Các bức tường của sảnh khách sạn ở trung tâm thành phố Quito, thủ đô của Ecuador, dán đầy thông báo bằng tiếng Quan Thoại (Mandarin).
"Ngày mai tôi sẽ đến Colombia và t́m kiếm bạn bè, xem id WeChat bên dưới của tôi", một tờ rơi viết tay nhắn. Một tấm áp phích quảng cáo
"Trọn gói băng rừng ở Panama: 1,700 USD". Hàng chục người TQ bu lại đứng xem: Trẻ có, già có, con nhỏ có. Một số đeo ba lô lớn hoặc kéo vali. Tất cả đều chuẩn bị tiến gần đến cuộc sống mới ở Mỹ.
"Tôi không bao giờ quay lại TQ cho dù có phải… ḅ đến Mỹ hoặc chết trên đường đến đó!"
The Economist có thuật lại: Xing Weisen, 35 tuổi, cho biết ḿnh phải mất gần một tuần mới đến được Quito từ quê nhà ở thành phố Tây Trữ (Xining) thuộc tỉnh Thanh Hải phía Tây TQ.
"Tôi chọn Ecuador v́ đây là quốc gia gần biên giới nhất với Mỹ, và không cần thị thực của du khách TQ". Xing có đủ lư do để rời TQ. Năm 2020, cả cha mẹ anh đều qua đời, mẹ bị ung thư, cha bị bệnh tim. Xing đă bán gần hết tài sản để trả tiền chữa bệnh cho họ. Sau đại dịch, số người TQ liều ḿnh đến Nam Mỹ rồi lên Bắc Mỹ (tuyến đường được hầu hết người di cư chọn) đă gia tăng mạnh. Hồi năm 2021, chính phủ Panama ghi nhận được 200 người di cư TQ băng qua dải rừng nhiệt đới nguy hiểm Darién Gap, nằm giữa Nam và Trung Mỹ; năm ngoái con số đó đă tăng lên gấp mười lần! Chỉ trong nửa đầu năm 2023, có gần 9,000 người TQ vượt qua con dốc Darién Gap.
Lư do rời bỏ đất nước của họ rất đa dạng: Một số sợ bị bỏ tù v́ những ǵ họ phát tán trên mạng xă hội; số khác ra đi v́ xă hội TQ không chấp nhận người đồng tính. Nhiều người, giống như Xing, gặp khó khăn trong mưu sinh kiếm sống. Hiện nay ở TQ, mức chi tiêu tiêu dùng đă bị chậm lại và hơn 20% thanh niên ở thành thị bị thất nghiệp, kể cả các sinh viên tốt nghiệp đại học. Tan vỡ và vô vọng, Xing quyết định cần một sự khởi đầu mới.
"Đất nước tôi không phải là nơi dành cho những ai muốn sống một cuộc sống có phẩm giá. Nước Mỹ là 'sự lựa chọn hiển nhiên' đối với tôi và những người di cư khác. Từ thập niên 1990, khi bang giao giữa Mỹ-TQ thân thiện hơn, thế hệ Millennial của chúng tôi bắt đầu được tiếp xúc với văn hóa Mỹ trong quá tŕnh trưởng thành", Xing nói.
Người nhập cư TQ tại khu vực biên giới Roma (Texas) sau khi vượt biên vào Mỹ từ ngả Rio Grande (Ảnh: Brandon Bell/Getty Images)
Lần đầu tiên Xing t́m cách di cư sang Mỹ là vào năm 2022 nhưng đơn xin thị thực bị từ chối. Năm ngoái, Mỹ đă từ chối gần 1/3 đơn xin thị thực du lịch của công dân TQ so với 1/5 của năm 2019. Gác việc xin visa du lịch lại, Xing tham gia các nhóm trên ứng dụng
WeChat và
Telegram, nơi mà mọi người hay chia sẻ thông tin về cách đi từ TQ đến Mỹ mà chặng đầu tiên là đến Nam Mỹ. Mỗi nhóm có cả hàng chục ngàn thành viên.
Năm 2020, chính phủ TQ cấm người dân xuất cảnh trừ phi
"cần thiết hoặc khẩn cấp". Xing vẫn lo các viên chức nhập cư sẽ t́m ra lư do để ngăn anh bay đến Nam Mỹ:
"Làm sao để bạn biết chính phủ TQ sẽ không quay ngoắt 180 độ như họ vẫn thường làm?" Thay vào đó, Xing lên xe lửa đến Hong Kong, đáp máy bay đi Thái Lan, rồi đến Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) và cuối cùng là thủ đô Ecuador. Rời khách sạn, anh đi xe buưt đến Tulcán, một thị trấn ở biên giới với Colombia.
