Theo như phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Việt Nam mới đă đă lên án Trung Quốc xâm phạm chủ quyền của Việt Nam tại quần đảo Hoàng Sa, và yêu cầu Bắc Kinh trả tự do cho tất cả các ngư dân cùng tàu cá bị «giam giữ bất hợp pháp», khiến Bộ Ngoại giao ở Bắc Kinh đă phản bác lời Hà Nội, sau đó Trung Quốc lại nói Việt Nam phải ‘dạy’ ngư dân của ḿnh nhé.
Một thuyền đánh cá đang ngang qua Đá Vành khăn ngoài khơi đảo Hải Nam ở Biển Đông. Việt Nam cáo buộc các lực lượng chấp pháp Trung Quốc Trung Quốc bắt giữ 10 ngư dân từ 1 tàu Quảng Ngăi đánh bắt cá trong vùng biển này.
Một ngày sau khi Việt Nam yêu cầu Trung Quốc thả ngư dân của ḿnh ra, Bộ Ngoại giao ở Bắc Kinh nói rằng Hà Nội nên “giáo dục” họ để không hoạt động trong vùng biển mà Bắc Kinh nói thuộc chủ quyền của ḿnh, theo Reuters.
Việt Nam cáo buộc Trung Quốc giam giữ các ngư dân của ḿnh sau khi bắt giữ họ và toàn bộ tàu cá ở quần đảo Hoàng Sa, nơi cả Hà Nội và Bắc Kinh đều tuyên bố chủ quyền. Bộ Ngoại giao Việt Nam hôm 31/10 yêu cầu Trung Quốc thả những ngư dân này ra và cho rằng vụ bắt giữ “xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam.”
Khi được hỏi về phản ứng trước cáo buộc rằng Trung Quốc bắt giữ ngư dân và tàu cá Việt Nam, tại cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh hôm 1/11, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lâm Kiếm kêu gọi Việt Nam tăng cường “giáo dục và quản lư” ngư dân của ḿnh, và không tham gia vào các “hoạt động phi pháp” ở vùng biển thuộc “quyền tài phán của Trung Quốc.”
Trước đó, báo chí trong nước đưa tin rằng 10 ngư dân Việt Nam đă bị lực lượng hải cảnh Trung Quốc bắt giữ ở khu vực đảo Hải Nam.
Bộ Ngoại giao Việt Nam vào đầu tháng trước đă phản đối các lực lượng thực thi pháp luật Trung Quốc “gây thương tích, đe dọa đến tính mạng và gây thiệt hại về tài sản của ngư dân Việt Nam” trước thông tin rằng các ngư dân của tàu cá ở Quảng Ngăi bị lực lượng Trung Quốc trấn áp, đánh bị thương và tịch thu tài sản khi đang hoạt động tại khu vực quần đảo Hoàng Sa vào ngày 29/9.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc khi đó được Reuters trích lời nói rằng các hoạt động của họ tại khu vực này “mang tính chuyên nghiệp và có kiềm chế, không có ai bị thương.” Người phát ngôn Phạm Thu Hằng lúc đó nói rằng Việt Nam đă “giao thiệp nghiêm khắc với Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội”. Bộ Ngoại giao Mỹ ngay sau đó đă bày tỏ quan ngại về vụ việc.
Nhà nghiên cứu Raymond Powell, người sáng lập kiêm giám đốc dự án minh bạch hàng hải SeaLight, nói với VOA vào tháng trước rằng “việc khẳng định các yêu sách hàng hải của Trung Quốc ngày càng trở nên bạo lực.” Theo ông Powell, các tàu chấp pháp của Trung Quốc trên “thực tế đă biến thành một lực lượng bán quân sự, được phép sử dụng mọi phương tiện sẵn có để buộc các nước láng giền phải phục tùng.”
Bà Hằng hôm 2/10 nói rằng vụ bắt giữ ngư dân Việt Nam của lực lượng Trung Quốc “đi ngược nhận thức chung của Lănh đạo cao cấp hai nước về kiềm soát và quản lư tốt hơn tranh chấp trên biển.”
Trong chuyến thăm của Thủ tướng Trung Quốc Lư Cường tới Việt Nam vào tháng trước, các nhà lănh đạo hai nước đă nhất trí xoa dịu căng thẳng trong tranh chấp Biển Đông. Trước đó hơn một tháng, Tổng bí thư Việt Nam Tô Lâm và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh cũng đă thống nhất “nỗ lực kiểm soát và giải quyết tốt hơn các bất đồng” trên biển.
Trung Quốc trong những tháng gần đây có xung đột trên biển với hầu hết các nước láng giềng trong khu vực Đông Nam Á, khi ngăn cản việc tiếp tế của tàu Philippines ở Băi cạn Scaborough, gây khó khăn cho hoạt động khai thác năng lượng của Indonesia và phản đối hoạt động thăm ḍ dầu khí của Malaysia.
Dựa trên các bản đồ cổ, Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên hầu hết toàn bộ biển Đông, mà đă bị ṭa trọng tài quốc tế ở The Hague ra phán quyết bác bỏ. Nhưng Bắc Kinh không coi phán quyết này là hợp pháp.
Ngoại trưởng Mỹ hôm 11/10 nói với lănh đạo các nước Đông Nam Á rằng Hoa Kỳ lo ngại về các hoạt động “ngày càng nguy hiểm và phi pháp” của Trung Quốc ở Biển Đông cũng như cam kết sẽ tiếp tục duy tŕ quyền tự do hàng hải trên tuyến hải lộ thương mại quan trọng này.