Một ông đang ngồi xem báo với nổi bật trên trang b́a là thông tin về việc ông Donald Trump đắc cử Tổng thống thứ 47 của Mỹ vào sáng 7/11 tại Hà Nội.
Chỉ trong 24 giờ, có hơn 200 ngàn lượt t́m kiếm về kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ trên công cụ t́m kiếm của Google.
Ông Donald Trump đă giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, đánh dấu một cuộc tái xuất lịch sử, sau khi đánh bại Phó Tổng thống Kamala Harris.
Không phải là sự kiện khiến nhiều người hồi hộp mong chờ - không giống như cuộc kiểm phiếu vật vă vào năm 2020, ông Donald Trump giữ thế dẫn đầu ngay từ đầu, với đa số người Mỹ ở các bang chiến trường quan trọng bỏ phiếu cho ông.
Bà Kamala Harris, người giành được đề cử từ Đảng Dân chủ khi tổng thống đương nhiệm Joe Biden bỏ cuộc vào tháng 7, là nữ ứng viên tổng thống thứ hai thua ông Donald Trump, sau khi bà Hillary Clinton thất bại vào năm 2016.
Chúng ta hăy cùng xem xét năm lư do khiến Kamala Harris thua Donald Trump.
1. Kinh tế
Bất chấp tỷ lệ thất nghiệp thấp và thị trường chứng khoán vững mạnh, hầu hết người dân Mỹ cho biết họ đang lănh hậu quả từ t́nh trạng giá cả leo thang và kinh tế là mối bận tâm lớn đối với các cử tri.
Sau đại dịch Covid, lạm phát tăng lên mức chưa từng thấy kể từ những năm 1970 đă tạo cơ hội cho ông Trump đặt câu hỏi đanh thép: "Giờ quư vị có sung túc hơn bốn năm trước hay không?"
Trong năm 2024, người dân trên toàn thế giới đă có vài lần hạ bệ đảng cầm quyền, với nguyên nhân thường xuất phát từ chi phí sinh hoạt cao thời kỳ hậu đại dịch Covid. Cử tri Mỹ dường như cũng khát khao sự thay đổi.
Tính trong bốn người Mỹ th́ chỉ có một người hài ḷng với định hướng của quốc gia và hai trong số ba người có quan điểm bi quan về nền kinh tế.
"Lạm phát - một phần gia tăng từ các chương tŕnh chi tiêu quy mô lớn của ông Biden - vẫn c̣n là một vấn đề dai dẳng và tâm lư cử tri về chương tŕnh hành động của Biden tiếp tục bị ghi nhận ở mức tiêu cực nghiêm trọng, khiến ứng viên Harris gặp nhiều khó khăn," Michael Hirsh, chuyên gia phân tích từ chuyên trang Foreign Policy, đánh giá.
Hơn 50% số cử tri nói họ ủng hộ Trump hơn Harris, khi xét đến năng lực điều hành kinh tế - theo đó, 31% cử tri cho biết đây là vấn đề hàng đầu của họ, theo các cuộc thăm ḍ ư kiến cử tri sau khi bỏ phiếu được đài CNN tiến hành.
2. Ông Biden không được ḷng dân
Bà Harris tự định vị ḿnh là ứng viên tổng thống tạo sự thay đổi, nhưng với vai tṛ là phó tổng thống của Joe Biden, bà đă phải chật vật trong việc tách biệt khỏi người sếp của bà. Trong khi đó, ông Biden chỉ có tỷ lệ ủng hộ của người dân ở mức khoảng 40% trong phần lớn nhiệm kỳ tổng thống.
Mặc dù vậy, bà Harris vẫn trung thành với ông Biden, ngay cả khi người Mỹ thể hiện sự bất b́nh liên quan đến cách ông xử lư lạm phát và cuộc khủng hoảng biên giới giữa Mỹ-Mexico.
Theo các nhà phân tích chính trị, một ví dụ điển h́nh về chuyện này đă bộc lộ khi bà Harris xuất hiện trên chương tŕnh The View của đài ABC hồi tháng trước.
Nhiều người nhận định đây là một cơ hội để Harris tự giới thiệu ḿnh với những người Mỹ chưa biết rơ lư lịch của bà.
Ấy thế mà ứng viên từ Đảng Dân chủ đă chật vật trong việc giải thích bà sẽ khác với Tổng thống Biden thế nào và thừa nhận "tôi không nghĩ ra được sự khác biệt nào".