Nhưng trước tiên anh có vài việc phải hoàn thành ở Quito. Xing đến pḥng khám y tế chích ngừa bệnh sốt vàng da, một căn bệnh do muỗi gây ra rất phổ biến ở rừng nhiệt đới. Sau đó, anh đến một cửa hàng tiện lợi để mua bao cao su, một phương tiện giấu tiền rất tốt!
"Tôi sẽ không bao giờ quay lại TQ cho dù phải… ḅ đến Mỹ hoặc chết trên đường đi đến đó!". Xing không nói với ai về kế hoạch ra đi. Tại khách sạn do một phụ nữ TQ làm chủ, Xing cuốn những tờ tiền tổng cộng 2,500 USD thành từng bó gọn gàng, nhét vào bao cao su và thắt chặt. Mở chai dầu gội đầu anh nhét bao cao su có chứa tiền vào bên trong…
Đến miền đất hứa
Xing để lại vali trong kho khách sạn và đến bến xe buưt, nơi các công ty lữ hành săn khách TQ. Anh không cần bất cứ sự giúp đỡ nào v́ anh đă liên lạc trước với một
"đầu rắn" (snakehead) chuyên đưa lậu người TQ vào Mỹ. Hầu hết những công ty điều hành tour du lịch bất hợp pháp có trụ sở tại thị trấn Necocli, ngay bên ngoài Darién Gap. Họ thuê hướng dẫn viên địa phương đưa người di cư vượt biên với nhiều sự nguy hiểm, từ địa h́nh dốc đến lũ quét, lở đất và gặp bọn cướp có vũ trang.
Li Bai (Lư Bạch) là
"đầu rắn" nổi tiếng nhất có hàng trăm, thậm chí hàng ngàn khách hàng TQ. Theo Xing, ông ta
"có lẽ là người Colombia". Hầu hết di dân TQ đều giao dịch với các đệ tử người TQ của Lư Bạch. Gói đắt nhất của ông ta có giá là 1,150 USD gồm vận chuyển bằng ngựa qua Darién Gap. Giá của Lư Bạch quá đắt đối với Xing nên anh trả vài trăm đôla cho
"đầu rắn" khác và người này hứa sẽ đưa anh qua Darién Gap an toàn trong ṿng ba ngày.
Xing nói:
"Tôi đă nghiên cứu kỹ các loại 'đầu rắn' trên WeChat, Telegram và muốn chắc ăn 'đầu rắn' sẽ không bỏ rơi chúng tôi giữa rừng hoặc đ̣i thêm tiền giữa chuyến đi".
Phải mất đến ba chuyến xe buưt th́ Xing mới đến được Necocli. Những người di cư bắt đầu bàn những chuyện cấm kỵ ở đại lục. Một người nói:
"Tập Cận B́nh bây giờ thực chất là một tên 'hoàng đế'!" Người khác nhắc lại các cuộc biểu t́nh ủng hộ dân chủ ở Hong Kong năm 2019 và các cuộc biểu t́nh chống
"zero-Covid" ở Thượng Hải vào năm 2022.
Xing giữ được tất cả số tiền mang theo trừ số tiền 20 USD giấu trong hộp thuốc lá bị một chốt chặn xét xe buưt tịch thu. Từ Necocli, Xing đi phà đến Capurganá, một ngôi làng ven biển ở phía Bắc Colombia. Sau khi lên bờ, mỗi người di cư được phát một dây đeo cổ tay, màu sắc tương ứng với đường dây đưa họ đi (
khách hàng của Lư Bạch có màu xanh). Xe tuk-tuk đưa những người di cư đến một băi đất trống. Từ đây, Xing chuẩn bị chặng tiếp theo băng qua bốn quốc gia nữa bằng xe tải, xe tuk-tuk, taxi, xe máy, tàu cao tốc và xe lửa.
"Mối nguy hiểm lớn nhất sau Darién Gap là ngồi trên những chiếc xe thần chết. Để kiếm càng nhiều tiền càng tốt, 'đầu rắn' nhét đến 14 người vào một chiếc xe 7 chỗ ngồi!", Xing nói. Hai tuần sau, Xing đă đến Mexico an toàn. Xing cân nhắc các lựa chọn cho chặng cuối của cuộc hành tŕnh. Anh muốn trả tiền cho một
"đầu rắn" khác để vượt sông Rio Grande vào Texas hoặc có thể bám vào
"Beast" (tàu chở hàng của Mexico được xem là phương sách cuối cùng rất dễ chết cho những người di cư). Theo lời khuyên, khi chuẩn bị rời Mexico City, Xing tạm đóng tài khoản
Telegram và
WeChat để tránh bị theo dơi. Hai tuần trôi qua, Xing đă đến được California!
