng mặt khác, nếu để ông Trump trở về tay trắng th́ sẽ có nguy cơ gây thêm những vụ bùng nổ khó lường.
Cho nên các nhà quan sát dự đoán là ông Tập Cận B́nh sẽ có một số nhượng bộ về thương mại có vẻ to tát, nhưng chủ yếu là mang tính chất h́nh thức, để thỏa măn chương tŕnh « Nước Mỹ Trên Hết » của ông Trump, cho phép ông khoe khoang một thành công lớn. Trung Quốc cũng có thể hứa giúp gây sức ép lên Bắc Triều Tiên, nhưng Bắc Kinh sẽ không đi xa hơn những biện pháp hiện hành.
Đây chính là kịch bản kết quả hạn hẹp mà các cố vấn của ông Trump đă ngầm đồng ư.
Trump: Thất bại cả về kinh tế lẫn chiến lược?
Theo The Observer, một kết quả như thế sẽ gác qua một bên, những vấn đề nhạy cảm, những vấn đề mà nếu không giải quyết, có thể biến thành ung nhọt và biến quan hệ cạnh tranh thành sự đối đầu.
Một vấn đề là thực tế không chút thoải mái đối với nền kinh tế Mỹ và người lao động Mỹ : Đó là Trung Quốc sẽ vẫn tiếp tục xuất khẩu sang Mỹ lượng hàng nhiều gấp 3 lần hàng nhập tư Mỹ. T́nh trạng mậu dịch mất cân đối nặng nề đó là biểu tượng rơ nhất về đà vươn lên của Trung Quốc, và sự thụt lùi tương đối của Mỹ.
Một vấn đề nổi cộm khác là như vậy ông Trump đă thất bại trong việc xử lư nghiêm túc sự bành trướng quân sự của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, cũng như không hiểu được hệ quả tiêu cực trên sự tin tưởng của Nhật Bản, Đài Loan, Indonesia và những nước khác vào cam kết hỗ trợ của Mỹ.
Trung Quốc thời Tập Cận B́nh, người vừa được Đại Hội Đảng Cộng Sản mới đây mặc nhiên tôn lên thành lănh đạo suốt đời, c̣n đặt ra một thách thức cơ bản hơn nữa : Việc Trung Quốc xem thường cung cách điều hành dân chủ, bầu cử tự do, quyền con người, quyền công dân, tư pháp độc lập đang phá hoại sâu sác những giá trị phương Tây. Cách triệt hạ những người chủ trương dân chủ ở Hồng Kông, truy bức nhà văn ly khai là những ví dụ điển h́nh.
Việc Bắc Kinh xem thường nhân quyền vốn mang tính phổ quát là một thách thức nhắm vào hệ thống chuẩn mực phổ quát được xây dựng thông qua Liên Hiệp Quốc từ năm 1945. Đấy không chỉ là vấn đề nội bộ Trung Quốc. Trên đà vươn lên, Trung Quốc gia tăng sử dụng quyền lực mềm, với những công cụ như đầu tư, xây dựng ḥa b́nh ở Nam Sudan, vùng Sừng Phi Châu, và đang thực thụ xuất khẩu mô h́nh điều hành của ḿnh ra thế giới.
« Thế Kỷ Xuyên Thái B́nh Dương đă bắt đầu »
Một nghiên cứu của Atlantic Council, nhóm chuyên gia cố vấn tại Washington, ghi nhận là vùng Châu Á Thái B́nh Dương sẽ là vùng kinh tế năng động nhất thế giới vào khoảng 2050, và các quốc gia trong vùng đang chi tiêu cho quốc pḥng nhiều hơn cả Châu Âu. Một xu thế chuyển dịch quyền lực căn bản đang diễn ra và trật tự quốc tế dựa trên luật pháp đang bị thách thức gay go.
Câu trả lời của Mỹ phải là thắt chặt liên minh an ninh hiện hữu, lôi kéo Trung Quốc nhập cuộc nhưng phải cứng rắn. Mỹ phải cổ vũ « các giá trị cơ bản », trong toàn vùng, đồng thời phải luôn luôn t́m kiếm mẫu số chung, nếu được, với Trung Quốc. Theo bản nghiên cứu này, Washington không thể hoài nghi về thực tế là « Thế Kỷ Xuyên Thái B́nh Dương đă bắt đầu ».
Câu hỏi mà The Observer đặt ra là liệu một người như Donald Trump có thể lắng nghe những lời khuyên này hay không ? Liệu ông có thể chấp nhận ư nghĩ là thời đại thống trị của Mỹ đang kết thúc hay không ? Có lẽ là không. Điều tốt nhất mà người ta có thể hy vọng là ông Trump giảm bớt các phát biểu hung hăng trong tuần này và theo sát chương tŕnh đă được vạch ra.
Tờ báo c̣n hóm hỉnh cho là : « Nếu đúng như dự đoán của một số người, Bắc Triều Tiên có thể khiêu khích, bắn thử tên lửa gọi là để chào đón ông, th́ điều mà những người chung quanh ông có thể làm là cột ông lại. »