Ông David Axelrod, cựu cố vấn của Tổng thống Barack Obama, gọi buổi nói chuyện trên đài ABC này - sau đó được sử dụng trong quảng cáo chiến dịch tranh cử của Trump - là một "thảm họa" đối với ứng viên từ Đảng Dân chủ.
Cũng có một "h́nh ảnh khủng hoảng" trong Đảng Dân chủ, các nguồn tin nói với BBC.
Một chuyên viên chính trị của Đảng Dân chủ tại thủ đô Washington DC đă nói với phóng viên Ione Wells của BBC rằng đảng này "cần phải thải loại những kẻ kiêu ngạo theo chủ nghĩa tinh hoa ở Washington DC để có sự khởi đầu mới".
C̣n những người khác, trong lúc ca ngợi những nỗ lực của chiến dịch tranh cử, cảm thấy đảng này có "vấn đề về h́nh ảnh", đặc biệt trong bối cảnh các vấn đề như chi phí sinh hoạt đè nặng lên tâm trí cử tri.
"Sự tuyệt vọng này của Đảng Dân chủ làm tôi nhớ đến một cuộc tṛ chuyện của ḿnh với một đảng viên Cộng ḥa trong một cuộc mít tinh của Trump," phóng viên Wells nói.
"Ông ấy nói rằng ứng viên tổng thống từ Đảng Cộng ḥa đă hoàn toàn 'định h́nh lại' đảng này, thoát khỏi h́nh ảnh câu lạc bộ đồng quê để thu hút các gia đ́nh thuộc tầng lớp lao động, trong khi Đảng Dân chủ đă trở thành 'đảng của Hollywood'".
3. Các vấn đề xă hội
Ngoài chủ đề kinh tế, các cuộc bầu cử c̣n thường được định h́nh bởi các vấn đề mang tính cảm xúc.
Đảng Dân chủ đang dựa vào quyền phá thai để tác động đến các cử tri, trong khi ông Trump lại đặt cược vào vấn đề nhập cư.
Theo một cuộc thăm ḍ do Trung tâm nghiên cứu Pew thực hiện, số vụ đối mặt với người nhập cư ở biên giới tăng cao kỷ lục trong thời kỳ chính quyền tổng thống của ông Biden và tác động của vấn đề nhập cư ở các bang xa biên giới đă khiến cử tri tin tưởng Trump hơn về vấn đề này.
Trong khi đó, bà Kamala Harris đă vận động mạnh mẽ để khôi phục quyền tiếp cận phá thai và giành được thế dẫn đầu vững chắc 54% so với 44% trong số các cử tri nữ, theo các cuộc thăm ḍ ư kiến cử tri sau khi bỏ phiếu của công ty Edison Research.
Tuy nhiên, đây là một sự chênh lệch ít hơn so với tỷ lệ dẫn trước ở mức 57% so với mức 42% của ông Biden đối với phụ nữ vào năm 2020.
C̣n đối với Trump, 54% những người ủng hộ ông là nam giới, trong khi 44% là phụ nữ.
Cuối cùng th́ vấn đề về quyền phá thai không có tác động mạnh mẽ như năm 2022, khi Đảng Dân chủ có màn thể hiện tốt hơn mong đợi trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.
Sử gia người Mỹ gốc Anh Niall Ferguson, thành viên cấp cao tại Viện Hoover thuộc Đại học Stanford, cho biết cử tri Mỹ đă "dứt khoát nói không đối với các chính sách trong bốn năm qua".
Ông lập luận rằng người Mỹ đă quay lưng lại với các chính sách kinh tế thất bại khiến lạm phát tăng vọt, một chính sách đối ngoại dẫn đến chiến tranh ở Trung Đông và một chương tŕnh nghị sự xă hội thường được dán nhăn là "thức tỉnh" (woke).
"Trong nhiều h́nh thức cấp tiến khác nhau của Đảng Dân chủ, chương tŕnh nghị sự này không chỉ xa lạ với người Mỹ da trắng, người Mỹ thuộc tầng lớp lao động, mà cả người Mỹ Latinh, người gốc Tây Ban Nha-Latinh, mà c̣n xa rời với người dân trên khắp đất nước," ông Niall Ferguson nói trong chương tŕnh Today của kênh BBC 4.
