Sự mâu thuẫn giữa lý tưởng và thực tế của Mỹ trong vấn đề trợ cấp công nghiệp

[Romano]

Trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) phải xem xét điều tra chống trợ cấp đối với mặt hàng xe điện và tuabin gió của Trung Quốc trong thời gian gần đây, nước Mỹ đã và đang phải xử lý với vấn đề trợ cấp công nghiệp như thế nào?
Từ lâu, Mỹ theo đuổi lý tưởng cho rằng trợ cấp từ chính phủ cho doanh nghiệp không phù hợp với thương mại tự do và công bằng. Điều này dẫn đến việc hầu hết các cuộc đàm phán thương mại của Mỹ với các đối tác đều đặt vấn đề loại bỏ hoặc giảm thiểu trợ cấp nhằm thúc đẩy kinh tế thị trường.

Hơn thế, luật của Mỹ cho phép áp thuế đối kháng đối với hàng nhập khẩu được trợ cấp để hạn chế hành vi này từ nước ngoài thông qua thương mại.

Tuy nhiên, Mỹ đã thông qua Đạo luật Giảm lạm phát vào tháng 8 năm ngoái, bao gồm khoản tín dụng thuế trị giá 369 tỷ USD cho công nghệ sạch để thực hiện cam kết của chính quyền Tổng thống Biden về khử Carbon cho nền kinh tế Mỹ.

Cùng thời điểm đó, Đạo luật Khoa học và CHIPS được ban hành bao gồm một khoản ngân quỹ 39 tỷ USD và một khoản tín dụng thuế 24 tỷ USD để thúc đẩy sản xuất chất bán dẫn. Điều này hàm ý rằng bất kể lý tưởng nêu trên, Mỹ thấy rằng việc trợ cấp là cần thiết để đối phó với các khoản trợ cấp khổng lồ ở Trung Quốc và các quốc gia khác trong các ngành quan trọng đối với vị trí dẫn đầu về công nghệ và an ninh quốc gia của Mỹ.

Khi phải đối mặt với việc trợ cấp nước ngoài làm suy giảm vị thế dẫn đầu về công nghệ và công nghiệp của mình, về lý thuyết Mỹ có 3 cách phản ứng.

Cách đầu tiên là áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại chống lại các doanh nghiệp nhận trợ cấp hoặc khởi kiện chính phủ cấp trợ cấp. Trên thực tế, đây là cách tiếp cận phổ biến mà Mỹ đã vận dụng và lý giải vì sao Mỹ là quốc gia áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại bậc nhất thế giới.

Tuy nhiên, cách tiếp cận này không hoàn hảo. Thứ nhất, luật pháp về phòng vệ thương mại không thể bao quát được tất cả các loại trợ cấp, chẳng hạn như trợ cấp trong lĩnh vực dịch vụ. Thứ hai, theo đuổi các vụ kiện chống trợ cấp tại WTO hay các diễn đàn quốc tế khác đều quá phức tạp. Cuối cùng, luật thuế quan đối kháng - chống trợ cấp của Mỹ có thể bị lách bằng cách chuyển tải qua nước thứ ba.

Cách tiếp cận thứ hai là cố gắng đạt được thỏa thuận với chính phủ đối tác nước ngoài để hạn chế trợ cấp. Thời gian để đàm phán và tính hiệu quả của việc thực thi một khi đạt được thỏa thuận là các điểm yếu cốt tử trong cách tiếp cận này.

Các bất cập trên chỉ đường đến cách tiếp cận thứ ba mà Mỹ hiện đang thử nghiệm trên quy mô đáng kể: đầu tư lớn vào các ngành công nghiệp quan trọng để nâng cao sức cạnh tranh, chống lại các khoản trợ cấp nước ngoài.