Việt Nam có tới 54 dân tộc anh em, lại phân chia thành nhiều vùng miền khác nhau. V́ vậy, văn hóa, phong tục thờ cúng nói riêng cũng khác nhau. Tuy nhiên, chuyên gia phong thủy Băng Sơn, mỗi gia đ́nh nên chỉ có một bàn thờ để thể hiện sự tôn kính, nhất tâm, không hỗn tạp và trên ban thờ phải có đủ chân đèn, lư hương, b́nh hoa.
Hạn chế đặt hoa nhựa, thắp đèn điện trên ban thờ để tránh khí xấu vào nhà
Mỗi gia đ́nh chỉ nên có 1 bàn thờ
Nói về điều này, chuyên gia phong thủy Băng Sơn cho biết: “Người miền Trung, miền Nam, ngoài thờ tổ tiên c̣n thờ Chúa Xứ, mẫu mẹ. Đặc biệt là ở miền Nam, người dân lập rất nhiều bàn thờ trong nhà để thờ cúng. Họ lập ban thờ tổ tiên riêng, bà Chúa Xứ riêng, gia thần riêng, quan âm riêng, bàn thờ Bác Hồ riêng và đặc biệt bàn thờ Tổ Cô, Ông Mănh riêng lại đặt ngoài cửa.
Người miền Bắc th́ lập ít bàn thờ hơn, hầu như mỗi gia đ́nh có một bàn thờ. Sự khác nhau này bắt nguồn từ nét văn hóa, giao thoa văn hóa khác nhau. Tại vùng đất mới khai phá, người dân c̣n thờ cây hương ngoài trời. Cây hương đó thắp cạnh bàn thờ, nhiều gia đ́nh cũng lập điện thờ, bàn thờ thần tài, miếu thờ.
Điện thờ được lập là do quan niệm tôn giáo, tín ngưỡng của từng người, không phụ thuộc vào truyền thống của cha ông. Đó cũng là do căn mạng, duyên số của mỗi người. Nói về bàn thờ thần tài, đây là theo một truyền thuyết của Trung Quốc nhưng khi sang đến Việt Nam th́ nó biến tấu thành bàn thờ thổ công, thổ địa, tức là thờ gia thần”.
Cũng theo chuyên gia phong thủy Băng Sơn, tại miền Bắc, nhiều gia đ́nh c̣n tồn tại quan niệm chỉ có con trưởng mới thờ cúng gia tiên c̣n các con thứ chỉ thờ gia thần. Tuy nhiên, mọi người không nên có quan niệm này.
“Theo tôi, nên chăng cả con trưởng lẫn con thứ đều thờ gia thần, gia tiên. V́ đó cũng là đạo lư uống nước, nhớ nguồn của người Việt. Tổ tiên sinh ra ta th́ không kể ta là con trưởng hay thứ cũng đều nên thờ cúng. Thờ cúng là việc tùy tâm mỗi người nhưng trong một ngôi nhà không nên có quá nhiều bàn thờ. Theo tôi, theo phong tục Việt Nam th́ nên chăng, mỗi gia đ́nh nên chỉ có một bàn thờ để thể hiện sự tôn kính, nhất tâm, không hỗn tạp. Về mặt mỹ quan th́ người ta cũng không thích thú ǵ khi vào ngôi nhà thấy có những 3, 5, thậm chí là 7 bàn thờ. Nhiều bàn thờ gây cho người ta cảm giác lạnh lẽo.
Nói thêm về việc thờ cúng, trong sách Việt tổ tiên, ông bà từ 5 đời trở lên th́ được thờ tại nhà thờ tổ, nhà thờ họ. C̣n tại gia đ́nh thờ đến hết đời thứ 4”, chuyên gia phong thủy Băng Sơn nói.
Ban thờ bắt buộc phải có chân đèn lư hương, b́nh hoa
Theo chuyên gia phong thủy Băng Sơn, với gia đ́nh thờ Phật, bàn thờ Phật đặt cao nhất. Việc thờ cúng cốt ở tâm nhưng bắt buộc phải có b́nh hoa, nước, không có thịt động vật.