"Đảng Dân chủ đă nhận được một thông điệp rơ ràng: Người dân Mỹ không muốn những chính sách này. Họ muốn ḥa b́nh thông qua sức mạnh và sự thịnh vượng mà không có lạm phát. Họ chắc chắn không muốn những người 'theo chủ nghĩa thức tỉnh' nằm trong các chính sách xă hội".
4. Kém thu hút cử tri da đen và Mỹ Latinh
Hành tŕnh trở lại Nhà Trắng của Donald Trump trở nên chắc chắn sau khi ông gom được 19 phiếu đại cử tri tại Pennsylvania - một bang mà Đảng Dân chủ chỉ thua có một lần kể từ năm 1988, khi ông Trump đánh bại Hillary Clinton vào năm 2016.
Ban tranh cử của bà Harris đă đổ nguồn lực vào các bang chiến trường Vành đai Mặt trời (Sun Belt) như Arizona, Nevada, Georgia và Bắc Carolina, với hy vọng giành được sự ủng hộ của những đảng viên Cộng ḥa ôn ḥa và những người theo trường phái độc lập, vốn thất vọng v́ sự chia rẽ trong thời đại Trump. Tuy nhiên, khoản đầu tư đó đă không sinh lời.
Sự ủng hộ thường thấy của Đảng Dân chủ trong số các cử tri da đen, người Mỹ Latinh và trẻ tuổi đă bị chia nhỏ và trong khi Harris vẫn duy tŕ được một số sự ủng hộ ở các vùng ngoại ô với cử tri có tŕnh độ đại học, điều này vẫn không đủ để bù đắp cho những ǵ mà ông Trump giành được tại các thành tŕ của Đảng Dân chủ.
Các cuộc thăm ḍ ư kiến cử tri sau bỏ phiếu do công ty Edison Research tiến hành cho thấy bà Harris giành được 86% số phiếu của cử tri da đen so với 12% của Đảng Cộng ḥa và 53% số phiếu của cử tri gốc Latinh so với 45% của Đảng Cộng ḥa.
Tuy nhiên, vào năm 2020, biên độ của Biden cao hơn, khi giành được 87% số phiếu của cử tri da đen và 65% số phiếu của cử tri gốc Mỹ Latinh.
Trong một chuyển biến quan trọng, ông Trump đă giành được thêm nhiều phiếu nhất trong số những cử tri là nam giới gốc Mỹ Latinh, giành được 54% hơn mức 44% của Harris, so với chiến thắng 59% so với 36% của ông Biden trong cùng nhóm cử tri này vào năm 2020.
Khi so với chiến thắng của ông Biden vào năm 2020, thành tích của bà Harris cũng kém hơn ở các hạt nông thôn mà Đảng Cộng ḥa áp đảo, tụt xuống ngang mức ủng hộ dành cho bà Hilary Clinton vào năm 2016.
5. Tập trung quá mức vào Trump
Giống như những ǵ bà Hillary Clinton đă thực hiện vào năm 2016, bà Harris tập trung nhiều vào sự không phù hợp của Donald Trump đối với chức danh tổng thống.
Ngay từ đầu, bà Harris đă định vị cuộc đua vào Nhà Trắng như một cuộc trưng cầu dân ư về Trump.
Trong những tuần cuối cùng của chiến dịch tranh cử, bà Harris đă tăng cường lời lẽ công kích ông Trump, gọi đối thủ là "kẻ phát xít", "thần kinh", "bất ổn", dẫn tuyên bố của cựu Chánh văn pḥng Nhà Trắng John Kelly, về việc Trump được xem là ngưỡng mộ Hitler.
Bà Harris định h́nh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ là đấu tranh cho nền dân chủ, lặp lại cách tiếp cận của ông Biden trước khi tổng thống đương nhiệm của nước Mỹ tuyên bố rời khỏi cuộc đua vào Nhà Trắng hồi tháng 7.
"Kamala Harris đă thua cuộc khi chỉ tập trung gần như hoàn toàn vào việc công kích Donald Trump," nhà thăm ḍ ư kiến Frank Luntz đăng trên mạng xă hội X.
"Các cử tri đă biết Trump; họ muốn biết thêm về các kế hoạch của Harris trong những ngày đầu tiên và năm đầu tiên tại nhiệm."
BBC