Xing kể đoạn cuối của cuộc hành tŕnh: Người bạn của Xing đă gửi cho anh 2,000 USD để anh ta có thể mua một chiếc thuyền vượt sông.
"Nếu anh ta không chuyển tiền cho tôi, có lẽ bây giờ tôi đă chết!", Xing nói. Khi Xing và những người di cư TQ khác đến bờ sông Rio Grande nh́n qua Texas, Xing đưa điện thoại cho 'đầu rắn' để ông ta đánh dấu trên Google Maps:
"Hăy đến nơi này và sẽ có nhân viên nhập cư ở đó".
Khi thuyền cập bờ Texas, sự phấn khích lấn át nỗi lo lắng của Xing.
"Chúng ta chỉ c̣n cách Mỹ vài mét thôi!", anh nhớ lại. Chưa đầy mười phút sau, Xing đă bước chân lên đất Mỹ và đi bộ hai dặm đến khu kiểm soát nhập cư. Xing kể:
"Có một chút hỗn loạn, nhưng không ngờ cảnh sát lại rất tử tế với chúng tôi. Họ cho thức ăn, sau đó có xe tải đưa chúng tôi về trung tâm xử lư".
Người di cư có thể bị tạm giữ ở trung tâm nhiều ngày, nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng trước khi được trả tự do hoặc bị trục xuất. Xing và 30 người được đưa vào một căn pḥng đă có sẵn năm người TQ khác. Trong ánh đèn huỳnh quang và những bức tường trống trải, nó giống như một nhà tù. Người di cư rúc nằm trên sàn không có nệm và những chiếc chăn giấy bạc không ngăn nổi cái lạnh. Xing thấy một người đập đầu vào tường.
"Một số người đă phát điên lên v́ ở căn pḥng này quá lâu. Tôi sợ ḿnh có thể bị mắc kẹt ở đó hàng tháng", anh nhớ lại. Nhưng hai ngày sau, Xing đă được nhân viên nhập cư cho triệu tập. Ông ta đưa cho Xing một xấp giấy tờ, nói anh cần phải kư vào đó để được thả. Xing không biết tiếng Anh, không biết giấy tờ nói ǵ và quá sợ không dám hỏi (sau đó, anh nhờ
Google Translate dịch và biết yêu cầu tỵ nạn của anh ta sẽ được thẩm phán quyết định vào cuối năm nay). Nhân viên nhập cư đưa cho Xing một chiếc điện thoại di động. Sau đó các t́nh nguyện viên giúp Xing mua vé xe buưt đến Houston, Texas và vé máy bay đến Los Angeles, nơi anh dự định ở lại cùng với một số người di cư TQ khác gặp trên đường đi…
Darién Gap, Colombia, con đường đầy rẫy các nguy hiểm trước khi đến được miền đất tự do (Ảnh: Jan Sochor/Getty Images)
AP ngày 30/10/2023 cho biết thêm, Hoa Kỳ đang chứng kiến sự tăng vọt số người nhập cư Trung Quốc đến lậu từ tuyến đường xuyên qua rừng rậm Darién Gap của Panama. Theo cơ quan quản lư nhập cư Panama, người TQ vốn là quốc tịch cao đứng thứ tư, sau Venezuela, Ecuador và Haiti, vượt Darién Gap trong 9 tháng đầu năm 2023. Tuyến đường này khả thi đối với người nhập cư TQ v́ họ có thể bay thẳng vào Ecuador mà không cần xin thị thực. Từ Quito, họ băng qua Darién…
Số người di cư TQ qua ngă Darién hàng tháng tăng lên dần, từ 913 người vào tháng Giêng lên 2,588 vào tháng 9/2023. Tại biên giới Mỹ-Mexico, Lực lượng Tuần tra Biên giới Hoa Kỳ đă thực hiện 22,187 vụ bắt giữ người TQ vượt biên trái phép từ Mexico từ tháng Giêng đến tháng Chín, gần gấp 13 lần cùng thời kỳ năm 2022. Số người bị bắt giữ đạt cao điểm là 4,010 người vào tháng Chín, tăng đến 70% so với tháng Tám.
Làn sóng người TQ vượt biên bắt đầu tăng đáng kể vào năm 2018, khi Tập Cận B́nh sửa đổi Hiến pháp để băi bỏ giới hạn nhiệm kỳ chủ tịch nước. Bà Thái Hà (Cai Xia), tổng biên tập trang b́nh luận trực tuyến Yibao và là cựu giáo sư Trường Đảng Trung ương ở Bắc Kinh, nói rằng "
Làn sóng di cư phản ánh sự tuyệt vọng của người dân đối với đất nước"
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
