Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng, H́nh thức được sử dụng để dẫn tới thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen năm 2022 có thể hữu ích cho các cuộc đàm phán ḥa b́nh giữa Ukraine và Nga.
Ukraine trước đó đă từ chối chấp nhận các điều khoản của Nga làm cơ sở đàm phán, đồng thời cáo buộc Moscow không có khả năng đàm phán thiện chí. Cuối năm 2022, ông Zelensky thậm chí c̣n ra sắc lệnh tuyên bố không tổ chức đàm phán với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Trong khi đó, Nga vẫn khẳng định sẵn sàng khôi phục đàm phán nhưng chỉ khi Kiev chấp nhận thực tế các vùng lănh thổ trước đây của Ukraine nay đă sáp nhập vào Nga.
Mùa thu năm 2022, các khu vực Donetsk, Lugansk, Zaporizhzhia và Kherson đă sáp nhập vào Nga sau các cuộc trưng cầu ư dân với đa số phiếu ủng hộ.
Ukraine chưa bao giờ công nhận kết quả bỏ phiếu và nhiều lần tuyên bố sẽ giành lại các vùng lănh thổ do Nga kiểm soát cũng như bán đảo Crimea (đă sáp nhập vào Nga từ năm 2014).
Trả lời phỏng vấn Philadelphia Inquirer, ông Zelensky nói rằng Ukraine “có thể t́m ra một h́nh mẫu” cho một giải pháp tiềm năng với Nga. Ông chỉ ra thỏa thuận do Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc làm trung gian 2 năm trước đă giúp thiết lập hành lang xuất khẩu nông sản từ các cảng của Ukraine.
Theo ông Zelensky, Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc đă kư các thỏa thuận riêng với Nga và Ukraine.
“Mô h́nh đó đă thành công”, nhà lănh đạo Ukraine nói, đồng thời nhấn mạnh, hành lang ngũ cốc khi đó đă tồn tại “đủ lâu”.
Theo Reuters, Nga và Ukraine đă gần đạt được một thỏa thuận ngũ cốc khác vào tháng 3, nhưng các nhà đàm phán Ukraine đột ngột từ bỏ sau 2 tháng đàm phán.
Tổng thống Zelensky tuyên bố, các thỏa thuận về “toàn vẹn lănh thổ, năng lượng và tự do hàng hải” có thể được kư kết giữa Ukraine và Nga theo h́nh thức tương tự.
Ông đề xuất các nước khác có thể được mời làm trung gian ḥa giải. Sẽ không chỉ có châu Âu và Mỹ mà các quốc gia từ châu Á, châu Phi và Nam Mỹ cũng có thể tham gia và giúp chuẩn bị các tài liệu sau đó được chuyển cho Nga và Ukraine.
“Cho đến nay, chỉ có mô h́nh này”, ông Zelensky nói. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng thỏa thuận cuối cùng phải “phù hợp” với Ukraine và dựa trên các điều khoản của Kiev.
Ông Zelensky từ lâu đă t́m cách thúc đẩy “công thức ḥa b́nh 10 điểm” do ông đề xuất, gần đây nhất là tại hội nghị thượng đỉnh ở Thụy Sĩ vào ngày 15-16/6 mà không có sự tham dự của Nga.
Moscow đă bác bỏ các điều khoản của ông Zelensky, nhấn mạnh rằng t́nh trạng của các vùng lănh thổ mới sáp nhập vào Nga là không thể thương lượng.
Hồi tháng 6, Tổng thống Putin c̣n yêu cầu lực lượng Ukraine phải rút khỏi 4 vùng đă sáp nhập vào Nga. Ukraine cũng phải từ bỏ kế hoạch gia nhập NATO và trở thành quốc gia trung lập, cũng như hạn chế quy mô quân đội.
Mặc dù bác bỏ các điều khoản của Nga, nhưng Ukraine gần đây đă phát đi tín hiệu sẵn sàng chấm dứt giao tranh.
Phó chánh văn pḥng Tổng thống Ukraine, ông Igor Zhovkva, nói rằng Kiev muốn “ḥa b́nh càng sớm càng tốt”.
Tổng thống Zelensky tuần trước cũng nói rằng Kiev không muốn xung đột kéo dài nhiều năm.