12-02-2012 | #1 | |||||
R10 Vô Địch Thiên Hạ
Join Date: Nov 2007
Location: LCN
Posts: 55,869
Thanks: 40
Thanked 564 Times in 514 Posts
Mentioned: 2 Post(s)
Tagged: 0 Thread(s)
Quoted: 1 Post(s)
Rep Power: 73 |
Nghệ nhân của tiếng trống Paranưng vùng tháp nắng
Tên của ông, theo tiếng Chăm, có nghĩa là sự vững chăi. Ông thật không hổ danh là “báu vật sống” của đồng bào Chăm vùng tháp nắng Ninh Thuận…
Người nghệ sỹ chân quê tài hoa, giữ “thần hồn” các loại nhạc cụ của người Chăm ấy chính là nghệ nhân dân gian Thiên Sanh Thềm (64 tuổi). Hiện tại ngôi nhà của ông (ở làng Hữu Đức, xă Phước Hữu – huyện Ninh Phước) là một trong những xưởng làm trống Paranưng c̣n sót lại ở vùng tháp Ninh Thuận. Xưởng trống gắn bó với ông gần 50 năm qua là một cái sân gạch, tại đây ông đă cho ra đời hàng ngàn đôi trống Ghi năng, Paranưng cho người Chăm từ vùng Ninh Thuận nắng gió, cho đến vùng An Giang, Tây Ninh xa xôi. Đôi mắt nh́n xa xăm về một phương trời vô định, người nghệ sĩ già bồi hồi bảo rằng hơn nửa thế kỷ trước, cái làng Hữu Đức của ông hăy c̣n heo hút lắm, chỉ độ khoảng hơn trăm nóc nhà. Gia đ́nh ông có truyền thống làm trống Chăm đă lâu đời. Năm 18 tuổi, ông đă được cha ông – nghệ nhân Thiên Sanh Thào truyền nghề. Tới giờ ông không nhớ nổi ḿnh đă theo cha, hay đă từng lặn lội một ḿnh vượt qua bao nhiêu vùng rừng để đi kiếm t́m những khúc gỗ lim xanh, hay cà chít đem về làm trống.
Xuất phát từ ḷng yêu văn hóa dân tộc, cùng với lời dặn ḍ của người cha đă quá cố và năng khiếu trong việc thể hiện nhạc cụ Chăm nên nghệ nhân Thiên Sanh Thềm càng yêu thích các loại nhạc cụ Chăm hơn và trở thành nghiệp của ông đến tận bây giờ. Nghệ nhân Thiên Sanh Thềm cho biết: “Thật sự tôi không phải là người làm trống Chăm hay nhất, cũng không phải là duy nhất. Ở đất Ninh Thuận này, c̣n hai nghệ nhân già làm trống giỏi có tiếng là ông Lai Lầu ở gần tháp Ḥa Lai và ông Phú Sạng ở dưới chân tháp Pôrômê. Nhưng hai người đó giờ già rồi nên ít c̣n sức để làm trống. Ḿnh cũng già nhưng bởi người Chăm ḿnh đâu c̣n mấy đôi trống nữa nên ḿnh c̣n giữ được nghề!”. Vỗ cho chúng tôi nghe vài nhịp trống Para nưng, ông Thềm cho biết thêm: “Khi lên rừng t́m cây làm trống, không được chặt phá những cây lớn mà phải cố t́m cho được những cây bị thối, khô lơi. Bởi loại cây này vừa dễ phá lơi, vừa có âm vang lớn. Khi đẽo xong rồi phải đổ cát vào phơi thêm bẩy ngày bẩy đêm th́ trống vỗ mới ưng bụng”. Tuy vậy, đó chưa phải là công đoạn làm trống công phu nhất. Ngày xưa, mỗi bận làm trống, hai cha con ông Thềm lại vào rừng săn cho được con mang đực, lột lấy tấm da trên bả vai con mang để bịt trống. Giờ không c̣n t́m được con mang nữa th́ phải t́m con dê đực có sừng 5 cm hoặc con dê cái đẻ đúng bẩy lứa, hoặc da trâu. Chính v́ vậy người ta mới nói từ lúc hạ khúc cà chit, lim xanh mang về mảnh sân gạch của xưởng trống để cúng Pô Giàng (trời) xin được đẽo trống đến lúc hoàn thành, mỗi đôi trống Paranưng hay Ghi năng phải mất đứt một tháng trời. Hồn trống, đời người Không chỉ là người chế tác ra những chiếc trống Ghi năng, Paranưng và kèn Saranai mà nghệ sĩ “chân quê” Thiên Sanh Thềm c̣n là thầy vỗ trống, thổi kèn Saranai siêu hạng. Ông nhiệt t́nh cho chúng tôi thưởng thức lại âm hưởng réo rắt của kèn Saranai, du dương, mượt mà như làm khuấy động của tiếng trống Paranưng nhỏ nhẹ, ru hồn vào không gian của lễ hội Ka tê .
Ông cũng giảng giải rằng người Chăm thuở xưa quy định chiếc trống Ghi năng h́nh trụ, dài khoảng 75 cm, khoét rỗng, phần giữa hơi ph́nh, đường kính mặt lớn 35 cm, mặt nhỏ 30 cm. Trống Paranưng h́nh tṛn, dẹt, chỉ cao 15 cm, với đường kính hai mặt đều nhau 45 cm. Đối với kèn Saranai th́ sừng trâu là vật liệu số một để chế tác. Ông nói: “Trống Ghi năng, kèn Saranai và trống Para nưng là một bộ đi chung với nhau. Một bài nhạc mà thiếu một trong ba nhạc cụ này là không được. Một bài nhạc của người Chăm thường có 7 điệu: Kèn Saranai, trống Paranưng, hai trống Ghi năng, chiêng, lục lạc và kèn Kanhi. Bẩy điệu này tượng trưng cho 7 bộ phận trên gương mặt con người: 2 mắt, 2 tai, 2 lỗ mũi và miệng. Trống Ghi năng được ví như trời, Paranưng là đất. Hai loại trống này đi chung với kèn Saranai được hiểu như một quẻ dịch “thiên – địa – nhân”. Yêu văn hóa Chăm, khắc khoải với tiếng trống và điệu kèn Chăm, cho nên ông bắt buộc cả năm cậu con trai của ḿnh phải học cách đẽo trống, quấn tang trống và chơi cả trống, kèn. Nhờ thế mà hai người con của ông cũng rất thành công, đó là Thiên Sanh Minh (thành viên Đoàn ca múa nhạc dân gian Chăm Ninh Thuận) và con út 23 tuổi Thiên Sanh Vũ (thành viên Đoàn ca múa nhạc dân gian tỉnh Quảng Nam). Cả hai anh em đều chuyên chơi nhạc cụ dân gian Chăm. Nghệ nhân Thiên Sanh Thềm cười măn nguyện: “Có hai anh em nó, tôi cũng yên tâm rồi. Mai mốt tôi theo ông bà th́ ít ra hai anh em nó phải làm cho 16 tộc họ của làng ḿnh mỗi tộc một bộ trống, kèn. C̣n thanh niên trong làng hay người nơi khác, nếu yêu văn hóa Chăm, muốn học ǵ th́ tôi sẵn sàng dạy!”. Phi Phi |
|||||
|
Phim Bộ Sốt Nhất 1 Tháng qua |
Phim Bộ Sốt Nhất 2 Tháng qua |
Phim Bộ Sốt Nhất 3 Tháng qua |
Phim Bộ Sốt Nhất 6 Tháng qua |
Phim Bộ Sốt Nhất 1 Năm qua |
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn. |