Nếu không, có thể thay thế bằng nắm gạo để trên đĩa để cúng. Nước của hoa nên thay thường xuyên để tránh uế tạp bàn thờ. Dưới bàn thờ gia tiên th́ bát hương thờ gia thần to nhất đặt ở giữa. Hai bên là hai bát hương thờ gia tiên, Tổ Cô, Ông Mănh. Người mới mất không được đưa lên bàn thờ mà phải lập bàn thờ riêng.
“Trên bàn thờ gia tiên bắt buộc phải có “tam sa”, tức là chân đèn, lư hương, b́nh hoa. Trên bàn thờ của gia đ́nh nên để đèn dầu hoặc nến, không nên thắp đèn điện bởi đèn điện là lửa âm. Hoa trên bàn thờ là hoa tươi th́ tốt hơn và không nên để quá nhiều hoa nhựa bởi nhựa là vật âm, vật chết, hút nhiều âm khí.
Nước của b́nh hoa cũng chú ư nên thay thường xuyên. Ngọn lửa của đèn tượng trưng cho lửa của trời. Nước tượng trưng cho đất. Cây hương thắp tượng trưng cho con người. Ngọn lửa hương là tâm của con người dâng lên trời đất. Hoa là tạo vật của trời đất-nếu không có hoa th́ thay bằng nắm gạo v́ gạo được coi là ngọc thực, thờ xong có thể đem xuống nấu ăn.
Những yếu tố này kết hợp với nhau gọi là “tam dương khai thái”, gia chủ nhất định sẽ cầu được may mắn. Gia chủ cần chú ư, pḥng thờ, bàn thờ phải quét, lau dọn sạch sẽ, trang nghiêm chứ không phải kiêng động mà để bàn thờ phủ bụi bẩn.
Về việc cúng bái, cúng gia tiên nên cúng vào buổi chiều, buổi trưa giờ Ngọ là âm, buổi sáng là thờ thần. Về việc đốt vong, gia đ́nh chỉ nên đốt vong cho người chết vào ngày giỗ, ngày rằm tháng 7. Khi đốt hết tuần hương đầu tiên là có thể hạ đồ thờ, vàng mă xuống. Hoặc nếu muốn nhanh hơn th́ có thể cháy hết 2/3 tuần hương, châm thêm một nén hương mới. Đốt mă xong, khi lửa đă tắt hết th́ rưới rượu 3 lần v́ rượu được coi là tinh hoa của trời đất. Vừa đốt, gia đ́nh vừa đọc bài chú để người dưới cơi âm nhận được tấm ḷng của dương thế”, chuyên gia Băng Sơn cho biết.
Chuyên gia Băng Sơn nói thêm, hiện nhiều gia đ́nh có thói quen đốt hương ṿng. Tuy nhiên, hương ṿng chỉ nên đốt vào ngày Tết, lúc giao thừa c̣n ngày thường nên thắp hương thẳng, mỗi bát cắm một nén, cắm nhiều hương, nhiệt độ bàn thờ cao cũng không tốt.
Lễ vật trên bàn thờ gia tiên cũng không nên quá nhiều v́ người âm về chỉ hưởng hương mà thôi. Nhắc đến những điều tối kỵ của bàn thờ, chuyên gia Băng Sơn cho biết thêm, bàn thờ Phật kỵ quay vào khu nhà vệ sinh, nhà tắm, nhà ăn, giường ngủ vị Phật là chay tịnh. C̣n bàn thờ gia tiên cũng kị quay vào nhà vệ sinh, kê ở góc nhà, kê trên tầng tum, chỗ tối tăm, hôi hám.
“Người xưa có câu “Linh tại ngă, bất linh tại ngă”, hay “Trung hiếu, nhất tâm thiên địa bạch/thờ cũng là tùy tâm, ḷng trung hiếu, kính thành của mỗi người và mỗi người có niềm tin riêng vào việc thờ cúng tâm linh c̣n với những người thờ cúng to tát nhưng làm điều thất đức th́ việc thờ cúng ấy cũng chẳng có tác dụng”, chuyên gia Băng Sơn kết nói
Như Cương
(Chuyện Đời)