Thảm họa ở FTX liệu có cuốn bay số Bitcoin của El Salvador hay không?

[trungthuc]

Sau khi sàn FTX bị sụp đổ, đã xuất hiện những tin đồn cho rằng, toàn bộ số Bitcoin mà El Salvador đầu tư được gửi trên sàn này. Tuy nhiên, Changpeng Zhao (CZ), CEO của Binance đã lập tức phủ nhận tin đồn này.

"Tôi vừa nói chuyện với Tổng thống Nayib mới đây. Ông ấy đã xác nhận không giữ Bitcoin trên FTX và chưa bao giờ hợp tác với họ", CEO Binance viết trên Twitter.

Dù vậy, tham vọng đầu tư Bitcoin của cả một quốc gia vẫn bị đánh giá là chứa đầy sự viển vông. Chính những người dân ở El Salvador cũng cảm thấy quá mệt mỏi, tuyệt vọng với ý tưởng của vị Tổng thống trẻ của nước này.

Nằm ở phía Đông Nam El Salvador, dưới chân núi lửa Conchagua là nơi tọa lạc "Thành phố Bitcoin". Theo kế hoạch, quốc gia này sẽ thiết lập một nhà máy điện cạnh núi lửa để cung cấp đủ nguồn năng lượng cho cả thành phố và hoạt động khai thác Bitcoin.

Điều này đã làm đảo lộn toàn bộ cuộc sống của các cư dân nơi đây. "Chúng tôi không thể rời khỏi vì chẳng có nơi nào khác để đi. Chúng tôi chỉ là những kẻ nghèo sống dựa vào thiên nhiên, cây cỏ ở chung quanh", Elmer Martínez, một nông dân ở vùng Flor de Mangle, gần chân núi lửa Conchagua, tâm sự.

"Đả đảo Bitcoin"
Theo nguồn tin của Bloomberg, vào đầu năm nay, chính phủ nước này đã cho các công nhân đến đây để khảo sát thực địa, chuẩn bị thi công.

Tổng thống Nayib Bukele khẳng định, ông sẽ biến khu vực quanh núi lửa Conchagua từ một nơi nghèo nàn trở thành một đô thị trong mơ như ở Dubai. Đồng thời, 500 triệu USD trích trong ngân sách của El Salvador sẽ được sử dụng để xây dựng cơ sở hạ tầng và nguồn năng lượng cần thiết để khai thác Bitcoin. Một nửa số tiền còn lại sẽ được dùng để mua thêm đồng tiền mã hóa này. Trong đó, Flor de Mangle chính là một trong những địa điểm được khởi công xây dựng đầu tiên.

El Salvador vẫn ôm mộng xây dựng "thành phố Bitcoin" bất chấp bối cảnh thị trường tiền ảo thật ảm đạm. (Ảnh: Bloomberg)
Để thúc đẩy kế hoạch này, vị Tổng thống đã phát 30 USD Bitcoin cho mỗi người dân, xây dựng hàng loạt ATM Bitcoin và yêu cầu các cơ sở kinh doanh, cửa hàng bán lẻ chấp nhận việc thanh toán bằng tiền điện tử này.

Nhưng một năm đã trôi qua và thực tế cho thấy tính toán của ông Nayib Bukele đã bị thất bại. Hầu như chẳng có ai ở El Salvador thích dùng Bitcoin. Họ còn tỏ ra bất bình khi Tổng thống Bukele đã đổ hàng trăm triệu USD để mua đồng tiền mã hóa đã mất đi hơn 61% giá trị chỉ trong vòng một năm.

Cây bút Nelson Rauda Zablah của Bloomberg đã đến El Zonte, một làng chài nhỏ nằm trong dự án "Thành phố Bitcoin" của El Salvador. Người dân nơi đây sống trong những ngôi nhà lụp xụp, mái tôn cũ kỹ nhưng lại bị bao quanh bởi những khách sạn sang trọng, đầy những người nổi tiếng ủng hộ Bitcoin hoặc những người háo hức muốn đến xem dự án Bitcoin Beach.

Ở những nơi mà ông Nelson Rauda Zablah ghé thăm, người dân ở đây còn chẳng tỏ ra hào hứng với những ứng dụng thanh toán bằng Bitcoin rườm rà, khó sử dụng. "Rác rưởi. Tôi sẽ không bao giờ sử dụng nó", một chủ cửa hàng nhỏ trên đường nói với Zablah.

Khách sạn mà ông thuê và các nhà hàng ở chung quanh cũng từ chối thanh toán bằng Bitcoin, thậm chí còn treo biển "Đả đảo Bitcoin"(No Bitcoin) ở trước cửa. Julio Martínez, ông chủ khách sạn, đã phải liên tục nói đi nói lại với khách du lịch rằng mình không muốn sử dụng một đồng tiền đầy những rủi ro như vậy.

