Hà Giang có một món cháo đặc biệt mà không nơi nào có là cháo Ấu Tẩu, người dân trong vùng gọi là "cháo độc dược" hay "cháo chết người", nhưng kỳ lạ, ăn vào không chết ai mà cháo c̣n khiến các đấng mày râu nâng cao "bản lĩnh đàn ông".
Món cháo "chết mà không chết" này chỉ bán vào ban đêm, chứ ban ngày th́ tuyệt nhiên không có. Tuy nổi tiếng là đặc sản ở Hà Giang nhưng cháo độc dược không có nhiều nơi bán mà chỉ lác đác một vài chỗ.
Cháo Ấu Tẩu chỉ bán vào ban đêm ở Hà Giang
Dưới không khí se lạnh của thời tiết vùng cao, tôi rảo bước đi t́m quán "cháo chết người" để xem thực hư về món ăn kỳ quái này xem có đúng như người ta đồn đại hay không. Đặt chân vào một quán cháo Ấu Tẩu, tôi bắt gặp rất nhiều thực khách đang ngồi đợi bà chủ.
Khi tôi hỏi v́ sao người dân ở đây lại gọi món này là "cháo chết người" th́ bà chủ Vũ Thị Tâm cho biết, gọi như vậy v́ cháo nấu chung với củ Ấu Tẩu, có người nói củ này vốn từ bên kia biên giới, có người lại nói người Mông đă trồng từ rất lâu trên các núi đá cao. Đây là một loại độc dược cực mạnh thuộc bảng A c̣n có tên gọi là Ô Đầu. Nếu ăn củ Ấu Tẩu lúc c̣n sống có thể khiến người dùng toàn thân co rúm lại và mất mạng. Tuy nhiên khi củ Ấu Tẩu được nấu chín th́ lại hoàn toàn vô hại, thậm chí lại có thêm những công dụng cực kỳ hữu ích.
Củ độc dược Ấu Tẩu sau khi được chế biến và nấu thành cháo Ấu Tẩu có những công dụng tốt cho sức khỏe
Bà Tâm cho biết chế biến củ Ấu Tẩu rất công phu. Đầu tiên phải ngâm trong nước gạo đặc, sau đó ninh dừ 4 - 5 tiếng cho hết chất độc, củ tơi ra thành bột đặc sền sệt. Thứ bột này đem đổ vào nồi cháo chân gị lợn, gạo tẻ, có khi thêm tí nếp cho sánh thơm. Lửa liu riu trên bếp, nồi cháo lúc nào cũng bốc hơi lục sục. Khi ăn người ta múc ra bát, cho thêm quả trứng gà, thịt nạc băm, cùng gia vị: ớt, tiêu, hành và đặc biệt là lá tía tô.
Trông bát cháo có màu nâu xám tựa như bát cháo ḷng dưới xuôi, song mùi vị th́ khác hẳn. Ấy là mùi béo ngậy, thơm, cay và đặc biệt là đắng, đặc trưng của củ Ấu Tẩu. Một vị đắng bùi, mới ăn th́ khó nuốt, nhưng chỉ vài ba th́a đă thấy ngọt miệng, ăn nhiều sinh nghiện.
Người dân Hà Giang rất thích ăn cháo Ấu Tẩu
Củ Ấu Tẩu sau khi được chế biến đúng cách và nấu thành cháo Ấu Tẩu th́ từ "độc dược" mà hóa ra "thần dược" giúp người ăn giăn gân cốt, giảm đau nức các cơ, nhức xương, thậm chí là cả u nhọt. Khi ăn loại cháo này, người đi xa về sẽ có một giấc ngủ say.
Nhiều người già chọn làm thức ăn đêm bồi bổ sức khỏe
"Đặc biệt hơn cả, đối với người ăn cháo là đấng mày râu, cháo Ấu Tẩu c̣n có tác dụng "cướp ải đoạt cờ" tức là phục hồi "bản lĩnh đàn ông" một cách nhanh nhất, đem lại cho cánh nam nhi một sức khỏe bền bỉ khi "chinh chiến"", bà chủ quán khẳng định với tôi.
Tuy nhiên, bà chủ Vũ Thị Tâm cũng nhắc thêm, mặc dù đă chế biến nhưng mỗi bát cháo chỉ cho một lượng vừa đủ củ Ấu Tẩu, nếu nhiều quá cũng dễ gây ngộ độc và nếu lỡ bị chỉ có cách lấy cây chuối đánh vào người đó hoặc chạy thật lực để cho vă mồ hôi ra. Chính chồng bà Tâm đă từng bị ngộ độc nhưng may mắn thoát chết. Đối với trẻ em dưới 18 tuổi không nên ăn v́ sẽ gây gịn xương và mỗi người một tuần chỉ nên ăn từ 1 - 2 lần là tốt nhất.
Người Hà Giang ai cũng thích ăn món "cháo độc được", coi đây là đặc sản của quê hương ḿnh. Đến Hà Giang ăn bát cháo Ấu Tẩu, ngắm núi non trùng điệp, hùng vĩ ấy mới đích thực là kỳ thú. Ai chưa trải qua, coi như chưa đến miền địa đầu sơn cước ấy.
Theo Bưu Điện Việt Nam