Các tỷ phú Hong Kong đã qua thời hoàng kim

[june04]

Chỉ tập trung vào các ngành kinh doanh truyền thống như bất động sản, bán lẻ, chậm đổi mới khiến cho các tỷ phú lâu đời ở Hong Kong bị các ông trùm công nghệ mới nổi Trung Quốc đại lục vượt mặt.

"Đây là kỷ nguyên của Internet. Nó không còn thuộc về Li Ka-shing (Lý Gia Thành) nữa", tỷ phú Trung Quốc Jack Ma tuyên bố vào tháng 10/2013, chỉ vài tuần sau khi Alibaba Group Holding Ltd lên kế hoạch niêm yết tại Hong Kong nhưng bị cơ quan quản lý chặn lại. Thời điểm đó, Li là một trong những doanh nhân quyền lực và giàu nhất châu Á. Tuy nhiên điều này đã thay đổi chỉ trong vài năm trở gần đây khi sự trỗi dậy của các ông trùm công nghệ Trung Quốc đã vượt mặt các tỷ phú Hong Kong gạo cội như Li, chứng minh lời tiên đoán trên của Jack Ma là đúng.

Ngay cả khi chính quyền Bắc Kinh có động thái hạn chế ảnh hưởng của các gã khổng lồ công nghệ, tổng tài sản của 10 người giàu nhất Trung Quốc đã tăng gấp ba kể từ năm 2016 lên 425 tỷ USD, theo Bloomberg. Trong khi đó tại Hong Kong con số tăng gấp đôi lên 218 tỷ USD trong cùng thời kỳ. Li, từng là người giàu nhất châu Á, hiện xếp thứ 13, kém Jack Ma vài bậc, người đã niêm yết Alibaba tại New York (Mỹ) vào năm 2014.

Những thay đổi này cho thấy sức ảnh hưởng ngày càng phai nhạt của các doanh nhân Hong Kong, những người đã xây dựng đế chế của họ dựa trên việc kinh doanh bất động sản, cảng, cơ sở hạ tầng, viễn thông, hàng không và bán lẻ.

Vào thời kỳ đỉnh cao, Hong Kong là cửa ngõ tài chính không thể thiếu giúp Trung Quốc đại lục phát triển nhanh chóng. Li và các tỷ phú khác được Bắc Kinh tán thưởng vì sự nhạy bén trong kinh doanh và khả năng tiếp cận vốn ở nước ngoài. Ngày nay, ảnh hưởng chính trị của những ông trùm này đang suy yếu và các doanh nghiệp của họ ngày càng bị các nhà đầu tư coi là lạc hậu. Hệ quả là sự sụt giảm nghiêm trọng trong định giá thị trường chứng khoán đối với các tập đoàn lớn nhất của Hong Kong.

Trong 5 năm qua, cổ phiếu của 5 tập đoàn hàng đầu Hong Kong là CK Hutchison Holdings Ltd., New World Development Co., Henderson Land Development Co., Sun Hung Kai Properties Ltd. và Wharf Holdings Ltd. không tăng đáng kể. Cổ phiếu của họ hiện chỉ gấp 0,5 lần giá trị sổ sách, so với con số gấp 10 lần của năm công ty công nghệ do các doanh nhân Trung Quốc đại lục kiểm soát, dữ liệu do Bloomberg tổng hợp.

Nhà phân tích Andy Wong, đối tác sáng lập của LW Asset Management tại Hong Kong nhận định: "Các mảng kinh doanh chính của các công ty lớn ở Hong Kong không có nhiều tăng trưởng. Các nhà đầu tư thích tập trung vào tăng trưởng hơn là giá trị của công ty, đồng thời các lĩnh vực dựa trên công nghệ rất hấp dẫn, đặc biệt là sau đại dịch".

Hầu hết các tỷ phú giàu nhất Trung Quốc đều đến từ ngành công nghệ, bao gồm Pony Ma của Tencent Holdings Ltd., người sáng lập Bytedance Ltd (công ty mẹ TikTok) Zhang Yiming và William Ding của NetEase Inc. Tài sản của Zhong Shanshan, chủ tịch hãng nước uống Nongfu Spring Co, người giàu nhất Trung Quốc hiện gần 69 tỷ USD, cao hơn gấp đôi so với Li Ka-shing.