Chẳng có ai ở El Salvador xài Bitcoin
Trong khi đó, Mario García là một trong những chủ cửa hàng đầu tiên ở đây chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin. Tuy nhiên, ông cho biết đây chỉ là một chiêu trò để thu hút khách du lịch. Ngay khi nhận được Bitcoin, ông sẽ đổi sang USD càng nhanh càng tốt.

Nelson Rauda Zablah đã đến một khu chợ gần đó với hi vọng sẽ tìm được ai đó xài Bitcoin, nhưng kết quả là vẫn không ai sử dụng đồng tiền này. "Lúc lên giá, lúc lại xuống giá. Với tôi, đồng tiền này chẳng có nghĩa lý gì", một chủ tiệm thuốc Tây chia sẻ.

Ngay cả ở những nhà hàng hạng sang thường xuyên đón khách du lịch, người thu ngân viên cũng cho biết, họ ít khi chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin. Họ phải vào kho tìm thiết bị có tải ứng dụng ví Bitcoin mới có thể tiến hành các giao dịch.

Theo Bloomberg, dự án "Thành phố Bitcoin" của El Salvador xoay quanh một ứng dụng trên điện thoại do chính phủ làm ra có tên là Chivo. Ứng dụng này cho phép người dùng gửi USD hoặc Bitcoin cho nhau và chuyển đổi hai đồng tiền này. Họ cũng có thể rút tiền mặt từ ví điện tử tại các ATM Chivo. Những cây ATM này luôn có hai nhân viên để hỗ trợ người tiêu dùng và quân đội túc trực liên tục 24/24.

Vỡ nợ vì Bitcoin
Ra mắt từ tháng 9/2021, Chivo hứa hẹn sẽ tặng 30 USD Bitcoin miễn phí cho người tiêu dùng nếu đồng ý đăng ký. Số tiền này tương đương với một ngày lương của người dân tại El Salvador. Do đó, có 6,5 triệu người dân, tức nửa dân số quốc gia, đã làm theo nhưng những gì họ nhận lại là một ứng dụng liên tục bị ngừng hoạt động. Các sự giao dịch cũng thường xuyên gặp trục trặc, thất bại hay mất cả tiếng đồng hồ để có thể chuyển tiền.

Vì thế, chỉ sau một tuần ra mắt, hàng ngàn người dân đã đổ ra đường, biểu tình chống đối Bitcoin. Họ mang theo biển kêu gọi "Nói không với Bitcoin" (No to Bitcoin), "Đả đảo kẻ độc tài" (No to Dictatorship) hay thậm chí còn đốt các ATM của Chivo. Nhưng Tổng thống Bukele đã tỏ ra dửng dưng và đổi dòng tự giới thiệu mình trên Twitter thành "Kẻ độc tài ngầu nhất thế giới"

Những ATM Bitcoin ở El Salvador chẳng bao giờ được dùng đến. (Ảnh: Bloomberg)
Mặc dù được miễn phí khi giao dịch với nước ngoài, vẫn chẳng có ai thèm sử dụng Chivo để thanh toán. Ứng dụng này chỉ chiếm 2% trong tổng số giao dịch được thanh toán trong 5 tháng đầu năm 2022, theo số liệu của ngân hàng trung ương của El Salvador.

Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Hoa Kỳ (NBER) cũng thực hiện sự khảo sát với 1,800 gia đình tại đây và nhận ra hầu như không ai tải Chivo về để giao dịch. Người dân El Salvador nói rằng, họ không hiểu, không tin tưởng và cũng không chấp nhận loại đồng tiền "ảo" này.

Trong khi đó, tình hình tài chính của El Salvador lại không mấy lạc quan. Quốc gia này đứng trước nguy cơ bị vỡ nợ và liên tục bị Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) chỉ trích về kế hoạch Bitcoin của Nayib Bukele.

Claudia Ortiz, một chính khách gia phản đối kế hoạch của Tổng thống, nói rằng, cú đặt cược vào Bitcoin đã khiến cho El Salvador mất rất nhiều nguồn ngân quỹ cho các mục tiêu quốc gia quan trọng hơn. "Cách hành xử của ông ấy không giống như Tổng thống của một quốc gia nghèo khổ, ngập đầu trong nợ. Ông ấy giống một người nổi tiếng ủng hộ Bitcoin hơn", cô nói. Theo cô Ortiz, Nayib Bukele đang "đánh bạc bằng tiền xương máu người dân".

Đúng là "dân chơi cầu 3 cẳng", dám đem tiền bạc của quốc gia để đánh cược với loại tiền "ảo" này: bitcoin. Hôm này giá trị 1 đồng bitcoin = 16,373.50 USD