Trước đây, nhiều đế chế kinh doanh của Hong Kong có được thành công nhờ các chính sách của chính phủ, khuyến khích chỉ một nhóm nhỏ các nhà phát triển tham gia đấu giá các lô đất, biến thành phố này trở thành thị trường bất động sản đắt đỏ nhất thế giới. Từ bất động sản, các ông trùm đa dạng hóa sang lĩnh vực tiện ích, bán lẻ, cảng và cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, công thức đó khó được nhân rộng ở các thị trường lớn hơn như Trung Quốc đại lục do yêu cầu vốn cao, cạnh tranh địa phương và các rào cản pháp lý, Richard Harris, người sáng lập Port Shelter Investment Management có trụ sở tại Hong Kong, cho biết.

Ngoài ra theo Harris, nhiều ông trùm Hong Kong chỉ tập trung bảo vệ nền tảng hiện tại của họ hơn là mở rộng sang các lĩnh vực kinh doanh mới. "Nhiều người trong số họ khá hạnh phúc khi đảm bảo rằng họ không mất đi" những gì họ có. Tuy nhiên, tài sản đảm bảo của những ông trùm Hong Kong này cũng bị mất giá khi nền kinh tế thành phố này bị tàn phá bởi các cuộc biểu tình chống chính phủ và đại dịch.

Sun Hung Kai Properties, nhà phát triển bất động sản do hai anh em tỷ phú Raymond và Thomas Kwok dẫn đầu, đã báo cáo giảm lợi nhuận cơ bản lớn nhất kể từ năm 2013. Swire Pacific Ltd., một trong những công ty thương mại Anh có tuổi đời hai thế kỷ tại Hong Kong, ghi nhận khoản lỗ lần đầu tiên kể từ khi niêm yết vào năm 1959, vào năm ngoái. Hãng hàng không Cathay Pacific Airways Ltd cũng ngập trong khó khăn bất chấp sự giải cứu đến từ chính phủ. CK Hutchison, ngọn cờ đầu của đế chế kinh doanh của tỷ phú Li Ka-shing, đã chứng kiến lợi nhuận lần đầu tiên giảm kể từ khi cải tổ tập đoàn vào năm 2015.

Trước thực trạng đó, một số tập đoàn Hong Kong đã bắt đầu tìm kiếm các cơ hội phát triển xa hơn. New World Development Co., công ty xây dựng cơ sở hạ tầng, khách sạn và trung tâm mua sắm, đang tăng tốc mở rộng sang lĩnh vực bảo hiểm, chăm sóc sức khỏe và giáo dục ở Trung Quốc đại lục. Swire Pacific đang đầu tư vào các hệ thống chăm sóc sức khỏe ở Trung Quốc đại lục. Jardine Matheson Holdings Ltd., chủ sở hữu của tập đoàn khách sạn Mandarin Oriental International Ltd., đang hợp tác với công ty Hillhouse Capital Management Ltd. để tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Trung Quốc và Đông Nam Á.

Trong khi đó Horizons Ventures, quỹ đầu tư của gia đình Li Ka-shing đã và đang đầu tư vào thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật, năng lượng tái tạo và các dịch vụ kỹ thuật số. Khoản đặt cược ban đầu của công ty vào Zoom Video Communications Inc. đã tăng lên 11 tỷ USD vào năm ngoái trong đại dịch. Li cũng đầu tư vào Facebook Inc., Spotify Technology và Siri.

Theo Falcon Chan, đối tác của Deloitte China, sự phục hồi kinh tế sau đại dịch sẽ rất quan trọng để các ông trùm Hong Kong xem xét đặt cược vào các ngành công nghiệp mới nổi. "Điều quan trọng là phải suy nghĩ về việc đặt cược lớn tiếp theo là gì. Những gì một số ông lớn này làm trong một hoặc hai năm tới sẽ có tác động to lớn nếu họ muốn đổi chiều".